در تراژدی سیل رودبال تنها اگر چند دقیقه دیرتر اطلاعرسانی شده بود، فاجعه بزرگی رخ میداد.
چند دقیقه تا فاجعه
عقربههای ساعت حدود 5 بعد از ظهر را نشان میدهد. بچهها در بستر رودخانه رودبال و در یک هوای صاف و آفتابی تابستانی مشغول آب بازیاند و بزرگترها دور هم نشستهاند و تفریح میکنند.
هیچ کس حتی لحظهای به ذهنش خطور نمیکند که این آرامش قبل از طوفان باشد و ...
رضا علیپور که کارگر حوضچه پرورش ماهی در بالادست رودخانه رودبال و از اهالی روستای باغشاد است، به طور اتفاقی در بلندی قرار دارد و خروش سیلاب را میبیند و میداند چه فاجعهای در پیش است. او سوار بر موتورسیکلت، با حرکت در مسیر 15 کیلومتری تا دهانه سد رودبال، ضمن اطلاع به مردم پاییندست، به خادمان امامزاده سلطان شهباز و کسانی که او را میشناختند خبر میدهد. چرا که برخی از گردشگرانی که او را نمیشناختند، باور نمیکردند که در این هوای آرام و آفتابی، سیلابی وحشتناک در پیش باشد و برخی او را جدی نمیگرفتند...
اگر خدا نخواسته بود...
این جوان 30 ساله، در گفتگوی اختصاصی با ما میگوید: «اگر خدا نخواسته بود و من آن لحظه سیل را ندیده بودم، فاجعه بزرگی رخ میداد. افرادی که به آنها اطلاع داده میشد سیل در راه است، فرار میکردند و به پاییندستیها هم خبر میدادند. اما برخی مثل خانواده ملکحسینی که گرفتار شدند، در منطقهای بالاتر از جایی حضور داشتند که من مشغول به کار بودم و چون خودشان درگیر سیل شده بودند، نتوانسته بودند به پایین دستیها خبر دهند.»
3500 گردشگر
عنایت طهماسبی بخشدار بخش مرکزی استهبان نیز در گفتگو با ما، با بیان این که جمعهها در این منطقه بین 700 تا 1600 خودرو گردشگر وارد میشود، عنوان میکند: «حداقل 2500 تا 3500 گردشگر روز جمعه در منطقه حضور داشتند و اگر به مردم خبر داده نشده بود که سیل در پیش است، حجم فاجعه بسیار از این وسیعتر بود.»
این در حالی است که رضا علیپور که خود در منطقه حضور داشته، معتقد است مسئولان دستشان را پایین گرفتهاند و بیش از 5 تا 6 هزار نفر در آنجا حضور داشتهاند.
او میگوید: «تأثیرگذارترین صحنههای این حادثه، روحیه ایثار بچههای منطقه بود. در آن کلیپی که دو خودرو ۴۰۵ و پراید را آب میبرد، راننده پژو ۴۰۵ به روستا رفته بود تا خرید کند و برگردد و سوئیچ خودرو را هم همراهش برده بود. فرزند راننده پراید را بچههای روستای ما از صندلی عقب نجات دادند.»
علیپور با بیان این که کلیپ منتشر شده منسوب به دوربینهای مداربسته حوضچه پرورش ماهی مربوط به این منطقه نیست، میگوید: «در بررسیهای بعدی مشخص شد که این کلیپ مربوط به کشور عمان است و ما آنجا دوربینهایی که بیرون حوضچه را نشان دهد، نداریم.»
هیچ اخطاری دریافت نکرده بودیم
بخشدار مرکزی استهبان میگوید هواشناسی استان و ستاد بحران کوچکترین اطلاعرسانی نکرده و هشداری به ما نداده بودند.
این در حالی است که رئیس اداره هواشناسی نیریز میگوید: «رادارهای پیشرفته که میتواند ابرهای کومولونیمبوس سیستمهای موسون را به طور دقیق ردیابی کند، در منطقه وجود ندارد.»
