۱۱ مهر مصادف با ۱۷ ربیع‌الاول، زادروز نورانی پیامبر مهربانی، دوستی و رحمت حضرت محمد و امامِ دانش و خردورزی امام جعفر صادق (سلام خدا بر آن‌ها باد) است.
به همین مناسبت نوشتار زیر تقدیم اندیشه‌های شما می‌شود.
*****
یکی از آرمان‌های جامعه بشری این است که همه انسان‌ها در کنار یکدیگر و بدون اختلاف و تفرقه زندگی کنند.
همان چیزی که به تعبیر قرآن، خلقت ابتدایی انسان بر آن استوار بوده و انسان‌ها از این اصل عدول کرده و به خاطر اختلافات صوری در آفرینش، به تفرقه و جدایی کشیده شده‌اند.
از همین رو خداوند یکی از مأموریت‌های انبیاء را ایجاد انس و الفت در بین انسان قرار داده است.
در قرآن نیز خداوند مردم را به وحدت و انس دعوت کرده و فرمان داده که: «این امت شماست که امتی یگانه است و من پروردگار شما هستم، پس مرا بپرستید.» (انبیاء، ۹۲)
همچنین فرمان داده که: «و همانا این امت شماست، امتی یگانه و من پروردگار شما هستم، از من پروا کنید.» (مؤمنون، ۵۲)
در این آیات خداوند انسان‌ها را فرمان داده تا تبدیل به یک امت واحد شوند و در کنار یکدیگر با آرامش و رفق زندگی کنند.
یکی از راه‌های ایجاد انس و الفت بین مردم رعایت آداب نیکو و مواجهه همراه با خوشرویی با یکدیگر است.
چه این که پیامبر گرامی اسلام (ص) نیز خود را برگزیده برای اتمام مکارم اخلاق معرفی کرده است.
خوشرویی و خوش اخلاقی روابط انسانی را بهبود بخشیده و در نتیجه موجب پیشرفت و آبادانی جامعه خواهد شد.
این مهم در کلام پیامبر مهربانی نیز بیان شده است که: «صله رحم و خوش همسایگى، شهر‌ها را آباد و عمر‌ها را زیاد مى کند.» (کافى، ط-الاسلامیه، ج ۲، ص ۱۵۲)
به نظر می‌رسد امروزه حُسن معاشرت و همدلی گم‌شده جامعه اسلامی باشد.
چه بسا با تبدیل رفتار‌ها و استفاده بیشتر از حُسن خُلق و خوشرویی، درصدی از اوضاع نابسامان اجتماع سامان یابد.
صد البته که خود پیامبر (ص) نیز یکی از خوش اخلاق‌ترین مردمان بوده و برای رسیدن مردم جامعه به انس و الفت با یکدیگر، دیگران را نیز سفارش به تبعیت از خود نموده است.
به امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند: آیا تو را خبر ندهم که اخلاق کدام یک از شما به من شبیه‌تر است؟ عرض کردند: آرى، اى رسول خدا.
فرمودند: آن کس که از همه شما خوش‌اخلاق‌تر و بردبارتر و به خویشاوندانش نیکوکارتر و با انصاف‌تر باشد.
(من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۷۰)
مسئله الفت گرفتن با دیگران از چنان اهمیتی برخوردار است که به عنوان یکی از شاخصه‌ها و نشانه‌های مؤمن معرفی شده است:
مؤمن کسی است که الفت می‌گیرد و به گونه‌ای رفتار می‌کند که با او الفت می‌گیرند و در کسی که الفت نمی‌گیرد و با او الفت گرفته نمی‌شود، خیری نیست. (الکافی، ج ۲، ص ۱۰۲)
به عبارت دیگر، مؤمن باید جاذبه داشته باشد، مردم او را بپذیرند، چنانکه او هم باید مردم را بپذیرد.
مؤمن باید حسّ مردمداری داشته باشد، حسّ پذیرایی داشته باشد و قوّۀ جاذبۀ او بیش از قوّۀ دافعۀ او باشد.
اگر کسی مردم‌پذیر نباشد یا مردم او را نپذیرند، مؤمن واقعی نیست، و اصلاً خیر ندارد.
وقتی مردم‌پذیر شد، وقتی مردم او را پذیرفتند، آن وقت است که خیردار می‌شود، گفتار و کردارش نفوذ دارد و حتّی به آنجا می‌رسد که مردم می‌خواهند در رفتار و گفتارشان، او را اسوه و الگوی خود قرار دهند.
با توجه به روایات مذکور و روایات بسیار دیگری که در این باب از پیشوایان دینی به دست ما رسیده باید توجه داشت که یکی از عوامل پیشرفت و آبادانی جوامع همین انس و الفت مردم با یکدیگر است.
پس اگر مردمی خواهان عمران و سازندگی جامعه خود هستند ابتدا باید مهربانی و عطوفت و همدلی را سرلوحه کار‌های خود نمایند.
هرچه همدلی و الفت بیشتر باشد، جامعه پیشرفت بیشتری خواهد داشت.
به وضوح عقل نیز این مطلب روشن می‌شود که اتفاقاً هرگاه مشکلات بیشتری در جامعه پدیدار می‌شود، انس و الفت و مهربانی باید بیشتر شود، تا بتوان بر آن مشکلات فائق آمده و زمینه‌های رشد و شکوفایی را ایجاد نمود؛ لذا هرکس بدون در نظر گرفتن دیگران باید اقدام به ایجاد مهر و انس در جامعه کند.
باید از هر گونه رفتاری که باعث ایجاد دو دستگی و تفرقه می‌شود دوری جست.
امروز جامعه اسلامی بیشتر از هر زمانی نیازمند مودت و مهربانی است.
مردم باید سعی کنند با رعایت خُلق خوش و خوشرویی در تحکیم روابط با یکدیگر تلاش کنند و در اولین قدم شادی و نشاط را برای جامعه به ارمغان بیاورند.
