کتاب سندبادنامه عربی با ترجمه و یادداشتهای دکتر مختار کمیلی از همشهریان نیریزی و عضو هیئت علمی دانشگاه ولی عصر رفسنجان به بازار آمد.
سندبادنامه یکی از کهن داستانهای جهان است که پارهای اصل این داستان را هندی و پارهای دیگر پهلوی دانستهاند. براساس نظر مجتبی مینوی، این کتاب در عهد انوشیروان خسرو اول به پارسی نوشته شده بود و اگرچه بعضی اصل آن را از هندوستان دانستهاند ولی تقریباً ثابت شده که این کتاب در ایران تألیف و تحریر شده است.
در کتاب حاضر، پس از دیباچه، متن سندبادنامه به زبان عربی عامیانه و سپس ترجمه فارسی آن آمده است. در بخش یادداشتها، داستان اصلی و داستانهای درونهای (فرعی) این کتاب با همین داستانها در متون حاوی داستان: الف لیله و لیله، طوطینامه ضیاء نخشبی، سندبادنامه ظهیری سمرقندی و جامعالحکایات، مقایسه و تحلیل شده است.
مترجم این اثر، نُسَخ مختلف سندبادنامه را معرفی کرده و در بحثی مفصل به ویژگیهای زبانی سندبادنامه به زبان عربی عامی پرداخته است. در ادامه به ویژگیهای ادبی و واژههای فارسی در سندبادنامه عربی اشاره کرده و مینویسد: «علیاکبر دهخدا، پارهای از این واژهها را در لغتنامه، مدخل کرده و گاه عبارات سندبادنامه عربی را شاهد معنی آورده است.»
مختار کمیلی درباره چرایی ترجمه این اثر مینویسد: «سالها پیش که سندبادنامه ظهیری سمرقندی را میخواندم، گاه ابهامات و پرسشهایی به ذهنم خطور میکرد که ایضاح و پاسخ آنها را در سندبادنامه عربی به زبان عامی مییافتم، از این رو ... به ترجمه آن پرداختم.» وی سپس روش ترجمه خود را با ذکر مثالهایی تشریح میکند و مینویسد: «ابتدا این متن را ترجمه نسبتاً ادبی کردم، امّا پس از اتمام ترجمه، به تردید و وسوسه افتادم که آیا ترجمه ادبی مناسب این متن است؟ مدت مدیدی سرگردان بودم تا در نهایت به این نتیجه رسیدم که، چون متن عربی به سبک عامیانه نزدیک است، بهتر است ترجمه آن نیز به این سبک نزدیک باشد ...» او دراین باره به ذکر چندین مثال میپردازد و سپس اتخاذ شیوه «سبک عامیانه» در ترجمه کل کتاب را به دلایل زیر میداند: الف) ساختار برخی از جملات به ساختار زبان عوام نزدیک است و دستور زبان عامیانه بر متن چیرگی نسبی دارد و به عبارتی، کلام همهجا فصیح نیست.... ب) بسامد واژگان عامیانه و لهجهای در متن قابل اعتناست. ج) مصحّح کتاب، مرحوم احمد آتش، زبان متن را عامیانه دانسته است و از این رو عنوانِ «سندبادنامه عربی به زبان عامی» را بر آن نهاده است.
کتاب سندبادنامه عربی در ۱۸۸ صفحه، قطع وزیری و با شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۲۵۰ تومان توسط انتشارات تختجمشید شیراز منتشر شده است.
علاقهمندان در نیریز میتوانند از ۱- کتابفروشی کالج (یلدایی) در خیابان قدس، پاساژ زحلی ۲- کافینت خانم احصایی در همان پاساژ و ۳- کتابفروشی صادق در خیابان جانبازان کتاب را تهیه کنند.
