مهر 1401 به نیمه رسید، فصل شور و هیجان برای دانش‌آموزانی که دو سال از مدرسه و لباسهای یکسان دور بودند و فصلی همراه با چالش‌های اقتصادی که این روزها خانواده‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. یکی از این چالش‌ها لباس فرم دانش‌آموزان است که قصه آن سر دراز دارد؛ پوشیدن اونیفورمی که باید مورد رضایت کارشناس آموزش و پرورش، مدیران مدارس، خیاط، دانش‌آموز و والدینش واقع شود. ***
لباس فرم حذف اختلاف طبقاتی است
مسئول انجمن اولیاء و مربیان آموزش و پرورش نی‌ریز معتقد است یک‌دست بودن لباس دانش‌آموزان باعث حذف اختلاف طبقاتی در بین آنها می‌شود. ادامه می‌دهد: «لباس فرم برای دانش‌آموزان پسر و دختر مدارس ابتدایی و متوسطه در سال جدید اجباری است؛ اما دانش‌آموزانی که لباس‌هایشان تقریباً با فرم امسال یکی بوده، می‌توانند از لباس سال قبل استفاده کنند. دانش‌آموزانی نیز که قدرت خرید نداشتند، با کمکهایی از کمیته امداد امام خمینی(ره)، اداره بهزیستی و اندک کمکهای مردمی مشکلشان حل شد.»
اکبر رحمتی درباره چگونگی قیمت‌گذاری و انتخاب لباس فرم می‌گوید: «اوایل شهریور ماه بود که بخشنامه استانی لباس فرم به دست ما رسید و ما از همان موقع استارت کار را زدیم و از تولیدی‌ها خواستیم که کار خود را شروع کنند. در مورد انتخاب رنگ، جنس پارچه و قیمت، اوایل تابستان گروهی متشکل از مدیر انجمن اولیاء و مربیان، اتحادیه تولیدی‌های پوشاک و مسئولی از اداره صمت و اتاق اصناف تشکیل دادیم. سپس لیست تولیدی‌های شهرستان به مدیران مدارس داده شد، آنها هم خودشان کد و رنگ پارچه را مشخص و با تولیدی مورد نظرشان قرارداد بستند. در مدت زمان فعالیت تولیدی‌ها نیز کارشناس آموزش و پرورش و اتاق اصناف به طور مستقیم بر کار آنها نظارت داشتند.»
بدترین سال برای تولیدی‌ها
به نظر نسرین کریمی مسئول اتحادیه خیاطان، امسال بدترین سال برای تولیدی‌ها بود. چون قراردادها دیر بسته شد، کارخانجات بعد از سه سال می‌خواستند پارچه عرضه کنند و تهیه پارچه برای بعضی از تولیدی‌ها، واقعاً سخت و زمان‌‌بر بود. می‌گوید: «اواخر فروردین‌ماه بود که به آموزش و پرورش رفتم و همان جا از مسئولان خواستم که کار تولید پوشاک را زودتر شروع کنند که شهریورماه فقط کار توزیع لباس باقی بماند. اما به دلیل این که هنوز مشخص نبود مدارس حضوری باشند یا نه، بخشنامه‌ای دریافت نکرده بودند که این خود باعث بی‌نظمی‌هایی شد و استارت این کار از اواخر اَمرداد زده شد. همین امر باعث شد روند کار تولیدی‌ها به کندی پیش برود و خیلی از تولیدی‌ها با فشار و سختی کار، سفارشات را تمام کنند.»
ادامه می‌دهد: «تیرماه وقتی بحث قیمت‌گذاری شد، همه هدف ما این بود قیمتی انتخاب شود که خانواده‌ها زیر فشار نباشند. باید فکر خانواده چند فرزندی را هم می‌کردیم. قیمت هر لباس را حاصل جمع قیمت پارچه، هزینه دوخت به علاوه 20 درصد قیمت پارچه مشخص کردیم که خدا را شکر اکثر خانواده‌ها و مدیران راضی بودند. »
رنگ لباس مورد پسند خانواده‌ها نبود
مسئول یک تولیدی که نمی‌خواست خودش را معرفی کند، از وضعیت کار راضی نبود و میگفت: «با سه مدرسه قرارداد داشتیم و نزدیک 500 دست لباس آماده کردیم؛ ولی بیشتر والدین از رنگ لباس راضی نبودند و اعتراض‌شان برای ما بود. این در حالی است که رنگ لباس را خود مدرسه به ما داده بود و مدیر مدرسه هم برای انتخابش توجیهی نداشت. می‌طلبد مدیران مدارس برای انتخاب رنگ لباس، بیشتر از دانش‌آموزان و والدین آنها نظرسنجی کنند و بعد تصمیم بگیرند. دومین مشکلی که داشتیم این بود که متأسفانه قیمت لباس فرم در تیرماه اعلام شد؛ اما بخشنامه و شروع کار ما دو ماه بعد از آن بود و ما باید پارچه را از دو ماه قبل نقد می‌خریدیم، آماده و توزیع می‌کردیم تا بعد به پول خودمان برسیم.»
