طبق اسناد سازمان جهانی بهداشت، از ۴۰ درصد سرطانها می‌توان پیشگیری کرد و مواردی را هم که قابل پیشگیری نیست، می‌توان به کمک خودمراقبتی، امید به اثربخشی روشهای تشخیصی و درمانی و مراجعه به موقع و زودهنگام به آسانی تشخیص داد؛ به طوری که نیمی از سرطانها قابل درمان است. بسیاری از عوامل محیطی و از همه مهمتر استعداد ژنتیکی در ایجاد سرطان نقش دارند؛ اما می‌توان با خودمراقبتی و رعایت اصول ده‌گانه زیر، برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان اقدام کرد و احتمال بروز سرطان را کاهش داد:
۱- پرهیز از مصرف دخانیات
استفاده از هر یک از فرآورده‌های توتون مانند سیگار، پیپ و قلیان خطرناک است و موجب انواع سرطان از جمله ریه، مثانه، کلیه و دهانه رحم می‌شود. حتی جویدن توتون نیز خطرناک است و احتمال بروز سرطان دهان و لوزالمعده را افزایش می دهد.
۲- فعالیت بدنی منظم
روزانه دست کم ۳۰ دقیقه ورزش، احتمال بروز سرطان پستان و روده بزرگ را کاهش می دهد.
۳- مدیریت وزن در حالت مطلوب
اضافه وزن و چاقی، احتمال بروز انواع سرطان به خصوص پستان، پروستات و روده بزرگ را افزایش می‌دهد.
۴- تغذیه سالم
استفاده از غذاهای کم چرب و تا حد امکان فاقد چربیهای حیوانی، خوردن روزانه پنج وعده از میوه‌ها و سبزی‌ها، پرهیز از خوردن انواع گوشتهای دودی شده، نمک سودشده یا فرآوری شده با مواد شیمیایی و نگهدارنده مانند کنسرو، سوسیس، کالباس و کاهش مصرف قند و شکر تصفیه شده، محدود کردن خوردن نمک و استفاده از ادویه و چاشنی‌های گیاهی برای طعم‌دار کردن غذا و پرهیز از خوردن مشروبات الکلی، احتمال بروز سرطانها را کاهش می‌دهد.
۵- پیشگیری از ابتلا به عفونتها
توصیه می‌شود افراد در معرض خطر مانند کسانی که با فرآورده‌های خونی سر و کار دارند، برای پیشگیری از ابتلا به ویروس هپاتیت B واکسن بزنند؛ همچنین برای پیشگیری از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی و سرطانهای ناشی از آن، از وسایل محافظت‌کننده برای آمیزش جنسی استفاده شود.
۶- محافظت از پوست
اشعه فرابنفش خورشید حتی در روزهای ابری نیز به سطح زمین می‌رسد. بنابراین توصیه می‌شود هر روز از کرم ضدآفتاب استفاده شود و در صورت تماس طولانی مدت با نور خورشید، علاوه بر کرم ضدآفتاب، از کلاه آفتاب‌گیر، عینک آفتابی و پوشش مناسب مانند لباس سفید، آستین‌دار و یقه بلند استفاده شود.
۷- رعایت اصول ایمنی در محیط کار
برخی از مشاغل شامل کشاورزی، سم‌پاشی، نقاشی، مبل‌سازی، کار در صنایع آهن، فولاد، زغال‌سنگ، لاستیک و تولید یا تعمیر پوتین و کفش، خطر برخی سرطانها را افزایش می‌دهد. جذب آفت‌کش‌ها بیشتر از راه پوست صورت می‌گیرد. بنابراین توصیه می‌شود از تماس با آفت‌کش‌ها خودداری شود و در صورت تماس، باید بدن را به سرعت شستشو داد. از برخورد غیرضروری با اشعه ایکس تا حد امکان پرهیز و به هنگام کار با حلال‌ها، تهویه به صورت کامل انجام شود. در صورت کار کردن در محیطی که تراکم بالایی از ذرات ریز، الیاف و گرد و غبار وجود دارد، از ماسک محافظ مناسب برای حفاظت از دهان و بینی استفاده و برای جلوگیری از ایجاد گرد و غبار، روشهای تمیز کردن مرطوب به کار گرفته شود.
۸- زندگی روانی و معنوی سالم
وجود اهداف واقع‌بینانه در زندگی، پرهیز از تنش و اضطراب، مراجعه به پزشک در صورت دارا بودن علائم بیماری روانی مانند افسردگی، داشتن خواب کافی (7 ساعت در شب)، احترام گذاشتن به جسم و روان خود، خلوت کردن با خود و پرداختن به نماز و نیایش، موجب ایجاد زندگی روانی و معنوی سالم در فرد می‌شود.
۹- زندگی اجتماعی سالم
رفتار مناسب و احترام به عقاید در برخورد با دیگران، پرهیز از رقابتهای ناسالم و تنش‌زا، پرهیز از قضاوت زودهنگام، کنترل خشم خود و تلاش برای بخشیدن دیگران، نداشتن توقع غیرواقع بینانه از خود و دیگران، مشورت با دیگران در زندگی و هدایت احساسات و هیجانات، می‌تواند به ایجاد زندگی اجتماعی سالم در فرد کمک کند.
۱۰- مراجعه به پزشک در صورت وجود علائم
ابتلا به سرطان در اقوام درجه یک، تغییر در خال‌های پوستی، زخمهای بدون بهبود، توده در هر جای بدن، سرفه یا گرفتگی طولانی مدت صدا، اختلال بلع یا سوء هاضمه طولانی، استفراغ یا خلط خونی، اسهال یا یبوست طولانی، بی‌اشتهایی یا کاهش وزن بدون علت مشخص، خونریزی غیرطبیعی از واژن و نوک پستان و وجود خون در ادرار و مدفوع، از جمله علائم هشدار دهنده بروز سرطان است که فرد در صورت مشاهده آنها باید به پزشک مراجعه کند.
