محمد جلالی: میگویند پنیرهای تاریخ گذشته، پنیر پیتزا میشوند! آیا این واقعیت دارد؟
تاریخ مصرف کالاهای خوراکی در ایران قابل اعتماد است یا دارای شک و شبهه؟ جایگاه حقوق مصرفکننده کجاست؟
کالاهای فسادپذیر پس از اتمام تاریخ مصرفشان چه سرنوشتی دارند؟
با ورود به سوپر مارکتها اولین چیزی که به آن توجه میشود تاریخ درج شده بر روی کالاها است. تاریخهایی که گاهی به انقضاء نزدیک است و گاهی هم هنوز به تاریخ تولید نرسیده است!
پنیرهای تاریخ گذشته، پنیر پیتزا میشوند
مسئول هایپر مارکت آرتا در گفتگو با ما با تأکید بر اینکه خود مسئولین فروشگاهها باید مراقب باشند تا کالای تاریخ گذشته در قفسهها وجود نداشته باشد گفت: «برای این منظور ما مسئولی قرار دادهایم تا جلو از بین رفتن کالاهای تاریخ گذشته گرفته شود.»
مجید کاویانی در خصوص بازگرداندن کالاهای تاریخ گذشته به شرکتهای تولیدی گفت: «تقریباً هیچ شرکتی قبول نمیکند که کالاهای تاریخ گذشته را پس بگیرد به غیر از برخی شرکتهای لبنیاتی.»
وی سرنوشت لبنیاتهای تاریخ گذشته را با خدا دانست و گفت: «میگویند ماستها را به دوغ و پنیرهای تاریخ گذشته تبدیل به پنیر پیتزا میشوند.»
این مسئول هایپر مارکت یکی از اقداماتی که میتواند قبل از فاسد شدن کالا انجام داد را اینگونه بیان کرد: «به عنوان نمونه ما پیش از اتمام تاریخ محصول آنان را با قیمت ارزانتر به مشتریان پیشنهاد میکنیم.»
کاویانی در خصوص تاریخهایی که بر روی برخی کالاها درج میشود که هنوز زمان آن نرسیده گفت: «برای برندهای معتبر این اتفاق نمیافتد اما در برخی از کالاها به دلیل اینکه از روز تولید تا پخش در بازار وقفه ایجاد میشود تاریخها را جلوتر میزنند مثل برخی شیرینیها، تخممرغها، خیار شور و...»
وی در خصوص حساسیت مشتریها به تاریخ مصرف کالاها گفت: «٩٩ درصد مشتریان آگاه هستند و تاریخ کالاها را حتماً چک میکنند.»
درج تاریخ کالا در دست یک کارگر ساده
ذبیحا... زردشت مسئول هایپراستار آریا در خصوص مرجوع شدن برخی از کالاها گفت: «خیلی از شرکتها کالاهای تاریخ گذشته را قبول نمیکنند اما لبنیات به راحتی محصولات تاریخ گذشته را قبول میکنند و آنها را به چرخه تولید بازمیگردانند. دوغ به کشک تبدیل میشود! کشک به پنیر و پنیر هم به پنیر پیتزا!»
در حالی که یکی از توزیعکنندگان لبنیات در کنارش ایستاده او نیز همین نکته را تأیید میکند.
زردشت محصولات کنسروی را غیر قابل بازگشت خواند و در خصوص خریدهایش گفت: «سعی میکنیم محصولات را به اندازه نیاز خریداری کنیم. ضمن اینکه توسط شبکه بهداشت و درمان دائماً بر روی محصولات نظارت میشود.»
وی در خصوص اشتباهات در درج تاریخ گفت: «شما ببینید در کارخانهها کسی که تاریخها را درج میکنند یک کارگر ساده است و مشخص هم نیست که چقدر بر کار او نظارت میشود و اگر تاریخی را یکی- دو روز جابهجا بزند کسی متوجه نخواهد شد و همین کالا وارد چرخه توزیع میشود.»
برندهای معتبر مرجوعی ندارند
مهدی مرادیان یکی از کسانی است که در کارخانه محصولات لبنی کاله مشغول بکار میباشد.
