کالای استاندارد را چگونه بشناسیم؟
۲۳ مهرماه در تقویم جهانی و ملی به نام روز جهانی استاندارد ثبت شده است؛ روزی که یادآور نقش حیاتی رعایت استانداردها در تضمین کیفیت، ایمنی و اعتماد مصرفکننده است. با وجود تنوع فراوان محصولات در بازار، کیفیت همچنان مهمترین معیار انتخاب برای خریداران است و استاندارد میتواند ابزار رقابت سالم میان تولیدکنندگان باشد.
بررسیهای نیریزان فارس نشان میدهد در نیریز، افراد ۵۰ سال به بالا کمتر به برچسب استاندارد و سیب سلامت توجه دارند؛ در حالی که نوجوانان حساسیت بیشتری روی این موضوع نشان میدهند. از دید شهروندان، کیفیت، تنوع، رعایت بهداشت و تازگی، چهار مؤلفه اصلی یک محصول استاندارد هستند.
نگاه مردم نیریز به استاندارد
معصومه قاسمزاده، ۵۱ ساله به بستهبندی، کیفیت و دوام کالا اهمیت میدهد؛ اما توجهی به علامت استاندارد ندارد.
علی شاهسوندی ۳۲ ساله معتقد است سیب سلامت و استاندارد فقط ایمنی بهداشتی را تضمین میکند نه کارایی؛ محصول گیاهی ضدریزش مویی که خریداری کرده، با وجود استاندارد، بیاثر بوده است.
ستایش اسماعیلی ۱۹ ساله در مواد غذایی فقط تاریخ تولید و انقضا را بررسی میکند. اما وسایل آرایشی و بهداشتی را حتماً با علامت استاندارد میخرد؛ چون به گفته او پوست حساس است.
زینب عسکری ۲۹ ساله استاندارد را مترادف مقاومت و کیفیت بالا میداند. ولی معتقد است کالای بدون استاندارد نیز میتواند مرغوب باشد؛ نمونه آن روغن محلی دورهگردان است.
فاطمه ریحانی ۶۲ ساله برچسب استاندارد و سیب سلامت را نمیشناسد؛ اما همواره به اعتبار شرکت تولیدکننده توجه دارد.
آقای الف ۲۶ ساله، سوسیس و کالباس خریداری کرده و با وجود استاندارد و تاریخ انقضای طولانی، فاسد بوده است.
محمد بیگی ۵۲ ساله میگوید: لباسشویی استاندارددار پاکشوما پس از یک سال از کار افتاده و گارانتی، مشکل را کمبود آب اعلام کرده است.
رضا کشاورز ۴۰ ساله به استاندارد یا ایزو توجهی ندارد و تجربه موفق مصرف محصول را ملاک میداند.
خانمی ۳۴ ساله، فساد اداری را مانع اعتماد به استاندارد میداند و در مثال گوشت برزیلی، معتقد است حتی بدون علامت، مورد تأیید دولت است.
جهانگیر اصغری ۷۳ ساله استاندارد را معادل ایمنی میداند و در خرید لوله و اتصالات دقت فراوان دارد. اکبر عباسی ۵۴ ساله هم استاندارد را کلید اطمینان و نشانه اعتبار کالا میداند.
رضا هاشمی ۲۸ ساله میگوید: استاندارد در ایران یعنی حداقل کیفیت پذیرفتهشده، نه کیفیت مطلوب؛ او خودروی داخلی را مثال میزند. محمدجواد مرادی ۲۱ ساله هم استاندارد را تنها یک نشان میداند و نمونهای از رعایت نشدن اصول را وجود مگس در آبمیوه دارای استاندارد و سیب سلامت عنوان میکند.
دیدگاه فروشندگان و مراکز توزیع
سعید شاکری، فروشنده مواد غذایی: ۹۹ درصد مواد خوراکی دارای سیب سلامتاند و محصولات بدون این نشان، غالباً تولیدات سنتی هستند.
فروشنده لوازم التحریر: استاندارد عمدتاً برای کالاهای کودکان مانند رنگ انگشتی و خمیر مجسمهسازی تعریف شده است، بنابراین همکاری با شرکتهای دارای استاندارد را ترجیح میدهد.
