بله! ما می‌توانیم به سل پایان دهیم

شبکه بهداشت و درمان شهرستان نی‌ریز

بیماری سِل (Tuberculosis)

بیماری سِل یک عفونت باکتریایی است که معمولاً ریه‌ها را درگیر می‌کند، اما می‌تواند سایر اندام‌ها مانند کلیه‌ها، استخوان‌ها و غدد لنفاوی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در هر ثانیه، یک نفر در جهان به میکروب سِل آلوده می‌شود.

در حال حاضر بیش از دو میلیارد نفر (حدود یک‌سوم جمعیت جهان) به میکروب سِل آلوده‌اند. از این تعداد، حدود ۵ تا ۱۰ درصد در طول زندگی خود به بیماری سِل فعال مبتلا خواهند شد. این خطر در افراد مبتلا به HIV به‌مراتب بیشتر است.

هر بیمار مبتلا به سِل فعال درمان‌نشده می‌تواند سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ نفر را آلوده کند.

سِل اغلب افراد جوان را در سنین مولد و کاری مبتلا می‌کند و از این رو تأثیر منفی قابل‌توجهی بر اقتصاد جامعه دارد.

اشکال بیماری سِل

◻سِل ریوی

◻سِل خارج‌ریوی

راه انتقال سِل ریوی

انتقال از طریق هوا صورت می‌گیرد. هنگامی که فرد مبتلا به سِل ریوی سرفه یا عطسه می‌کند، باکتری سِل به صورت ذرات بسیار ریز در هوا پخش می‌شود. فرد سالمی که در نزدیکی او قرار دارد ممکن است این ذرات را استنشاق کرده و آلوده شود.

علائم بیماری سِل ریوی شایع‌ترین علامت:

◻سرفه‌ی پایدار به مدت دو هفته یا بیشتر

سایر علائم احتمالی:

◻خلط یا خلط خونی، تنگی نفس، درد قفسه سینه، تب، کاهش اشتها، کاهش وزن، بی‌حالی، تعریق شبانه، خستگی زودرس و ضعف عمومی.

◻سابقه‌ی تماس با بیمار مبتلا به سِل (به‌ویژه در کودکان و بزرگسالان جوان) احتمال بیماری را افزایش می‌دهد.

◻علائم سِل خارج‌ریوی بستگی به عضو درگیر دارد.

تشخیص سِل ریوی

اساس تشخیص، آزمایش مستقیم و ساده‌ی خلط بیماران مشکوک است. آزمایش میکروب‌شناسی خلط، مهم‌ترین، در دسترس‌ترین و ارزان‌ترین روش تشخیص سِل ریوی به‌ویژه در بزرگسالان است.

نحوه‌ی گرفتن نمونه خلط:

نمونه‌ی اول: در اولین مراجعه و زیر نظر پرسنل بهداشتی گرفته می‌شود.

نمونه‌ی دوم: همان روز، ظرفی به بیمار داده می‌شود تا صبح روز بعد، خلط صبحگاهی خود را در آن جمع‌آوری کرده و به واحد بهداشتی تحویل دهد.

بیماریابی فعال

بیماریابی فعال معمولاً برای افرادی انجام می‌شود که در تماس نزدیک با بیماران سِل ریوی قرار دارند (در منزل یا محل کار)، به‌ویژه کودکان.
سایر گروه‌های در معرض خطر شامل موارد زیر هستند:

جمعیت‌های متراکم مانند زندان‌ها، پادگان‌ها، مراکز بازپروری و اردوگاه‌ها

بیماران دارای ضعف سیستم ایمنی (از جمله مبتلایان به HIV، نارسایی کلیه، دیابت کنترل‌نشده یا دریافت‌کنندگان داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی مانند شیمی‌درمانی و کورتیکواستروئیدها)

کارکنان نظام سلامت، به‌ویژه کارکنان آزمایشگاه‌های سِل

اقدامات پیشگیرانه برای اطرافیان بیمار

◻جداسازی بیمار از افراد سالم به مدت دو هفته در ابتدای درمان
◻تزریق واکسن ب ث ژ (BCG) در نوزادان

◻درمان پیشگیرانه در افراد در معرض تماس نزدیک با بیمار

◻استفاده‌ی بیماران از ماسک جراحی در طول درمان

محیط‌های با خطر بالای انتقال سِل

بیماری سِل در محیط‌های زیر بیشتر منتقل می‌شود:

◻محیط‌های کم‌نور و فاقد نور مستقیم خورشید

◻مکان‌های بسته و مرطوب

◻فضاهای با تهویه‌ی نامناسب

◻به‌طور کلی، محیط‌های شلوغ، کوچک، بدون تهویه‌ی کافی و مرطوب، بیشترین خطر انتقال بیماری را دارند.

افرادی که بیشتر در معرض تبدیل عفونت سِلی به بیماری سِل هستند