ریز گرد یا گرد و
غبار ( Haze) توده ای از
ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و ... است که در جو پخش شده و دید افقی را در حدود 1
تا 2 کیلومتر محدود می کند.
ذرات معلق موجود
در هوا به ویژه تأثیر گرد و غبار و ریز گرد ها بر سلامت انسان نشان می دهد که این
ذرات بر اساس اندازه به چند گروه تقسیم می شوند :
1- ذرات قطر کمتر از 01/ میکرومتر
2- ذرات با قطر کمتر از 5/2 میکرومتر
3- ذرات با قطر 5/2-10 میکرومتر
از نظر رابطه این
ذرات با سلامت انسان ذرات با قطر 5/2تا 10 میکرومتر بالاترین میزان بیماری زایی را
دارند. زیرا ذرات با اندازه کوچکتر در هوای تنفسی معلق مانده و می توانند بدون ته
نشین شدن به ریه ها وارد و از آن خارج شوند. ذرات بزرگتر از این محدوده معمولاً در
سیستم تصفیه هوای ابتدایی مجاری تنفسی یعنی بینی رسوب کرده و قابلیت ورود به مجاری
دیگر تنفسی و نهایتاً ریه ها را ندارند.
ذرات آلوده کننده
ممکن است باعث واکنش التهابی در ریه ها شده یا خواص شیمیایی دیگری داشته و با ترشحات
طبیعی بدن یا بافت های پوشش مجاری تنفسی واکنش دهند. همچنین این ذرات ممکن است به
عنوان حامل ذرات بیولوژیک دیگری که برای سلامتی مضر هستند مانند قارچ ها یا گرده
های گیاهان یا مواد حاصل از فعال شدن و ترشحات این گرده ها عمل کنند و از این راه
باعث ایجاد واکنش های گوناگون آلرژیک نظیر اگزما (خارش، قرمزی پوست) و آسم و
بیماری های پوستی شده و بر بیماری زای عوامل موجود بیفزایند.
این ریزگردها می
توانند اثرات سویی بر سلامت انسان بخصوص افرادی که دارای مشکلات تنفسی هستند داشته
باشد.
بیشتر ذراتی که در
پدیده گردوغبار حضور دارند از نوع درشت یا غیرقابل تنفس هستند و تهدید جدی برای
سلامت مردم ایجاد نمی کند، ولی ممکن است در افرادی که سابقه بیماری های تنفسی
دارند مانند مبتلایان به آسم مشکلاتی ایجاد نمایند. متداول ترین نشانه هایی که طی
یک پدیده گردو غبار مشاهده می شود تحریک چشم ها و راههای هوایی فوقانی است.
اقدامات احتیاطی برای پیشگیری از اثرات سوء
گردوغبار بر سلامت:
-
از فعالیت در خارج
از منزل تا حد امکان اجتناب کنید، اگر الزاماٌ بایستی در هوای آزاد فعالیت کنید
زمان آن را به حداقل ممکن کاهش دهید.
-
از ورزش های سنگین
به ویژه اگر دارای مشکلات تنفسی و آسم هستید خودداری کنید زیرا در هنگام ورزش کردن
بخشی از تنفس از راه دهان صورت می گیرد.
-
در خانه یا محیط
های بسته بمانید و درها و پنجره ها را بسته نگه دارید.
-
ماسک های کاغذی
معمولی و دستمال نمی توانند جلوی ذرات گردوغبار به سیستم تنفسی را بگیرند. بنابراین
استفاده از آنها توصیه نمی شود ماسک های ویژه ای با عنوان P1 (با
80 درصد جذب) و P2( با 90 درصد
جذب) و یا ماسک N95برای این شرایط تا حدودی مناسب است.
-
رژیم غذایی خاصی
که بتوان با پیروی از آن، میزان جذب آلرژن (مواد حساسیت زا) را به طور کامل کنترل
نمود وجود ندارد. اما شیر به کاهش جذب آلرژن کمک می کند و مصرف آن بصورت روزانه به
ویژه در مواقع بروز آلودگی هوا توصیه می شود.زیرا کلسیم موجود در شیر مانع از جذب آلاینده
هایی مانند فلزات سنگین می شود.
-
کودکان، سالمندان،
بیماران ریوی، بیماران قلبی و دیالیزی گروههای پرخطر هستندکه توصیه می شود تا حد
ممکن در روزهایی که غلظت آلالینده های موجود در هوا بالاست از تردد در اماکن و
معابر عمومی خودداری کنند.
-
به دلیل آنکه عمدتاً
وقوع پدیده ریزگردها در فصول گرم سال اتفاق می افتد برای پیشگیری و عدم ورود
ریزگردها به فضای بسته به منظور استفاده از وسایل سرمایشی در منزل، محل کار، اماکن
عمومی و مراکز تهیه و توزیع غذایی از سیستم های خنک کننده چرخشی هوای فضای داخل
نظیر تهویه مطبوع استفاده شود. و در این شرایط از کولرهای آبی به دلیل امکان نفوذ
هوای حاوی ریزگرد به فضای داخل توصیه نمی شود.