وی که هفته گذشته فاز دوم مطالعات خود در شهرستان نیریز را برای تهیه اطلس باستانشناسی این خطه در مدت ٦ روز دنبال کرد، خبر از شناسایی حدود ١١٠ اثر تاریخی غیرمنقول در شهرستان داد که حداقل ٥٠ اثر ارزش ثبت در فهرست ملی را دارد. وی در این فصل در تلاش است ٣٠ اثر آن را به ثبت ملی برساند.
مرادی معتقد است آغاز شکوفایی دشت نیریز از نظر موقعیت و کشاورزی مربوط به زمان احداث قناتهایش بوده است.
به عقیده او، در شرایطی که عمر قنات در تاریخ ایران به دوران هخامنشیان میرسد، توسعه این فنآوری از دورۀ اشکانی باعث جذب جمعیت شده است.
وی گفت: «هر چند پیش از این فکر میکردیم آثاری از دوره هخامنشیان در نیریز نداشته باشیم، اما آثاری مربوط به آن دوران هم در نزدیکی شهر نیریز شناسایی شد.»
مطالعات دکتر حسن مرادی بررسی و شناسایی است؛ نه کاوش. وی گفت: «مطالعات در حوزه شهرستان ابتدای راه است و حتی ممکن است روزی بر اثر گودبرداری، شهری هخامنشی در زیر شهر نیریز کشف شود که از دیدهها پنهان بوده است.»
او سه روز را به عکسبرداری هوایی برای تهیه نقشه توپوگرافی از محوطههای دهستان رستاق پرداخت و آثاری از جمله تپهها، محوطهها، آبانبارها، برکهها، استخرها و چند مسجد، قنات و ... را مستندنگاری کرد.
به نظر وی، مزیتی که عکسبرداری هوایی دارد، این است که زاویه دید بهتری نسبت به محیط میدهد؛ هرچند تنها برای تپه و محوطهها و همچنین بناهایی کاربرد دارد که سقف ندارند و تبدیل به مخروبه شدهاند.
مرادی معتقد است ما در قدم اول باید سعی کنیم میراث زنده شهرمان را از دست ندهیم و بعد در فکر زنده کردن میراث گذشته باشیم. اشاره او به تخریب مکانهایی مثل خانه شهاب، خانه عباسنژاد و ... است که در طرحهای توسعه شهر تخریب شدهاند.
او گفت: «با ادامه پژوهشها در شهرستان نیریز، میتوان با ثبت آثار ارزشمند شناسایی شده و تعیین حریم آنها، زمینه حفاظت قانونیاشان را فراهم کرد.»
مرادی همچنین از عکسهای هوایی قدیمی نیریز گفت؛ عکسهایی مربوط به دهه ٤٠ خورشیدی که در آن گنبد و سردر آبانبار به گفته اهالی زیبا و قدیمی روبهروی مسجد جامع کبیر مشخص است. اما این که در توسعه و خاکبرداریها چه مقدار از این آبانبار باقی مانده باشد، معلوم نیست و شاید بعدها در کاوشهای باستانشناسی مشخص شود.
عکس زیر مربوط به دهه ٤٠ خورشیدی نیریز میباشد .
