ویژگیهای بیرونی:
گیاه چای سیاه با نام علمی: Thea Sinensis یا Camelia از خانوادهی چای Theaceae میباشد.
این گیاه به صورت بوته، درختچه یا درخت در نقاطی از جهان از جمله هندوستان، چین، سریلانکا، ژاپن، ایران پرورش مییابد.
چون در سه فصل از سال (بهار، تابستان و پاییز) برگهای آن برداشت میشود، بنابراین در بیشتر کشورها، چای به صورت بوته وجود دارد؛ ولی در صورتی که هیچگونه برداشتی از آن صورت نگیرد، کمکم بالا رفته و به صورت درختچه یا درخت در میآید.
بخش اصلی مورد استفاده بوته چای، برگ آن است که به روشهای گوناگون تبدیل به انواع چای میشود.
چای دارای بهترین کیفیت از جوانههای تازه شامل دو یا سه برگ اول همراه با شکوفههای در حال رشد بدست میآید.
چای با کیفیت پائین که در تهیه چای فوری و Brick Tea به کار میرود از برگهای پائین ساقه گرفته میشود.
لازم به یادآوری است که گیاه چای سبز و سیاه یکی است، ولی در نوع عمل آوردن آنها تفاوت وجود دارد.
بیشتر خواص دارویی بین چای سبز و معمولی (سیاه) مشترک بوده و بسته به درصد مواد موجود در آنها ممکن است در قدرت اثر آنها تفاوت وجود داشته باشد.
چای پس از آب، پرمصرفترین نوشیدنی در جهان است و هرساله سه میلیارد کیلوگرم چای در جهان تولید میشود.
چای سبز را میتوان مانند چای سیاه، دم کرده و آشامید.
ویژگیهای درمانی:
با وجود این که امروزه چای معمولی به عنوان یک نوشیدنی گرم با مصرف بسیار گسترده رو به روست، ولی باید در نظر داشت که چای افزون بر خوراکی بودن به عنوان یک گیاه دارویی با اهمیت، دارای ویژگیهای فراوانی است.
با توجه به باستانی بودن شناخت چای بهدست بشر و مصرف بسیار آن، هزاران پژوهش گسترده بر روی آن صورت گرفته که نشان دهندهی اهمیت این گیاه با ارزش است.
تاکنون ۵۱ اثر گوناگون از چای گزارش شده که مهمترین آنها عبارتاند از: ضد درد، ضد آمیب (انگل تک یاختهای در روده)، ضد آلزایمر (ضد فراموشی)، ضد آرتریت (درد و ورم بند و مفصلها)، ضد سختی سرخرگها (تصلب شرابین)، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد افسردگی، ضد قند خون، ضد التهاب و آماس، ضد جهش ژنی (موتاسیون)، ضد نیتروزآمین (مواد افزودنی زیانآور به خوراکیها برای نگهداری درازمدت آنها)، ضد اکسیدان، ضد اسپاسم و گرفتگی ماهیچهها، ضد ویروس، قابض (اثر ضد اسهال)، تقویتکننده قلب، محرک سیستم عصبی مرکزی، ادرارآور، محافظ جگر (کبد)، کاهندهی پرفشاری خون (ضد فشارخون)، محرک دستگاه ایمنی بدن، محرک راههای تنفسی، کاهش دهنده چربی خون و تری گلیسریدها، بهبود روندهای تفکر، افزایش دقت و توجه، شادیآور و افزایش بیداری.
از ویژگیهای چای اولونگ، کاهش چربی کلسترول خون است که میتواند در هر وعده خوراک چرب، مقدار کلسترول خون را در حد متعادل نگه دارد.
آشامیدن این نوع چای باعث کاهش فشارخون شده و میتواند در جلوگیری از برخی گرفتاریهای قلبی- عروقی سودمند باشد.
چای سیاه (Black Tea) سفارشهای ایمنی:
پیش و پس از دریافت فرآوردههای آهن و در شیرخواران نباید از چای استفاده نمود.
شواهد موجود نشانگر آن است که اندازههای بیش از ۲۵۰ میلی لیتر در روز با سوخت و ساز آهن تداخل نموده و موجب کم خونی میشود.
شواهدی مبنی بر منع مصرف در حاملگی وجود ندارد، ولی باید با پزشک مشورت نمود. مصرف چای سبز در دوران شیردهی توصیه نمیشود.
مصرف بیش از حد کافئین که در چای و برخی از عصارههای آن وجود دارد در بعضیها باعث پیدایش نشانههایی مانند عصبانیت، بیخوابی و بیقراری میشود.
چای دارای مقادیر کم سدیم و مقدار زیادی پتاسیم است و از آنجا که بیماران دچار نارسایی کلیوی بایستی مصرف پتاسیم خود را کم نمایند، بایستی به این مسئله توجه کنند.افزون بر این انواع چای، ممکن است موجب پیدایش آسم در افراد حساس شوند.
همچنین ممکن است چای سیاه باعث شل شدن
دریچه ورودی معده (کاردیا) شود، که این باعث احساس سوزش سر دل و ترش کردن میشود؛ بنابراین به افراد با گرفتاری معده، سفارش میشود که همراه با خوراک چای ننوشند، و میان خوراک و آشامیدن آن حدود ۲ ساعت فاصله بیندازند.
واکنشهای دارویی:
افزایش اثر متیسیلین و پنی سیلین (از گروه داروهای آنتی بیوتیکی یا پادزی).
تشدید اثر آسپیرین و دیگر داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین.