برای کاهش بیکاری و رسیدن به اشتغال پایدار چه باید کرد؟ آیا ورود دولت می‌تواند راهگشا باشد؟ آیا پیشنهادات دولتی قابل اجرا و مفید است؟
هفته گذشته جلسه شورای اشتغال در فرمانداری نی‌ریز برگزار شد. در این جلسه بر دو طرح که از سیاست‌های جدید دولت است تأکید شد که در زیر به واکاوی هر کدام از آنها می‌پردازیم:
١- طرح کارورزی فارغ‌التحصیلان: در این طرح فارغ‌التحصیلان بدون این که تعهدی برای کارفرما ایجاد شود به مدت ٦ ماه در کارگاهی کار می‌کنند و بیمه فرد کارورز و یک سوم حقوق را دولت پرداخت می‌کند.
«به گفته علاءالدین ازوجی، مدیر کل سیاستگذاری بازار کار و توسعه اشتغال وزارت کار این هدفگذاری برای ایجاد طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی برای ١٥٠هزار نفر است که ٩٤هزار نفر از فارغ‌التحصیلان بیکار واجد شرایط تشخیص داده شدند و با توجه به اینکه تا پایان سال حدود ٥ ماه باقی مانده است ٥٦ هزار نفر دیگر تا تکمیل ظرفیت این طرح وجود دارد.»(١)
در نی‌ریز هم وضعیت بهتر از آمار کشوری نیست و بر اساس آمار اعلامی از سوی اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکنون ٥٣٠ فارغ‌التحصیل در این طرح شرکت کرده‌اند و ٢٢ واحد پذیرنده اعلام آمادگی نموده‌اند که تنها ١١ نفر به مرحله عقد قرارداد رسیده‌اند.
اینکه این طرح موجب آشنایی کارورزان با بازار کار می‌شود بسیار خوب است و چه بهتر که در حین گذراندن مسائل تئوری دانشگاهی فرد با بازار کار آشنا شود. اما چه تضمینی وجود دارد که کارورز پس از ٦ ماه در همان کارگاه مشغول به کار شود؟
از طرفی اگر به هر دلیلی کارفرما تصمیم بگیرد که از این نیرو پس از ٦ ماه استفاده نکند تکلیف چیست؟
به فرض که بر اساس آمار کشوری ١٥٠ هزار نفر در این طرح شاغل شوند آیا اشتغال شش ماهه آن هم با حقوق یک سوم، آمار بیکاری را کم می‌کند؟ آیا با وضعیت رکود اقتصادی کارفرمایی به خود اجازه می‌دهد که نیرویی به نیروهای خود اضافه نماید و بعد از شش ماه حقوق کامل او را بپردازد؟
٢- دهکده‌های صنعتی: طرحی جدید که قرار است با مسئولیت ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی در یک روستا از هر شهر اجرایی شود؛ طرحی موازی که شرکت شهرک‌های صنعتی مدتهاست در برنامه دارد اما تا این لحظه به غیر از شهرک‌های صنعتی سنگ، تنگ حنا، غدیرگه، ده‌فاضل و آباده‌طشک در روستاهای دیگر هنوز فعال نشده است.
دهکده‌های صنعتی طرح کوچک شده شهرک‌های صنعتی می‌باشد چرا که شرکت شهرک‌های صنعتی محدودیتی در تعداد روستاها ندارد و پتانسیل اجرای یک طرح اقتصادی در آن روستا ملاک می‌باشد به گونه‌ای که مدیرعامل سازمان صنایع کوچک در این باره گفت: «برای اشتغال نقطه به نقطه در روستاها متناسب با ظرفیت و توانمندی‌های هر منطقه طرح‌هایی نظیر ایجاد و تقویت نواحی صنعتی در جوار مناطق مستعد روستایی و ایجاد کارگاه‌ها و مجتمع‌های صنفی در دستورکار این سازمان قرار دارد.»(٢)
حال سؤال اینجاست دلیل این موازی کاری‌ها چیست؟ مگر در طرح‌های کلان کشوری موارد مشابه مورد نقد و بررسی قرار نمی‌گیرند؟
در جلسه کارگروه اشتغال نی‌ریز بر سر اعطای زمین در طرح دهکده‌های صنعتی بحث‌های طولانی مطرح شد که بخشدار مرکزی نی‌ریز بدرستی خواهان استفاده از سوله‌ها و سالن‌های رها شده در روستاها شد و گفت: «چرا هر کاری دوباره باید از صفر شروع شود؟»
اما برخی طرح‌های اشتغالی هم که در برنامه پنجم توسعه کمکی برای کارفرمایان بود به نظر می‌رسد بدون کارشناسی حذف شد و یکی از آنها ماده ٨٠ بود که در جلسه شورای اشتغال تیرماه نی‌ریز دکتر مربی مدیرعامل رینگ‌اسپرت نی‌ریز به خوبی به آن اشاره نمود و گفت: «برداشتن ماده ۸۰ که بر اساس آن سهمی از حق بیمه را کارگر خودش باید پرداخت می‌کرد جلوی ایجاد اشتغال را می‌گیرد. »(٣) و به نظر می‌رسد اینگونه شده است.
یکی دیگر از طرح‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعطای وام به مشاغل خانگی می‌باشد.
بی‌تردید در طرح مشاغل خانگی پرداخت وام به تک‌تک بیکاران با سودهای اندک و بازپرداخت‌های طولانی چندان موفق نخواهد بود چرا که هر فرد بیکار بالقوه یک کارآفرین نخواهد بود.
به هر روی شاید تنها راه اشتغال، خروج از رکود و فعال سازی واحدهای تولیدی باشد.
پی‌نوشت:
١- بی‌نام(١ آبان ١٣٩٦) استقبال سرد تحصیلکرده‌های بیکار از طرح کارورزی، مشرق، (١٧ آبان ١٣٩٦)
٢- بی‌نام(٢٨ تیر ١٣٩٦) فعال کردن ظرفیت اشتغال روستاها در حوزه صنایع کوچک، خبرگزاری مهر، (١٧ آبان ١٣٩٦)
٣- ابراهیم قره‌چاهی(٤ تیر ١٣٩٦) ٣٠١ نفر را به کار گرفته‌ایم، نی‌ریزان فارس، (١٧ آبان ١٣٩٦)
