یکی از حوزههایی که سینما نسبتی تنگاتنگ با آن دارد صنعت گردشگری است. هر فیلم، چه داستانگو باشد و چه مستند، ناگزیر در یک جغرافیا اتفاق میافتد. جغرافیایی که -به احتمال قریب به یقین و در اغلب موارد- چه به انتخاب نویسنده و چه فیلمساز، حتماً دلیلی برای انتخاب آن وجود دارد.
این را باید قبول کرد که جغرافیای یک فیلم تنها تهران نیست و میتواند تک تک نقاط کشور باشد. به نمونههای خارجی توجه کنید:
بعضی فیلمها باعث شدند که نقاط خاص و از چشمها پنهان مانده، مورد توجه غیرقابل تصور گردشگران واقع شوند. به طور مثال پاریس که همیشه برای گردشگران رمانتیک و مقصدی محبوب بود، بعد از فیلم «راز داوینچی» سبب شد تا سیلی از گردشگران ماجراجو را به خود جذب کند و میلی بیسابقه برای دیدن آنچه در این فیلم، اصطلاحاً « خط رُز » نامیده میشد به راه بیفتد.
نمونه دیگر، فیلم جوکر بود که محبوبیت جهانی آن باعث شد پلههایی در یکی از خیابانهای نیویورک که جوکر در شهر خیالی گاتهام روی آنها میرقصد مورد توجه توریستها قرار بگیرد.
همچنین سریال محبوب بازی تاج و تخت که چشم گردشگران را به مکانهایی تا به آن روز مورد کم توجهی واقع شده بود در چند کشور باز کردند. برای گردشگرانی که تماشاگر این سریال بودند خیلی جالب و جذاب بود که بتوانند در دنیای واقعی، در مکانهایی چون «وستروس» و «وینترفل» قدم بزنند و عکس سلفی با آن برج و باروها بگیرند. نقشی که این سریال در رونق صنعت گردشگری کشورهایی از جمله کرواسی، مراکش، ایسلند و ایرلند شمالی داشت غیرقابل تصور است. به نحوی که چند سال پس از پایان این سریال هنوز هم گردشگران بسیاری به خاطر دیدن لوکیشنهای سریال بازی تاج و تخت راهی این کشورها میشوند!
بازار قدیمی شهر استانبول آنقدر مورد توجه توریستهای اروپایی و آمریکایی قرار گرفت که تعدادی از کلیپهای خوانندگان مشهور بینالمللی آنجا ضبط شد و سازندگان جیمز باند تصمیم گرفتند برای استفاده از شهرت جهانی این بازار و محبوبیت آن، یکی از مهمترین صحنههای تعقیب و گریز خود را آنجا برگزار کنند و در تیزرهای معرفی این فیلم تأکید زیادی روی این بازار شد.
اما در ایران
شاید از معدود نمونههای استفاده مناسب تلویزیون از لوکیشنهای مشهور گردشگری ایران بتوان به سریال «نون. خ» اشاره کرد.
جذابیتهای توریستی مناطق زیبا و باشکوه غرب کشورمان همچون کرمانشاه و کردستان و ایلام و مختصات و بافت اقلیمی و طبیعی این مناطق و حتی سبک خانهسازی و پوشش اصیل و جذاب مردمان و لهجه و زبان زیبای کردی و... بود که در واقع مهمترین عنصر در محبوبیت این سریال شد و به جز این مثال و استفاده برخی فیلمها از نمایش برخی جزایر توریستی جنوب ایران همچون کیش یا جاده چالوس در شمال ایران و در مواردی قشم، باز هم سینمای ایران بیشتر از جذابیتهای دیگر کشورها چه در تصاویر و چه نامگذاری استفاده کرده است تا از خود ایران.
همچون فیلم «آدم برفی» در استانبول، «رد کارپد» در فرانسه، سریال «پایتخت» در جزایر توریستی و ساحلی ترکیه و چند فیلم در تایلند، هندوستان، دوبی و ...
البته حتی بیشتر از بهره بردن از شهرها و مکانهای توریستی دیگر کشورها، سینمای ایران ید طولایی در استفاده از اسامی مشهور دیگر شهرها و کشورهای جهان دارد از چند دهه قبل و فیلمهایی چون «دیدار در استانبول» گرفته تا آثاری به نام «ملبورن»، «پاریس تا پاریس»، «ایتالیا ایتالیا»، «برلین» و ...
در نیریز
نزدیک به یکسال است که با تلاش سید اشرف طباطبایی کارگردان زبده تلویزیون و سینما و به واسطه حضوری طولانی در تلویزیون و همچنین آشنایی با بازیگران و نقش آفرینان مختلف تصمیم گرفته شد تا سکانسهایی از چند فیلم در نیریز گرفته شود و در این راستا چندین و چند بار «بهروز افخمی» یکی از کارگردانان مطرح را به نیریز آورد و نقاط برجسته شهرستان را به او نشان داد و افخمی نیز تأکید کرد که میتوان از این پتانسیل در سینما و تلویزیون ایران بهره گرفت.
اما این تنها پیشنهاد برای استفاده از جغرافیای نیریز در سینما و تلویزیون بود و مجاب کردن کارگردانان و بازیگران برای حضور در این شهرستان زیرساختهای بسیاری را لازم دارد اما برای شروع نیاز است تا مسئولان نیز دست یاری بلند کنند تا طباطباییها خود را تک و تنها نبینند.
از سویی بازیگران و کارگردانان جوان نیریزی با سوژه قراردادن جغرافیای این شهر سعی در شناساندن آن دارند که باید با تلویزیون ارتباط گرفت و برای پخش آن آثار اقدام نمود.
به عنوان نمونه در همین مراسم عاشورای حسینی تعدادی از جوانان این شهرستان ماجرای ظهر عاشورا و کتلگردانی در میدان امام حسین را به تصویر کشیدند از برنامههایی که قبل از آن انجام میشود تا اجرای آن در ظهر عاشورا.
این یکی از نمونههای مذهبی میباشد کما اینکه در بُعد طبیعت نیریز، جغرافیایی همچون پلنگان، تارم، دریاچه بختگان و... را دارد و میشود از آنها بهره برد. به عنوان نمونه در همین سریال «نون.خ» نامی از بختگان برده شد اما کسی در اینجا حضور پیدا نکرد که اگر مسئولان شهرستان کمی ارتباطات قویتری داشتند میشد سکانسهای مربوط به بختگان را در همین نیریز گرفت.
برگرفته از ماهنامه نیتاک شماره 22