اگر سری به مقبره خواجه احمد انصاری بعد از آرامستان نیریز بزنید این فرونشستها نمایان میشود.
دقیقاً پشت این مقبره شکافها و فرونشستهایی دیده میشود که عمقی نزدیک به ۱ تا ۲ متر دارد و شعاع آن بخش عظیمی از زمینهای اطراف را در بر گرفته است.
کاهش سالانه ۲۳۴ میلیون مترمکعب ذخائر آب نیریز
چندی پیش همین شکاف، جاده را به دو نیم و بخشی از مسیر جاده منتهی به جعفرآباد دچار مشکل شده بود هر چند آسفالت این مسیر ارتباطی توسط راهداری مرمت شده است، اما مشخص نیست زیر آن چه خبر است و نیازمند کارشناسی بسیار دقیق میباشد.
تصاویری که ما در آنجا به ثبت رساندهایم حاکی از خبرهای خوشایندی نیست و به نظر میرسد مقبره در مسیر مستقیم این فرونشست قرار دارد.
اوج شکاف در همان مسیر و کمی بعدتر از آن است، اما هر چه به دارالرحمه نیریز نزدیک میشویم آثاری از این فرونشستها را به راحتی میشود دید و میتوان به جرئت گفت: خطر فرونشست بیخ گوش شهر قرار دارد!
یک فرونشست ۳ سانتیمتری خانهای را ویران میکند
برای پیگیری مسئله با رئیس منابع آب شهرستان صحبت کردیم و او با تأیید این فرونشستها گفت: باید به این مسئله دقت کرد و به عنوان یک هشدار جدی بدان نگاه نمود.
یک فرونشست ۳ سانتیمتری در مناطق مسکونی میتواند کل ساختمان را پایین بیاورد.
خیراندیش تنها راه پیشگیری از مسئله را آبخوانداری و حفاظت از آبهای زیرزمینی دانست و گفت: راههای مختلفی در قانون پیشنهاد شده است از جمله، استفاده از کنتور هوشمند، پر کردن جاهای غیرمجاز، خاموشی تلمبههای مجاز در فصل زمستان و ۸ ساعته شدن آنها در فصل تابستان، اما برای اجرای بسیاری از این اقدامات باید تنشهای اجتماعی را در نظر بگیریم.
کسری ۲۳۴ میلیون متر مکعبی!
وی با بیان اینکه با کسری آب روبرو هستیم گفت: در شهرستان نیریز میزان تخلیه از چاههای مجاز ۷۳۰ میلیون مترمکعب در سال و چاههای غیرمجاز ۴ میلیون مترمکعب میباشد که مجموعاً ۷۳۴ میلیون متر مکعب میشود و این در حالی است که ورودی سالانه ما ۵۰۰ میلیون مترمکعب میباشد و این یعنی اینکه ۲۳۴ میلیون متر مکعب کسری داریم.
به طور سادهتر میتوان گفت مثلاً درآمد ما ۱۰ میلیون تومان است، اما خرجی ما ۱۴ میلیون تومان!
متأسفانه در نیریز شاهد سالانه ۷۰ سانتیمتر افت آبهای زیرزمینی هستیم!
بررسیهای جدی
مسئله را با جمالی رئیس منابع طبیعی شهرستان هم در میان گذاشتیم و او با بیخبری از این موضوع گفت: نیاز به بررسیهای جدیدتری وجود دارد تا پس از آن ببینیم برای جلوگیری از پیشرفت این فرونشست چه اقداماتی باید انجام داد؟
حمایت ۵۰ درصدی از آبیاری نوین
در ادامه به سراغ جهاد کشاورزی رفتیم و با مدیر آب و خاک در بخش کشاورزی گفتگو کردیم.
اسماعیل جلالی گفت: حمایتهای دولت از آبیاری نوین کماکان ادامه دارد و تا بیش از گرانیها ۸۵ درصد هزینه آبیاری نوین توسط دولت پرداخت میشد، اما با توجه به گرانیهای اخیر این عدد به ۵۰ درصد کاهش یافته است.
۷۰۰ سال برای یک سانتیمتر خاک
در آبانماه امسال فیلم مستندی از فرونشست در فارس به نویسندگی و کارگردانی شایان رامشت منتشر شد که در پایان آن آمده است: برای به وجود آمدن یک سانتیمتر خاک زارعی حدود ۷۰۰ سال زمان نیاز است.
استان فارس، به طور میانگین سالانه بیشتر از ۳ سانتیمتر فرونشست خاک دارد این بیشتر از ۱۴۰ برابر میانگین جهانی است که از این حیث در رتبه نخست جهان ایستادهایم. این آمار هولناک به دلیل مصرف بیرویه آبهای زیرزمینی جهت کشت گندم است.
برای تولید یک کیلوگرم گندم حدود ۱۳۰۰ لیتر آب نیاز است. استان فارس رتبه نخست تولید گندم را در ایران دارد و این در حالی است که این استان دارای اقلیم گرم و خشک و با کمآبی مواجه است.
فروچاله ۸۰ متری در استهبان
عزتا... رئیسی پدرعلم آب شناسی ایران و پژوهشگر، زمینشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه در اکثر محدوده مطالعاتی میزان بارندگی در استان فارس بیلان منفی داشته، گفت: متأسفانه میزان برداشت از سطح سفره آبهای زیرزمینی نه تنها در استان فارس بلکه در کشور با میزان بارندگی همخوانی ندارد از این رو با افت شدید آبهای زیرزمینی و به دنبال آن ایجاد فرونشست در زمین روبهرو هستیم.
وی به فروچاله استهبان نیز اشارهای کرد و گفت: عمق این فروچاله ۸۰ و عرض آن ۳۰ متر است که بسیار نگران کننده است، اما نگرانی از فرونشستهایی است که مردم احساس نمیکنند!
گزارش: محمد جلالی