بازار قدیمی در دل شهر. نمی‌شود بگویید نی‌ریزی هستید اما اسمی از بازار ملکی دوزان نشنیده باشید و یکبار از آن عبور نکرده باشید.
اما این مکان یکی از داشته‌های فرهنگی‌امان است که کمتر برای بهسازی و سرپا نگه داشتن آن تلاش شده است.
این گذرگاه که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته و حالا نیز به غیر از یک مغازه چاقوسازی نصفه و نیمه که هنوز کرکره‌هایش بالاست مابقی بسته‌اند و رفته‌اند.
حالا اُوس باقر و اُوس رضا معماران شیرازی آمده‌اند تا زیرنظر شهرداری نی‌ریز دستی به چهره این بازار بکشند. اُوس باقر که معمار این پروژه است خود را شیرازی می‌خواند و می‌گوید: بیش از یک سال است که در نی‌ریز حضور دارد دارد و چهار ماه است که روی این پروژه کار می‌کند.
در حالی که کلاهی بر سر دارد تا گرمای تابستان او را آزار ندهد با سه کارگر مشغول به ساخت ستونهای این مسیر است.
او می‌گوید: نمونه همین کار را در شیراز و در بافت قدیم بین‌الحرمین مابین آستانه و شاهچراغ کار کرده و مرمت مسجد طاهریه شیراز را هم انجام داده است.
اُوس رضا می‌گوید: در شیراز، گناوه و لار اینگونه کارها را انجام داده است. اگر بنا باشد کف و دیواره‌ها را کار کنیم احتمالاً تا دو ماه دیگر این گذرگاه تمام خواهد شد.
در ادامه با شهردار نی‌ریز در این ارتباط گفتگو کردیم.
حامد فرغت در خصوص این بازار گفت: در مورد بازار ملکی دوزان یا گیوه‌دوزان به‌رغم اینکه این بازار در مرکز شهر قرار دارد اما اطلاعات و تصاویر مناسبی از گذشته آن در دست نیست و حتی تصاویر هوایی سالهای ۱۳۴۶ و ۱۳۴۳ که از سازمان نقشه‌برداری گرفته‌ایم عکسهای گویایی از این بازار را نشان نمی‌دهد و شاید جزو معدود آثار تاریخ نی‌ریز باشد که اینقدر اطلاعات در رابطه با آن ناقص است.
اما می‌دانیم که در گذشته بافت نی‌ریز ترکیبی از مسجد، مدرسه و بازار بوده است که شامل کاروانسرای سروی، حمام حاج محمد حسن، بازار گیوه‌دوزان یک کاروانسرای دیگر که الان بانک ملی شعبه مرکزی شده، مسجد نظربیگی و... به سمت خیابان امام خمینی تا مسجد جامع صغیر (امام خمینی فعلی) هسته اصلی شهر قدیمی نی‌ریز را تشکیل می‌داده و بازار ملکی دوزان هم خوب رونق داشته است اما با بی‌مهری ساختمانها و حجره‌های آن خراب شده و مجدداً بدون رعایت شرایط و ضوابط معماری اصیل ایرانی- اسلامی ساخته شده‌اند و عمدتاً یک سری اتاقک‌ها از آن باقی مانده است.
شهردار نی‌ریز به نکته‌ای تاریخی هم بر اساس شنیده‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: البته این نکته را نمی‌توانم تأیید کنم و فقط در حد شنیده‌هاست. حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ سال پیش این مسیر مسقف بوده و بر اثر یک آتش‌سوزی سقف آن فرو می‌ریزد و هیچ وقت مرمت نمی‌شود. در عکسی که ما از دهه ۱۳۴۰ خورشیدی در اختیار داریم نشانی از مسقف بودن ندارد.