تعطیلی هفته اول مهر کار ما را راحت کرد
فرشته قره‌چاهی به همراه نسرین کرمی نزدیک به 900 دست لباس فرم برای 4 مدرسه آماده کردند. آنها نیز از اواخر اَمرداد کار خود را شروع کردند و تا آخر شهریورماه همه کار را تحویل دادند؛ جز تعداد اندکی که یا جابه‌جایی به مدارس داشتند و یا مسافرت بودند.
می‌گوید: «اولین مشکل ما تهیه پارچه بود. شاید نزدیک 2 ماه در صف پارچه بودیم و همین باعث اعتراض خانواده‌ها شد. از دیگر مشکلات ما، حضور دانش‌آموزان برای روز اندازه‌گیری بود. مدرسه‌ای بود که از 400 نفر، 280 نفر حضور داشتند و ما 120 لباس دیگر را طبق سایزی که داشتیم دوختیم و بعد مجبور شدیم با توجه به سایز دانش‌آموز آن را تعمیر کنیم. فقط شانس با ما یار بود که هفته اول مهرماه تعطیل بود و در این هفته تعمیرات انجام شد.»
از سودم زدم؛ چون هدفم کیفیت و رضایت مشتری بود
محمدجواد منفرد اصطهباناتی نزدیک به 770 دست لباس فرم را اواخر شهریورماه تحویل داده است. او که 10 سال است کار تولیدی انجام می‌دهد، می‌گوید: «قراردادی که بین تولیدی (پیمانکار) با مدیر مدرسه بسته می‌شود، به شدت قراردادی یک طرفه است که در همه بندهای آن، متعهد پیمانکار است و خانواده‌ها نیز وقتی مفاد این قرارداد را مطالعه می‌کنند، قیافه حق به جانب می‌گیرند. البته آنها هم تقصیری ندارند؛ چون تهیه لباس یک کار سلیقه‌ای و گروهی است که ممکن است سال قبل از تولیدی یا مدرسه‌ای راضی نبوده باشند و الان نیز نگرانند که قضیه سال قبل تکرار شود.»
نرخ لباس مدارس پسرانه ابتدایی در این تولیدی بین 300 تا 370 هزار تومان است. ادامه می‌دهد: «من خودم روی جنس پارچه وسواس دارم؛ چون این لباسها قرار است حداقل هفته‌ای یک بار شسته شود. پس باید پارچه‌ای باشد که وسط سال خراب نشود. به خاطر همین هم امسال پارچه‌ای که من خریدم و به مدیران طرف قراردادم پیشنهاد دادم، گرانتر بود و طبق قیمت مصوبه بیشتر می‌شد. اما چون هدفم کیفیت کار و رضایت مشتری بود، حاشیه سودم را پایین آوردم و طبق قرارداد با قیمت مصوب حساب کردم.»
قیمت مورد رضایت تولیدی نبود
راضیه اعیان‌منش با توجه به سابقه چندین ساله خود در بندرعباس و جهرم و با توجه به پیش‌بینی مشکلات آخر شهریور و کم‌حوصلگی دانش‌آموزان و خانواده آنها، از همان اول تصمیم گرفته امسال کار خود را زودتر شروع کند. می‌گوید: «امسال، اولین سالی است که در نی‌ریز کار می‌کنم. اردیبهشت‌ماه بود که با دو مدرسه صحبت کردم و از تیرماه کارمان را شروع کردیم و 600 دست لباس را طبق قرارداد در زمان مشخص‌شده تحویل دادیم.»
