یکی از جشنهایی که از منظر مردم‌شناسیِ جشنها کمتر به آن توجه شده، جشن آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد سال ۱۳۶۱ خورشیدی است. این جشن کاملاً خودجوش و مردمی بود که به محض اعلام آزادی خرمشهر در ساعت ۳ بعد از ظهر توسط رادیو، فوران کرد. هر کس هر جا بود اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ در تمام شهرها به خیابان ها ریخت و فریاد شادی سرداد. شیرینی‌ها پخش کردند و برف پاک‌کن ماشینها را رقصاندند و بوق‌ها را به صدا در آوردند. این جشن ناشی از خشم فرو خورده سقوط خرمشهر در چهارم آبان ۱۳۵۹ بود. روح ملی ایرانیان پس از شنیدن اشغال خرمشهر به دست ارتش بعث عراق شدیداً آزرده و مجروح شد و غمی سنگین بر افکار عمومی نشست. مردم حتی دل و دماغ واگو کردن این حادثه تلخ را نداشتند.
ارتش عراق در ماه‌های مهر و آبان ۱۳۵۹ توانست ۱۵ هزار کیلومتر مربع از خاک ما را در استانهای مرزی خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی اشغال کند. شهرها و روستاهای زیادی در این اشتغال زیر چکمه ارتش بعث عراق قرار گرفت؛ از جمله شهرهایی مانند مهران و دهلران. اما همه یک طرف و خرمشهر در طرف دیگر. خرمشهر نگین خوزستان تبدیل به یک نماد ملی شد. از آن زمان مردم به ویژه رزمندگان، منتظر آزادی این شهر و سایر مناطق اشغالی بودند.
این موفقیت بزرگ که جشنی ملی و استثنایی را در تاریخ ایران زمین رقم زد ناشی از عوامل زیر بود:
- لطف و عنایت الهی به مردم و رزمندگانی که هدفی الهی، انسانی و وطن‌پرستانه داشتند.
- وحدت نیروهای رزمنده ارتش، سپاه و بسیج که از سه عملیات قبل با هم ادغام شدند و بسیاری از مناطق اشغالی را آزاد کردند.این ادغام بی سابقه بود. در هر دسته از هر گروهان یک نفر از ارتش بود و یک نفر از بسیج و سپاه. فرماندهی گروهان‌ها و گردانها نیز بر همین منوال بود. اگر افسری از ارتش فرمانده گروهان یا گردان بود، معاونش یک سپاهی بود و بلعکس.
- انگیزه رزمندگانی که جان را بر کف نهادند و مردانه ۲۵ روزِ تمام بدون استراحت جنگیدند و مرحله به مرحله مناطق اشغالی میانی و جنوبی خوزستان را آزاد کردند.
امروز پس از گذشت ۴۱ سال از این رویداد ملی و جشن تمام عیارِ مردمی، باید گرامی داشت یاد و خاطره بیش از ۶۰۰۰ شهیدی را که در این عملیات به شهادت رسیدند و هزاران مجروح و جانبازی را که در این عملیات بخشی از اعضا و سلامتی خود را تقدیم کردند.
همچنین باید اهمیت حضور مردم را در هیچ صحنه‌ای نادیده نگرفت. همین مردمی که توانستند با حضور گسترده خود در فاصله‌ای هشت ماهه، ۱۲۵۰۰ کیلومتر مربع از خاک وطن را آزاد کنند و درسی تاریخی به هر متجاوزی بدهند.
همینطور باید قدری چندین برابر قائل شد برای رادمردان مظلومی که توانستند ۳۴ روز از ۳۱ شهریور تا ۴ آبان ۱۳۵۹ با کمترین امکانات از خرمشهر دفاع کرده و در برابر قوی‌ترین یگانهای ارتش بعث مقاومت کنند. یاد و نام همگی آنان جاودان و بر تارک تاریخ ایران زمین درخشان باد.
شاد و سالم و موفق باشید
