در آغوش درخت فیلم ایرانی به کارگردانی و نویسندگی بابک خواجهپاشا محصول سال ۱۴۰۱ که به عنوان نماینده ایران برای اسکار معرفی شد طبق پیشبینیها حتی در لیست ۱۵ فیلم اولیه هیئت انتخاب اسکار هم قرار نگرفت. 
اما یک سؤال: چرا فیلمهای ایرانی به غیر از دو مورد در اسکار ناکام هستند؟ اصغر فرهادی چه چیزی میداند که مابقی کارگردانان فرسنگها از آن دورند؟
ایران در سینمای جهان، با وجود موفقیتهای چشمگیر در جشنوارههای بینالمللی، مانند کن، ونیز و برلین، در رقابتهای اسکار معمولاً کمتر موفق شده است. این موضوع دلایل مختلفی دارد که میتوان آنها را به عوامل زیر تقسیم کرد:
۱. ماهیت فرهنگی و سیاسی اسکار
جوایز اسکار به شدت تحت تأثیر سیاستهای فرهنگی و بازار هالیوود است. آثار ایرانی که بیشتر به سینمای هنری تعلق دارند، اغلب با ذائقه عمومی هیئت داوران اسکار که به سینمای تجاری نزدیکتر است، همخوانی ندارند.
۲. ضعف در تبلیغات و لابیگری
برای موفقیت در اسکار، علاوه بر داشتن فیلم خوب، نیاز به کمپینهای تبلیغاتی گسترده و هزینهبر است. بسیاری از کشورهای دیگر بودجههای بزرگی برای لابیگری در اسکار اختصاص میدهند، اما ایران چنین امکاناتی را ندارد.
۳. محدودیتهای داخلی
سانسور و محدودیتهای محتوایی در ایران باعث میشود بسیاری از فیلمها نتوانند به طور کامل روایتهای جسورانه و جهانی ارائه دهند. این موضوع میتواند جذابیت فیلمها را برای داوران اسکار کاهش دهد. حذف فیلمهایی همچون «برادران لیلا» یا همین اواخر فیلم «کیک محبوب من» که فروش فوقالعاده جهانی داشت، اما در ایران سانسور شد نمونهای بارز از این نوع نگاه است.
۴. سوء تفاهمهای سیاسی
روابط سرد سیاسی ایران با کشورهای غربی، از جمله آمریکا، میتواند در جلب حمایت از فیلمهای ایرانی تأثیر منفی داشته باشد.
۵. تمرکز بر سینمای هنری
سینمای ایران بهویژه در زمینه فیلمهای مستقل و هنری موفق است، اما این نوع سینما همیشه در اسکار که بیشتر به سینمای سرگرمیمحور و داستانمحور تمایل دارد، مورد توجه قرار نمیگیرد.
۶. انتخاب فیلمهای نامناسب
گاهی فیلمهایی که به عنوان نماینده ایران به اسکار فرستاده میشوند، انتخابهایی ضعیف یا سیاسی هستند و توانایی رقابت با آثار دیگر کشورها را ندارند.
نمونههای موفق
ایران در برخی مواقع توانسته است در اسکار بدرخشد، مانند:
جدایی نادر از سیمین (اصغر فرهادی): برنده بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان در سال ۲۰۱۲.
فروشنده (اصغر فرهادی): برنده همین جایزه در سال ۲۰۱۷.
برای پیشرفت در اسکار، نیاز به ترکیبی از بهبود استراتژیهای تبلیغاتی، تولید فیلمهای رقابتیتر و کاهش موانع سیاسی و داخلی است.
از سویی نحوه انتخاب فیلم از سوی ایران برای اسکار بسیار مهم است. این موضوع همواره مورد نقد و بحث قرار گرفته و چندین عامل در این فرآیند نقش دارند که ممکن است نتایج آن را تحت تأثیر قرار دهند:
۱. ترکیب هیئت انتخاب
ترکیب هیئت انتخاب فیلم معمولاً شامل افرادی است که ممکن است تصمیماتشان بر اساس نگاههای سیاسی، فرهنگی یا ملاحظات غیرسینمایی باشد.
این امر گاهی باعث میشود فیلمهای انتخابشده الزامات رقابت در اسکار را نداشته باشند و یا برای مخاطبان و داوران بینالمللی جذابیت کافی نداشته باشد.
۲. معیارهای انتخاب
معیارهای انتخاب فیلم در ایران غالباً شفاف نیستند و بیشتر بر ارزشهای داخلی (مثل پیامهای اخلاقی، مذهبی یا سیاسی) تمرکز دارد تا بر فاکتورهایی که برای داوران اسکار اهمیت دارند، مانند کیفیت فنی، روایت داستان جهانی و نوآوری.
فیلمهایی که نگاه جهانیتری دارند، مانند آثار اصغر فرهادی، معمولاً شانس بیشتری دارند، اما همیشه چنین فیلمهایی انتخاب نمیشوند.
اسکار ۲۰۲۵ برای ایران تمام شد، اما امیدواریم یکبار دیگر یک ایرانی بتواند سینمای ایران را بر اسکار دیکته کند.