در شورای دور پنجم بنا داشتیم این مجموعه را با محوریت کاروانسرای سروی احیاء و مرمت کنیم و در اوایل سال ۱۳۹۷ با پنج رأی موافق شورا تملک کاروانسرای سروی به تصویب رسید و مدت زمان زیادی صرف این شد تا بتوانیم کاروانسرای سروی را تملک کنیم چون هیچ نقشه و سند رسمی از کاروانسرا وجود نداشت و از طرفی با توجه به اینکه مالکان متعددی داشت کار تملک را بسیار سخت می‌کرد و البته برخی از آنها حتی در کشور هم حضور نداشتند.
اما از آنجا که بازار ملکی دوزان احتیاج به تملکی نداشت و می‌شد برای آن برنامه‌ریزی نمود نقشه‌هایی تهیه شد و در اواخر سال ۱۳۹۹ کار را شروع کردیم اما از آنجا که مبلغ مرمت بسیار بالا بود نتوانستیم در کمیسیون معاملات آن را به تصویب برسانیم.
شهردار به نکته‌ای قابل تأمل هم اشاره کرد و گفت: متأسفانه در طرح تفصیلی که در شورای چهارم به تصویب رسید دقت نشده و کاربری تاریخی برای آن در نظر نگرفته‌اند و تأسف‌بار آن است که به دلیل ندادن اطلاعات درست به مشاور این مسیر عنوان کوچه‌ای در بافت قدیمی داده شده و تعریض برای آن درنظر گرفته‌اند و کوچه ۶ متری را 8 متر تعریف کرده‌اند! برای حل این مسئله پیگیر اصلاح طرح تفصیلی هستیم اما هنوز این امکان به صورت قانونی فراهم نشده است.
وی در ادامه در مورد ویژگی‌های فنی پروژه گفت: در ابتدای امسال نقشه‌ها را کامل کردیم و طرح اولیه را آماده نمودیم و با مهندس طباطبایی یکی از پیمانکاران بومی شهرستان قراردادی را امضا نمودیم. این قرارداد شامل ایجاد یک سری درگاه‌ها و محرابهایی در این بازارچه است به همراه خشت فرش و سنگ فرش کف بازارچه و برش‌هایی از جداسازی دیواره‌های پیرامونی. البته با این حجم کاری که اعلام شد مسیر تمام نمی‌شود و می‌بایستی با قرارداد دیگری بحث تعویض در مغازه‌ها که در این راسته قرار دارند و حدود ۲۰ مغازه و ملک می‌باشد و همچنین نورپردازی آن و حذف کابلهای هوایی که هماهنگی‌هایی در این رابطه با مدیریت برق شده است، در برنامه قرار دهیم. فعلاً اعتباری که برای سال 1400 برای این پروژه در نظر گرفته‌ایم 400 میلیون تومان می‌باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا امکان مسقف کردن بازار وجود دارد یا خیر گفت: با توجه به سازه‌هایی که وجود دارد و دیوارهای قدیمی موجود امکان مسقف کردن آن با مصالح بنایی و معماری وجود ندارد. در این مسیر ما فقط توانستیم ۷ دهانه جانمایی کنیم و امیدواریم در آینده سقفی با مصالح نوین و سبک برنامه‌ریزی نماییم تا سنگینی آن تأثیر روی ساختمانها نداشته باشد.
طول کل بازارچه حدود ۶۰ متر می باشد.
امیدواریم پس از مرمت، باری دیگر مغازه‌ها باز شوند و مکانی برای عرضه محصولات بومی شهرستان گردد و با رفع کرونا ایرانگردان و جهانگردان به شهر نی‌ریز بیایند و از این مکان بازدید کنند.
البته این نکته را هم بیان کنم که این بازار از طرف خیابان طالقانی نیز بهسازی خواهد شد و با تعویض درها و ساخت و سازهای یکسان یک وحدت رویه در آن ایجاد می شود.
شهردار در پایان وعده داد در بهسازی و نوسازی مغازه‌های این مسیر با مالکان همکاری خوبی خواهد داشت.
نظر شما
