سهشنبه ۹ بهمن همزمان با ۲۷ رجب، سالروز مبعث حضرت محمد مصطفی (ص) است. این مناسبت را به مسلمانان و دوستداران آن انسان کامل و شریف شادباش میگوییم. بعثت در اصطلاح کلامی، به برانگیختن محمد بن عبدالله (ص) به پیامبری در سن چهل سالگی، از سوی خدا گفته میشود. طبق نقل مشهور امامیه، پیامبر (ص) حدود ۴۰ سال پس از رخداد اصحاب فیل، در ۲۷ رجب، و در غار حرا به پیامبری مبعوث شدند.
عربستان در دوران بعثت، شاهد آشفتگیهای اخلاقی و اجتماعی و دینی بود، که از این عصر در منابع اسلامی به روزگار جاهلیت یاد میشود. از اینرو، پیامبر از سوی خداوند برای هدایت انسانها مبعوث شد تا مردم را از جهل و گمراهی نجات دهد.
به همین بهانه جملاتی از محقق پرکار جناب حجتالاسلام دکتر رسول جعفریان (*) درباره پیامبر گرامی اسلام نقل میکنیم.
*****
بعثت یا برانگیختگی راهی است که خداوند از آن مسیر، پیامش را توسط رسولانش برای مردم میفرستد. پیامی که هدف آن تهذیب بندگان، آموختن آیات الهی و حکمت به ایشان، برداشتن زنجیرها، و ارائه تصویری از یک زندگی اخلاقی بر اساس اسوه بودن رسول ا... است.
اساس این دعوت، بندگی خداوند و به عبارت رساتر، رواج توحید و یکتاپرستی و گذشتن از منیّتهای فردی و قومی است.
پیامبر که به دعوت مبعوث گشت، سیاه و سفید را برابر شمرد، عرب را با عجم به یک چشم نگریست، فقیر و غنی را برابر خداوند و در صف نماز در کنار هم نشاند، و از قول خداوند گفت که برترین شما متقیترین شماست و بس [إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُم]. در قرآن هیچ نشانی از منیتهای فردی و جمعی، عربی و عجمی، قومی و قبیلهای دیده نمیشود.
در این دعوت الهی و بعثت، ماهیت دعوت انبیاء یکی است و آنچه خداوند به موسی و عیسی و محمد داده، پیام واحد دارد، چنان که خود تأکید کرده است که: لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِه. این انبیاء هر کدام در میان قوم و قبیلهای بودند، اما ماهیت دعوت آنان یکسان و یکی بود. خداوند با تأکید بر این مطلب و در ادامه آن از آدمیان میخواهد که: أَنْ أَقیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فیه. دین را اقامه کنند و میان آن به عنوان این که این دین از این طایفه و آن یکی از دیگری است، تفرقه ایجاد نکنند.
این باعث تأسف است که اساس اسلام، احترام به انسان و کرامت انسانی باشد، اما امروز بیشترین اختلاف بین کشورهای اسلامی و اقوام مسلمان به عنوان عرب و عجم باشد. این نشان از آن است که ما در ادعای اسلام، صادق نیستیم. باید گفت غالب جماعات سیاسی، کسانی هستند که نعمت خدا را میشناسند و به اسم آن بر سریر قدرت مینشینند و سپس آن نعمتها را با این قبیل رفتارهای قوم گرایانه انکار میکنند.
اگر آسمان به زمین بیاید، و یا زمین به آسمان، دعوت انبیاء همان است که در قرآن آمده است که: قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یوحى إِلَی أَنَّما إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ کانَ یرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یشْرِکْ بِعِبادَهِ رَبِّهِ أَحَدا رسول هم که اشرف آدمیان است، بشری است مانند شما، فقط به او وحی میشود بر این که خدا یکی است. هر کسی که امید دیدار پروردگار را میبرد، باید عمل صالح انجام دهد و در حین عمل صالح در عبادت پروردگارش شرک نورزد.
رسولان آمدهاند که آدمی را به دو چیز، استفاده از نعمات زندگی و عمل صالح دعوت کنند. (یا أَیهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلیم).ای رسولان! از پاکیزهها بخورید و عمل صالح انجام دهید. من به آنچه میکنید آگاهم. برای من این قشنگترین و زیباترین آیت قرآنی است. اول دعوت به بهره مندی از یک زندگی خوب، و دیگر انجام عمل صالح. اینها دو رکن اصلی دعوت و بعثت انبیاء هستند. بهتر است حکومتهای مدعی اسلام و تودههای مسلمان و همه ما، بر پایه این دو اصل، برنامه ریزی کنیم.
- نسل جدید شناخت درستی از وجه واقعی اسلام که همان عطوفت و مهربانی و روشهای اخلاقی رسول الله (ص) است ندارد. پیامبر اساس دعوت را برای تتمیم و تکمیل مکارم و ارزشهای اخلاقی داشت. خداوند هم به رسولش گفت که اگر اخلاق نیکو نداشتی مردم از گرد تو پراکنده میشدند. اما باید توجه داشت اخلاق درس دادنی نیست. این طور نیست که کسی در تلویزیون بنشیند درس اخلاق بگوید. درس اخلاق، عمل است. عملی که رؤسا و بزرگان از خود نشان میدهند. هر وقت آنها دروغ نگفتند، مردم هم دروغ نخواهند گفت. وقتی آنها تهمت نزدند مردم هم تهمت نخواهند زد. وقتی آنها در رعایت حق قاطع بودند مردم هم ارزش حق گرا بودن را درک میکنند. اخلاق در عمل معلوم میشود نه در حرف که قدما گفتهاند دو صد گفته، چون نیم کردار نیست.
*- پژوهشگر تاریخ اسلام، تشیع و ایران، استاد تمام گروه تاریخ دانشگاه تهران و رئیس کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران و عضو پیوسته فرهنگستان علوم. آثار او به زبانهای انگلیسی، عربی و اردو ترجمه شده است.
به پایگاه خبری - تحلیلی هورگان خوش آمدید... هورگان یعنی محل زایش خورشید