وی در رابطه با کالاهای مرجوعی گفت: «برندهای معتبر غالباً زیر بار محصولات مرجوعی نمیروند و من تا بحال ندیدهام که محصولی تاریخ گذشته وارد چرخه تولید شود هر چند برخی از کارخانههای جدید برای جذب مشتری محصولات تاریخ گذشته را قبول میکنند اما اینکه چه سرنوشتی در انتظار محصولات مرجوعی است، اطلاع ندارم.»
نظارت دائمی
رئیس شبکه بهداشت و درمان نیریز نظارت بر کالاهای موجود در مغازهها را مرتب و در فواصل مختلف عنوان نمود و گفت: البته سازمانهای دیگری مثل اتاق اصناف، تعزیرات حکومتی و... در این امر به ما کمک میکنند.
ورود محصولات فاسد به چرخه تولید
یکی از رؤسای ادارات نیریز مرتبط با این موضوع که نخواست نامش فاش شود در خصوص استفاده از لبنیاتهای تاریخ گذشته و ورود آنها به چرخه بازتولید گفت: «دقت کنید اکثر شرکتهای لبنیاتی در بخش خصوصی فعالیت دارند و تولیدکنندگان هم به دنبال سود خود هستند و اینکه محصولات فاسد باز هم وارد چرخه تولید به نوعی دیگر شود بعید به نظر نمیرسد.»
تفاوت «بهترین تاریخ برای مصرف» و «تاریخ انقضاء»
دکتر آراسب دباغ مقدم، متخصص صنایع غذایی در گفتگو با سایت سلامت، درباره فسادپذیری مواد غذایی گفت: «موادغذایی را بهطور کلی به دو دسته فسادپذیر و غیرفسادپذیر تقسیمبندی میکنند. البته میتوان گفت که برخی نیز نیمه فسادپذیرند. برخی موادغذایی مثل لبنیات، گوشت، ماهی و مرغ محصولات پرخطر محسوب میشوند و فسادپذیری نزدیکتری دارند اما برخی محصولات مثل برنج، حبوبات، کیک و بیسکویت فسادپذیری دیرتری داشته یا غیرفسادپذیرند. از این نظر، نوع تاریخی که روی محصولات قید میشود، در ایران تحت عنوان تاریخ انقضاست؛ یعنی مصرفکننده پس از خرید باید تا همان مهلت درج شده آنها را مصرف کند اما در برخی کشورها این تاریخ انقضاء به دو گونه روی محصولات درج میشود. یکی بهترین تاریخ برای مصرف و دیگری تاریخ انقضای فروش؛ مثلاً در مورد کیک، کلوچه و شکلات، چون فسادپذیری زیادی ندارند، بیشترین اصطلاح مورد استفاده برای درج تاریخ انقضاء، همان بهترین تاریخ مصرف است، یعنی اینکه تا آن زمان کیفیت این محصولات حفظ شده و بعد از آن اگر مصرف شوند، مشکل خاصی ایجاد نمیشود و مسمومیتی اتفاق نمیافتد ولی دیگر آن محصول کیفیت اصلی خود را ندارد. به طور مثال، کلوچهها تا ٢ ماه تاریخ مصرف دارند و این بدان معنی نیست که اگر بعد از ٢ ماه آن کالا خورده شد، مسمومیت ایجاد میشود، بلکه دیگر آن تازگی و نرمی کلوچه اولیه را نخواهد داشت.»
تاریخ محصولات فقط فارسی
گاهی اوقات، تاریخهای فوقالذکر به زبانی غیر از فارسی روی اقلام غذایی درج شده است.
دکتر دباغ مقدم با اشاره به این موارد یادآور شد: «قانون استاندارد کشوری ما اینگونه است که باید تاریخ تولید و انقضاء به روز، ماه و سال به زبان فارسی و کاملاً قابل رویت باشد. درج این اطلاعات به زبان انگلیسی و لاتین، خلاف استاندارد کشوری است.»
در پایان آن چیزی که مهجول ماند تاریخ مصرفهایی است که نمیتواند به اصالت آنها اطمینان نمود.