علی شفق فروشنده لوازم خانگی به شرکتهایی اعتماد دارد که هر سال تندیس کیفیت میگیرند؛ نه آنهایی که تنها یک بار تأییدیه گرفتهاند.
نگاه کارشناسان به استاندارد و سیب سلامت
اکبر رحیمی، مسئول بهداشت محیط:
سیب سلامت نشان معتبر وزارت بهداشت است و باید روی تمامی محصولات غذایی درج شود. این نشان همراه جدولی رنگی است که ارزش غذایی را بیان میکند و برای رژیمهای خاص مفید است.
یکی از بازرسان اداره استاندارد شیراز:
پروانه ساخت توسط معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی صادر میشود و پروانه استاندارد توسط سازمان ملی استاندارد. مواد غذایی بستهبندیشده تقریباً همگی مشمول مقررات استاندارد اجباری هستند.
شرایط دریافت علامت استاندارد ملی:
رعایت الزامات فنی، کیفیتی، ایمنی و بهداشتی (مواد اولیه، ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی، میکروبی، بستهبندی و برچسبگذاری)
تجهیزات مناسب و ایمن در فرآیند تولید
آزمایش دورهای نمونهها در آزمایشگاه معتبر
اخذ مجوزهای قانونی از وزارت صمت و بهداشت
ثبتنام در سامانه سازمان استاندارد
بازرسی و نمونهبرداری توسط کارشناسان استاندارد
پروانه استاندارد معمولاً یک تا دو سال اعتبار دارد و بازرسی دورهای انجام میشود؛ در صورت تخلف، نشان استاندارد باطل یا تعلیق میشود.
غلامحسین شفیعی از همشهریان نیریزی و مدیرکل سابق اداره استاندارد فارس و اصفهان نیز در گفتگو با نیریزان فارس با اشاره به اهمیت استاندارد در تأمین سلامت و ایمنی جامعه، بر ضرورت آگاهی شهروندان از کالاهای مشمول استاندارد اجباری تأکید کرد.
شفیعی گفت: «همه کالاها مشمول استاندارد اجباری نیستند؛ تنها محصولاتی که سلامت یا ایمنی مردم را به خطر میاندازند باید این نشان را داشته باشند.»
به گفته وی، تاکنون حدود ۳۸ هزار قلم کالا در کشور تحت پوشش استاندارد اجباری قرار گرفته که از مواد غذایی تا قطعات صنعتی را شامل میشود.
شفیعی افزود: «برای مثال، در صنعت خودرو تنها ۵۵ قطعه از جمله شیشه، رینگ، لاستیک، فیلترها و سیستم ترمز مشمول استاندارد اجباری هستند؛ اما استانداردی برای بدنه کامل خودرو نوشته نشده است.»
او خاطرنشان کرد که هر کالای مشمول استاندارد باید دارای علامت استاندارد و کد ۱۰ رقمی زیر این نشان باشد که با ارسال پیامک به سامانه ۱۰۰۰۱۵۱۷، مشخصات تولیدکننده و محصول برای مصرفکننده نمایش داده میشود. شفیعی هشدار داد: «تولید یا توزیع کالای مشمول استاندارد بدون این نشان، حتی با داشتن پروانه بهداشتی، غیرقانونی و قابل توقیف و پلمب واحد تولیدی است.»
مدیرکل سابق استاندارد فارس و اصفهان با اشاره به شرایط واردات گفت: «تمام کالاهای وارداتی که مشابه داخلی آنها مشمول استاندارد اجباری باشد، باید در آزمایشگاههای مورد تأیید استاندارد آزمون شوند و تنها در صورت انطباق با استاندارد ملی ایران اجازه ترخیص خواهند داشت.»
به گفته شفیعی، در استان فارس اداره کل استاندارد در شیراز و اداره در شهرستانهای لارستان و اقلید مستقر است؛ اما کارشناسان این اداره همه واحدهای تولیدی شهرستانها، از جمله نیریز را بازرسی میکنند.