او از قیمت تعیین‌شده ناراضی است و ادامه می‌دهد: «قیمت لباس برای مدارس متوسطه را 375 هزار تومان در نظر گرفتند. یعنی دوخت پیراهن و شلوار مردانه با پارچه این قیمت؟ به نظر من تخمین قیمت باید برعهده کارشناس و متخصص آن کار باشد. »
با تک‌دوزی می‌توان کیفیت و ظرافت کار را بالا برد
سعید شیخازاده امسال سفارش تولیدی قبول نکرده، اما به صورت تک‌دوزی نزدیک 100 دست لباس آماده کرده و می‌گوید: «قبلاً به صورت تولیدی کار می‌کردم. اما متوجه شدم بعضی از خانواده‌ها از کار رضایت ندارند. تصمیم گرفتم برای تحویل‌دادن کاری باکیفیت و ظرافت، با مدرسه‌ای قرارداد نبندم و هر که لباس فرمش را آورد، به صورت آزاد برایش کار کنم.»
حوصله ارباب رجوع را ندارند
پدر پویا، در کل با کار تولیدی‌ها مخالف است و می‌گوید: «تولیدی‌ها می‌خواهند 500 دست لباس را بیست روزه با یک الگو بدوزند و حوصله ارباب رجوع را ندارند. من چند سال پیش برای دخترم لباس دوختم که نه تنها خوب دوخته نشده بود، بلکه قیمت را بالاتر از بقیه تولیدی‌ها گرفته بودند. وقتی که شکایت کردم، حق را به من دادند. اما از آنجایی که طرف در اداره صمت آشنا داشت، من یک چیزی هم بدهکار شدم...
امسال برای پسر و دخترم جدا پارچه خریدم و به یک خیاط آشنا دادم تا برایشان بدوزد. الان هم چون پسرم جیب دوست داشته، آورده‌ام تا خیاط با حوصله برایم کار کند.»
از لباس فرم سال قبل استفاده کردم
زهرا عابدی 36 ساله معتقد است لباس فرم دانش‌آموزان پیشنهاد خیلی خوبی است. می‌گوید: «من موافق این طرح هستم؛ مخصوصاً برای دختران کلاس هشتم به بالا. چون در این رنج سنی دختران می‌خواهند به قول خودشان امروزی باشند و لباسی بپوشند که جلب توجه کند؛ اما مدرسه دین و دانش فرم مدرسه را خیلی رسمی و مناسب انتخاب کرده است. قیمتش را 380 هزار تومان اعلام کرده‌اند که به نظرم عادلانه است. در مورد جنس لباس امسال نظری ندارم؛ چون فرم دخترم برای سه سال پیش است که به خاطر غیرحضوری بودن مدارس، لباسش در دو سال گذشته کارایی نداشته و امسال آن را پوشیده است.»
من این لباس را نمی‌پوشم!
فاطمه خانم، دخترش پیش‌دبستانی و پسرش کلاس چهارم ابتدایی است. از لباس دخترش راضی است؛ اما دل پری از رنگ لباس فرم پسرش دارد. ادامه می‌دهد: «مدرسه به ما آدرس تولیدی را داد که برویم لباس را تحویل بگیرم. وقتی رنگ لباس را دیدم، واقعاً تعجب کردم. اما جلو فرزندم چیزی نگفتم؛ چون بعد از دو سال خوشحال بود که می‌خواهد لباس فرم مدرسه بپوشد. ولی وقتی داشتم لباس را بر تنش پروف می‌کردم، سر و صدای پسری را شنیدم که سر مادرش داد می‌زد 290 هزار تومان پولت را حرام نکن. مگر می‌خواهم به سربازی و جبهه بروم که این لباس را برایم می‌خری؟ مدیر هرچه می‌خواهد بگوید؛ من این لباس را نمی‌پوشم.»
ادامه می‌دهد: «به نظر من مدرسه فرهمندی خیاط خوبی را انتخاب کرده بود؛ اما متأسفانه جنس و رنگش را نه. مسئول تولیدی هم میگفت انتخاب رنگ و جنس با ما نبوده و خود مدرسه این کد و رنگ پارچه را به ما داده و ما هم طبق دستور کار می‌کنیم.»
