پیشبینی بارشها در فصل زمستان فصل پاییز در حالی تمام شد که شهرستان نیریز و بسیاری از مناطق کشور شاهد کاهش بارش و وقوع خشکسالی است. پیشبینیهای فصلی انجام شده مراکز هواشناسی در ابتدای سال نیز وقوع خشکسالی با احتمال زیاد را در پاییز نشان میداد. در عمل نیز غالب استانها با خشکسالی روبرو شدند و کشور شاهد کاهش ۴۰ درصدی بارشها در فصل پاییز بود. البته قابل ذکر است که پیشبینیهای فصلی که بر پایه شاخصهای دورپیوندی صورت میگیرد، دورنمای کلی وضعیت احتمالی هواشناسی محدودههایی بزرگ مقیاس را نشان میدهند.
در پاییز امسال با وجود کاهش شدید میزان بارش کشور، بخشهای بسیار محدودی از کشور از جمله نیمه شمالی استان فارس و بخشهایی از استانهای کردستان و زنجان شاهد وضعیت نرمال و حتی وقوع ترسالی بود. این تفاوت بارشها در استان فارس نیز کاملاً مشهود بوده است. در حالی که شهرهای شمالی و شمال شرقی مانند شهرستانهای صفا شهر، ارسنجان، بوانات، شیراز، نورآباد ممسنی و... با افزایش میزان بارشهای پاییزی به میزان بیش از ۵۰ درصد روبرو شدند، نیمه جنوبی استان به شدت شرایط کمبارشی را تجربه کرد.
این تفاوت در میزان کاهش و یا افزایش بارندگیها در پاییز، حتی در سطح منطقه نیریز هم قابل ملاحظه بود و در حالی که شهرستان نیریز با کاهش ۴۰ درصد بارش روبرو شد، شهرستان بختگان شاهد ترسالی و افزایش ۴۰ درصدی بارشها نسبت به میانگین خود بود. در توضیح این تفاوت و اختلاف با پیشبینیهای فصلی، شاید بتوان به نقش سایر عوامل و شاخصهای کوچک مقیاس اشاره کرد. در حالی که سد پر فشار جنب حارهای در فصل پاییز بر فضای کشور حاکم بود، در دو مقطع زمانی کوتاه این سد به صورت محدود شکسته و فرصت نفوذ دو زبانه نسبتاً کم عرض به داخل ایران فراهم شد. در نتیجه مناطقی مانند نیمه شمالی فارس از شانس قرارگیری بر سر راه این زبانههای مرطوب برخوردار شد و بارشهای خوبی دریافت کرد.
غرض از این توضیحات، اشاره به این واقعیت است که پیشبینیهای فصلی انجام شده، در مقیاسهای بزرگ و کلی صورت میگیرد.
با این توضیحات، پیشبینی فصلی زمستان به قرار زیر است:
عوامل و شاخصهایی که مانع از تشکیل و نفوذ سامانههای بارانزا در فصل پاییز میشدند به مرور در حال تغییر هستند و به نظر میرسد انسداد به وجود آمده در فصل پاییز در حال تعدیل است. در این راستا عقبنشینی پر فشار جنب حارهای و تغییر ساختار فشاری حاکم بر منطقه میتواند در تشکیل چرخندهها بر روی مدیترانه و نفوذ سامانههای مرطوب اثر مثبت داشته باشد و میتوان امیدوار بود شرایط به سمت نرمال شدن بارشها، تغییر کند.
آن چه نتایج پیشبینی فصلی مراکز بینالمللی نیز نشان میدهد، بهبود شرایط بارش از نیمه دوم دی ماه به ویژه در مناطق جنوبی کشور از جمله استان فارس است. البته این بدان معنی نیست که بارشهای فرا نرمال رخ میدهد؛ بلکه آن چه تاکنون خروجی این مدلها نشان میدهد، تنها بهبود وضعیت بارشها نسبت به فصل پاییز است و همچنان این مراکز، احتمال ترسالی در فصل زمستان را چندان قوی پیشبینی نمیکنند.
*****
میانگین میزان بارش بلند مدت نیریز: ۲۰۰ میلیمتر
کمترین میزان بارش سالانه:۳۷ میلیمتر (سال ۱۳۸۶)
بیشترین میزان بارش سالانه: ۴۷۹ میلیمتر (سال ۱۳۶۵)
نگاه اجمالی به تغییرات بارش طی ۶ دهه گذشته نیریز نشان میدهد کاهش میزان بارش آن قدر چشمگیر نبوده که مسبب اصلی خشکسالیهای اخیر باشد. به طور معمول سرزمین ما به صورت دورههای چند ساله با خشکسالیها و ترسالیهای متوالی مواجه میشود. در حال حاضر شهرستان نیریز طی ۴ سال گذشته در دوره خشکسالی قرار گرفته، به طوری که میانگین بارش این مدت با کاهش ۲۵ درصدی روبرو بوده است. بر پایه اطلاعات گذشته و تکرار دورههای متناوب ترسالی و خشکسالی، این شرایط با ورود به یک دوره مرطوب تعدیل خواهد شد؛ البته به شرطی که سرزمین ما دچار تغییر اقلیم نشده باشد. موضوعی که این روزها به طور جدی مد نظر کارشناسان قرار گرفته و شواهدی نیز از این تغییرات وجود دارد.
از منظر میزان بارش، یکی از بدترین دورههای خشکسالی به فاصله زمانی بین سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۴ بر میگردد. دورهای که میانگین بارش کمتر از ۱۶۰ میلیمتر گزارش شده است.
اما آن چه شرایط خشکسالیهای اخیر شهرستان را بحرانیتر کرده است، به عواملی مهمتر از تغییر میزان بارندگی بر میگردد. در این راستا اگر چه نوع و توزیع بارشها تغییر کرده و بارشها به سمت بارشهای حدی (بارش با شدت بالا و در زمان کوتاه) به جای بارشهای ممتد و مؤثر گرایش پیدا کرده است، و گرچه افزایش دما طی سالهای اخیر میزان تبخیر را افزایش داده که این به نوبه خود تأثیر منفی بر رخداد خشکسالی گذاشته است، اما آن چه چهره خشکسالی را در سالهای اخیر رعبآورتر کرده است، برداشت بیرویه و بیملاحظه از منابع آبهای زیرزمینی طی چند دهه گذشته، توسعه ناپایدار و استقرار صنایع آببر در منطقه، الگوی بد مصرف آب و... بوده است. به طوری که بسیاری از مناطق ایران و از جمله جلگه نیریز دچار شرایط بحرانی کمبود آب شدهاند.
آگاهی از این مسئله که این مخازن زیرزمینی طی دهها هزار سال تغذیه و پر شدهاند و دارای ظرفیت محدودی هستند و توجه به این واقعیت که با برداشت نادرست، نه تنها منابع آبهای زیرزمینی تمام میشود، بلکه فرونشستهای رخ داده آسیب جدی به آبخوانها وارد میکند، مسئولیت ما را در برابر جلوگیری از این فاجعه زیستمحیطی و این ابر بحران دو چندان خواهد کرد.
یاد باران یادگاران کهن در چشمه های خورشان جوی آب روان اخبار نارو بید بوخون 
