چهارشنبه این هفته ۳۱ شهریور سالروز آغاز تجاوز گسترده ارتش بعثی عراق به ایران در سال ۱۳۵۹خورشیدی است. این تجاوز در حالی شروع شد که کمتر از ۲۰ ماه از پیروزی انقلاب در ایران میگذشت. کشورمان هیچ انگیزهای برای جنگ نداشت اما اینکه چرا صدام حسین رئیس جمهور وقت عراق دست به چنین کاری زد، علل متعددی دارد. آنچه بیشتر از همه موجب شروع این تهاجم شد این بود که:
- صدام درصدد لغو قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر بود که بین عراق به نمایندگی خودش و شاه ایران، با میانجیگری هواری بومدین رئیس جمهور فقید الجزایر منعقد شده بود.
- شرایط داخلی ایران که سرگرم حل و فصل مسائل ناشی از انقلاب بود و توان نظامی ایران کاهش پیدا کرده بود. صدام این زمان را مناسب برای حمله تلقی کرد.
بر پایه قرارداد الجزایر برای اولین بار و به طور رسمی و مکتوب مرز آبی مشترک بین دو کشور یعنی اروند رود خط تالوِگ (گودترین جای رودخانه) معین شد، علاوه بر آن ایران از ادعای تاریخی خود بر منطقه نفت خیز خانقین صرف نظر کرد. (1)
صدام حسین در زمان امضای این قرارداد معاون رئیس جمهور عراق بود و به خاطر امضای این قرارداد تا اندازه ای زیر سؤال رفت.
این قرارداد با ضمائم و پیوستهایش، کاملترین قراردادی است که بین دو کشور امضاء شده است.
لذا بلافاصله مرز ایران و عراق در اروند (۸۴ کیلومتر) ستونگذاری گردید و بخش عمده ای از مرز خشکی که حدود 1525 کیلومتر است میلهگذاری شد.
صدام در ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ طی نطقی در مجلس عراق اعلام کرد این قرارداد را قبول نداریم و به مرزهای قبل از سال ۱۹۷۵ باز میگردیم. این موضعگیری صدام خلاف معاهده الجزایر بود؛ چون در قرارداد چگونگی رفع اختلافات به طور شفاف پیش بینی شده بود اما او که روحیهای ستیزهگر و جنگافروز داشت در یک اقدام ناگهانی در بعد از ظهر روز ۳۱ شهریور تهاجم زمینی، دریایی و هوایی به خاک کشورمان را آغاز کرد. جنگی که 8 سال هر دو کشور را درگیر کرد و صدمات انسانی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بسیار سنگینی به هر دوکشور وارد کرد.
ارتش بعثی عراق در سال اول موفق به اشغال 15000 کیلومتر مربع از خاک کشورمان در استانهای خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی شد. اما از شامگاه پنجم مهرسال ۱۳۶۰ زیر ضربات سنگین رزمندگانی قرار گرفت که اکثر آنها مردم بویژه جوانان پر انگیزه داوطلب بودند. آنچه صدام تصورش را نمیکرد: «ناگهان سر باز شدن مردم» بود. با فراخوان فرماندهان جنگ، جوانان فوج فوج لباس رزم پوشیدند و با گذراندن دوره آموزش کوتاه مدت، ظرف کمتر از 8 ماه خاک اشغال شده را با اجرای چهار عملیات پس گرفتند و به مام پاک وطن بازگرداندند. تحلیل آماری انجام شده روی ۴۸۰ شهید شهرستان نی ریز بیانگر حضور ۵۶ درصدی مردم داوطلب در فرایند ۸ سال جنگ تحمیلی است.(2) یاد و نام همه این رادمردان جاودان باد.
شاد و سالم و موفق باشید
پی نوشت:
1- پارسادوست، منوچهر (1385) ما و عراق از گذشته دور تا امروز، تهران: شرکت سهامی انتشار، ص161
2- شعبانپور، غلامرضا (1383)، مِهین مهرورزان (نیریز در جنگ) جلداول، تهران و نی ریز: مجتمع فرهنگی هنری کوثر نور، ص 70
نظر شما