لباس باید مورد پسند و علاقه کودک باشد
م. جلالی دخترش کلاس اول ابتدایی است. می‌گوید: «قیمت نسبت به لباس بیرون خیلی خوب و باصرفه است. اما متأسفانه رنگ و مدلشان را خوب انتخاب نکرده‌اند. الان همه می‌فهمند که دختران دنبال رنگ صورتی هستند و یا مقنعه دوست ندارند. به نظر من کلاس‌اولی‌ها باید به جای مقنعه از دستمال سر استفاده کنند یا لباسشان به صورت بلوز باشد. من هر بار می‌روم که دخترم را از مدرسه بیاورم، اکثر بچه‌ها مقنعه‌شان را بیرون آورده و دکمه‌های روپوششان را باز گذاشته‌اند. این نشان می‌دهد که بچه‌ها با این لباسها راحت نیستند. مسئولان باید لباسی را برای دانش‌آموزان پایه طراحی کنند که از آن خوششان بیاید و با علاقه این لباس را بپوشند؛ نه از سر اجبار.»
لباس فرم، مورد رضایت همه دانش‌آموزان است
مهوش معتمدیان مدیر مدرسه ابتدایی آزرم، لباس فرم را با توجه به رنگ سالهای قبل انتخاب کرده تا دانش‌آموزانی که لباس سال قبل را دارند، بتوانند از آن استفاده کنند. می‌گوید: «از 290-280 دانش‌آموز، تقریباً صد نفر از آنها لباس سال قبل را استفاده کردند. لباسهای فرم امسال، هم جنس، رنگ و دوخت خوبی داشتند و هم به موقع تحویل داده شدند که به جرئت می‌توانم بگویم همه راضی بودند.»
همه مقاطع یکپارچه باشند
قاسم آیین‌پرست مدیر دبیرستان امام سجاد، از به موقع تحویل‌دادن لباسها راضی است، فرم یکپارچه را مناسب دانش‌آموزان مقطع متوسطه می‌داند و می‌گوید: «نوجوانان در این سن بیشتر به دنبال تنوع هستند. یکی کوتاه می‌پسندد، یکی لش و یکی جین. اما وقتی اونیفرم باشد، همه یکپارچه و شکیل هستند.»
پیشنهادی نیز در این زمینه دارد و می‌گوید: «به نظر من بهتر است آموزش و پرورش برای هر مقطعی یک‌رنگ در نظر بگیرد. مثلاً پایه متوسطه اول همه مدارس آبی بپوشند و پارچه‌فروش و خیاط را معرفی کنند. حالا هر کسی آزاد است پارچه بخرد و به خیاط یا تولیدی مورد نظر خودش بدهد.»
لباسهای بازاری استاندارد دوخته نشده‌اند
مدیر یکی از مدارس دخترانه مانتو شلوارهای آماده بازاری را زیاد قبول ندارد و می‌گوید: «استاندارد دوخته نشده‌اند. به نظر من لباسهای فرم را باید به دست یک طراح خوش سلیقه سپرد. امسال فرم نداشتیم؛ چون دانش‌آموزان سالهای قبل، لباس فرم داشتند. ورودی‌های جدید هم به روال قبل لباس خود را از پوشاک آموزگاران و شاهسوندی خریداری کردند.»
انتخاب تولیدی و خیاط با مدیر مدرسه باشد
دانش‌آموزان مدرسه 22 بهمن از اونیفرم مدرسه رضایت داشتند. این را عبدالحسین شاهسونی مدیر مدرسه می‌گوید و اضافه می‌کند: «از 180 دانش‌آموزی که لباس فرم برایشان سفارش داده بودیم، شاید 10 نفر لباسشان آماده نشده باشد که این‌ها هم خودشان دیر مراجعه کردند. به نظر من اگر آموزش و پرورش انتخاب تولیدی و خیاط را به خود مدیر می‌داد، خیلی بهتر بود تا این که از بین تولیدی‌های معرفی شده یکی را انتخاب کنیم.»
رنگ و مدل لباس برعهده خودشان بود
خانم وطن‌پرست تازه به مدرسه 17 شهریور آمده و از روند قبل و قرارداد منعقد شده اطلاعی ندارد. اما از لباسهای یک‌رنگ برتن دانش‌آموزان رضایت دارد و می‌گوید: «بچه‌ها هم راضی بودند. چون رنگ و مدلش را خودشان انتخاب کردند و از همان ابتدا همه بچه‌ها لباس فرم داشتند.»