نیاز به اتاقک دیدهبانی و آنتندهی موبایل
بهنام با بیان این که روز جمعه 31 تیرماه، در 5 تا 6 نقطه یک حوضه آبریز بارندگی شده که در 3 یا 4 نقطه خیلی شدید بوده، عنوان میکند: «بارشهای موسون از ابر خاصی به نام کومولونیمبوس نازل میشود و برای رصد آن باید شبکه راداری وجود داشته باشد. حال که شبکه راداری نداریم، باید اتاقک دیدهبانی در بخون یا پهنابه نصب شود تا در فصل بارانهای موسون، به وسیله بیسیم به پاییندست اطلاع داده شود. حداقل باید به مخابرات فشار آورد تا آنجا تلفن همراه آنتندهی داشته باشد. اگر چنین شود، میشود از مردم آنجا هم به عنوان دیدهبان محلی استفاده کرد. اما متأسفانه آنجا حتی یک تابلوی هشداردهنده که مردم در بستر رودخانه ننشینید، وجود ندارد.»
بخشدار مرکزی استهبان با بیان این که درمنطقه رودبال حتی یک قطره باران نیامده و هوا در روز حادثه کاملاً آفتابی بود، میگوید: «همین باعث شده بود مردم خطر را جدی نگیرند. من پس از شنیدن حادثه، به عنوان اولین مسئول در محل حاضر شدم و تا ساعت ۲ بعد از ظهر روز یکشنبه یک لحظه چشممان روی هم نیامد. در این حادثه حدود 10 مصدوم داشتیم که به جز دو نفر، همگی از بیمارستان مرخص شدهاند. دو مصدوم بستری خانم هستند. متأسفانه حال یکی از بیماران که در شیراز بستری است، چندان مساعد نیست و بیمار دیگری که در نیریز بستری است، از ناحیه گردن آسیب دیده است.»
48 گروه امدادی
طهماسبی اضافه میکند: «9 خودرو آسیب دید که همه را از آب گرفتندو موتورسیکلتی نبود که آب ببرد. به ساختمانها خسارتی نرسید؛ اما کشاورزان اعلام خسارتهایی کردهاند که قرار شد از طریق جهاد کشاورزی صورتجلسه و بعد به ستاد بحران اعلام کنند.»
وی با بیان این که حجم آب رودخانه رودبال در بازه زمانی سیل چندین برابر شد، میگوید: «میزان آب رودخانه قبل از سیلاب، با دبی پایه کمتر از نیم متر مکعب در ثانیه توسط ایستگاه ثبت شده است. در زمان سیل حداکثر دبی 30 متر مکعب برای مدت کوتاهی داشتیم و حجم سیلاب کمتر از 300 هزار متر مکعب بوده است. البته این رودخانه در سالهای قبل دبی 450 متر مکعب هم داشته که هیچ تلفاتی نداشتهایم. حجم سد رودبال نیز قبل از سیلاب کمی بیش از 23 ملیون متر مکعب بوده که با سیل اخیر، کمتر از 300 هزار متر مکعب به آن اضافه شده است. در حالی که گنجایش مخزن سد82 میلیون متر مکعب است.»
به گفته طهماسبی، 48 گروه نیروی امدادی از شهرستانهای اطراف در این حادثه امدادرسانی کردهاند. از جمله اورژانس و هلال احمر نیریز.
عماد طباطبایی یکی از کارکنان اورژانس 115 نیریز که به همراه همکار خود جواد پدیسار از ساعتهای ابتدایی وقوع حادثه تا صبح روز بعد در منطقه به امدادرسانی پرداخته، در این باره به ما میگوید: «افراد محلی و بومی نیز واقعاً همت کردند و با چکمه و چراغ قوه به پایش و امداد و نجات پرداختند. در این حادثه صحنههای دلخراشی وجود داشت که قابل ذکر نیست. خانوادههایی اعلام میکردند چهار یا پنج نفر از ما مفقود شده و بعد برای شناسایی اجساد فرا خوانده میشدند که بعضاً قابل شناسایی نبودند.»
وی اضافه میکند: «ما در صحنه بیشتر کارهای امدادی و تثبیت بیمار را انجام میدادیم و آنها را در مسیر به آمبولانس داراب میسپردیم و دوباره به محل بر میگشتیم.»
در تراژدی سیل رودبال، بنا بر آمار رسمی حداقل 22 نفر جانشان را از دادند که 8 نفرشان کودک و دو نفرشان مادران باردار بودند. حداقل 7 نفر نیریزی نیز در این حادثه جان باختند تا جمعهای تلخ برای دلهای مردم این منطقه رقم بخورد...
نوشتنی است در مراحل تهیه این گزارش، تلاش ما برای مصاحبه با یوسف کارگر فرماندار استهبان و معاونان ایشان بی نتیجه ماند و حاضر به گفتگو نشدند.