خرید قسطی به میوه، گوشت، کفش و لباس رسید
گسترش خرید اقساطی و نسیه که روزگاری محدود به لوازم خانگی بزرگ مانند تلویزیون، یخچال و مبل بود، امروز به کالاهای کوچک و حتی مواد خوراکی و دارو رسیده است. این روند تنها مختص کلانشهرها نیست و در شهرهای کوچکی مانند نیریز نیز بهشدت رایج شده است. تحقیقات میدانی نیریزان فارس نشان میدهد بسیاری از خانوارها امروز گوشت، مرغ، لباس، پارچه، سیبزمینی، پیاز و حتی دارو را بهصورت نسیه یا اقساطی تهیه میکنند؛ نشانهای آشکار از فشار مضاعف بر قدرت خرید مردم.
مشکل اصلی؛ نوسان قیمت و کمبود نقدینگی
اگرچه تقاضا برای خرید نسیه هر روز بیشتر میشود، بسیاری از فروشندگان برخلاف گذشته میلی به این روش ندارند. آنها نداشتن ثبات قیمت، خرید نقدی از عمدهفروشان و دست خالی بودن مشتریان را دلیل این تغییر رفتار میدانند.
«ر»، یکی از زنان نیریزی، میگوید:
«پاییز آمده و زمستان در راه است، لباس گرم نداشتم. دوستم بلوزی به من قرض داد؛ حتی ۵۰۰ هزار تومان هم ندارم که یکجا بدهم، مجبورم صد یا ۱۵۰ هزار تومان بپردازم تا حسابم صاف شود.»
او اضافه میکند: «گوشت برایمان آرزو شده. مرغ را هم اگر نسیه بدهند، بهصورت قرضی میگیریم.»
خوراکیها؛ نسیه برای نیازهای اولیه
«ف»، از دیگر زنان شهر، میگوید:
«یک کیلو میوه معمولی شده ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تومان، گوشت ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان است. همین نسیه را هم نمیتوان راحت پرداخت کرد. امروز عینک دخترم شکست، پول نداشتم. با خواهش و التماس از فروشنده خواستم صبر کند تا بهتدریج پولش را بدهم.»
«ن»، یک مرد نیریزی، باور دارد بدون نسیه نمیتوان زندگی کرد: «اگر میشد، مردم قبضهایشان را هم اقساطی میپرداختند؛ ولی فروشندهها بهدلیل نوسان قیمت مجبورند نقدی بفروشند.»
فروشندگان؛ محدودیت و واقعیت بازار
مسعود شهاییان مرغفروشی دارد و میگوید: «مردم حتی پول نسیه را هم ندارند. یک زمانی قیمت مرغ ۶۰ هزار تومان بود، حالا ۱۶۰ هزار تومان است. فروش روزانه ما به فروش هفتگی رسیده. حتی سنگدان و جگر مرغ را هم نسیه میخواهند؛ روزگاری اینها را دور میریختیم.»
حسین ایمانی مغازه ترهبار فروشی دارد: «تقاضای نسیه نسبت به گذشته بیشتر شده، اما فقط به آشناها و خوشحسابها میدهیم. بیشترین تقاضا، برای کالاهایی مثل پیاز و سیبزمینی است.»
علیرضا نیکویی قصابی دارد و عنوان میکند: «۷۰ درصد مردم حسابشان را تسویه نمیکنند؛ چون ندارند. ما گوشت را نقدی میخریم و نمیتوانیم زیاد نسیه بدهیم.»
دارو، پارچه و لوازم دیگر نیز قسطی شد
حمیدرضا دوستان فعال حوزه دارو، افزایش شدید تقاضای داروی نسیه طی دو سال اخیر را تأیید میکند: «قبلاً داروی قرضی وجود نداشت؛ اما الان دفتر حساب داریم و بعضی مشتریان طی یک یا چند ماه تسویه میکنند.»
حمید گلبو یکی از باسابقهترین پارچهفروشان شهر میگوید: «سهچهار سال پیش ۲۰ درصد خریدها قسطی بود، الان ۶۰ تا ۷۰ درصد شده. مشتری نمیتواند یک چادر را دو میلیون تومان نقد بخرد؛ لذا تقاضای پرداخت در چهار قسط ۵۰۰ هزار تومانی دارد.»
فروشنده مواد خوراکی سعید شاکر: «نسیه بیشتر برای برنج، تخممرغ، روغن و پنیر است. کسی برای کیک یا بیسکویت نسیه نمیگیرد.»
سیسمونی و پوشاک؛ رشد چشمگیر فروش اقساطی
معصومه زحلی فروشنده سیسمونی، دفترهای نسیهاش از یک جلد در سال، به سه تا چهار جلد رسیده: «طرف دو سه میلیون تومان جنس برده و بعد میگوید یادم رفته بدهیام را بدهم!»
فرجاله مختاری هم یکی از قدیمیهای حوزه پوشاک است: «چند سال پیش معلمان از پیشنهاد فروش اقساطی لباس ناراحت میشدند؛ حالا ۷۰ درصد فروش ما اقساطی است و با ادارات مختلف مستقیم کار میکنیم.»
لوازم خانگی و کالای غیرضروری؛ کاهش خرید حتی بهصورت قسطی
علیاکبر زینلپور، فروشنده پتو و حوله: «کالای قسطی وقتی معنا دارد که قیمت ثابت باشد. مردم در تأمین نیازهای اولیه ماندهاند و کمتر کسی به فکر خرید حوله یا پتو، حتی بهصورت قسطی است.»
یکی از فروشندگان لوازمالتحریر که نخواست نامش فاش شود: «اوایل مهر با کودکانی روبرو شدیم که با حسرت به دفتر و مداد نگاه میکردند. به چند خانواده خوشحساب لوازم را نسیه دادیم.»
زندگی اقساطی به نیازهای روزانه رسیده
شواهد نشان میدهد زندگی اقساطی در نیریز از کالاهای بادوام و بزرگ به کالاهای مصرفی روزانه، حتی مواد خوراکی و دارو رسیده است. همزمان با افزایش تقاضا، فروشندگان بهدلیل نوسان شدید قیمتها، خرید نقدی از عمدهفروشان و بدحسابی بعضی مشتریان، محدودیتهای زیادی در عرضه نسیه اعمال میکنند که این مسئله، چرخه فشار بر قدرت خرید را آشکارتر کرده و تصویری روشن از کاهش توان اقتصادی مردم را نشان میدهد.
