هوش مصنوعی نجات بخش صنعت کشاورزی

سالانه میلیاردها تومان خسارت در حوزه کشاورزی به شهرستان وارد می‌شود. آبیاری های بیش از اندازه به درختان، سرما‌زدگی، گرما‌زدگی، طغیان آفتها و... نمونه‌هایی از این خسارات جبران‌ناپذیر هستند؛ اما با استفاده از پلتفرم‌های هوش مصنوعی این امر قابل کنترل و پیشگیری شده است.

کشاورزی دقیق یک روش نوین در کشاورزی است که هدف آن بهینه‌سازی تولیدات کشاورزی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و داده‌های دقیق است. این روش به کشاورزان کمک می‌کند تا منابع خود را به طور مؤثرتری مدیریت کنند و در نتیجه عملکرد محصولات را افزایش و هزینه‌ها را کاهش دهند.

در واقع کشاورزی دقیق به مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و فناوری‌ها اطلاق می‌شود که برای جمع‌آوری داده‌های دقیق از مزارع و استفاده از این داده‌ها برای تصمیم‌گیری‌های بهتر در زمینه مدیریت زمین کشاورزی، طراحی شده‌اند. این روش شامل استفاده از ابزارهای مختلفی مانند سنسورها، GPS، دوربین‌های هوایی و نرم‌افزارهای تحلیلی است.

سنسورها، پهپادها، و سیستم‌های GPS برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد وضعیت خاک، رطوبت، دما، و وضعیت گیاهان و نرم‌افزارهای تحلیلی برای پردازش داده‌های جمع‌آوری شده و استخراج الگوها و اطلاعات مفید مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

بر پایه تحلیل داده‌ها، کشاورزان می‌توانند تصمیمات بهتری در مورد آبیاری، کوددهی، سم‌پاشی و برداشت محصولات بگیرند. همچنین این سیستم با تجزیه و تحلیل داده‌های هواشناسی و تصاویر حرارتی، نیاز آبی دقیق هر بخش از زمین کشاورزی را مشخص می‌کند. مدل‌های پیش‌بینی هوا‌شناسی مبتنی بر Al می‌توانند شرایط جوی محلی را با دقت بیشتری پیش‌بینی کنند. این اطلاعات به کشاورز کمک می‌کند تا برای محافظت از محصولات خود اقدامات لازم را به موقع انجام دهد و از بروز خسارات جلوگیری کند. لازم به ذکر است تجهیز زمینهای کشاورزی به حسگر ها و سیستم‌های Al نیازمند سرمایه‌گذاری‌های اولیه قابل توجهی است. همچنین در مناطقی که اتصال به اینترنت پرسرعت امکان پذیر نیست، ممکن است با چالش‌هایی رو برو شوند. 
به گفته مدیر جهاد کشاورزی نی‌ریز، استفاده از این پلتفرم نیازمند یک سری زیرساخت است و باید امکانات لازم جهت عمل به هشدار‌های هوش مصنوعی درمواقع ضروری وجود داشته باشد.
نادر زارعی گفت:در شرایطی که از هوش مصنوعی و مکانیزه استفاده نشود، معمولاً با خسارات زیادی روبرو هستیم.

در همین راستا، جهاد کشاورزی از طریق پایش کشاورزی(Crop Monitoring)اطلاعات کسب می‌کند و عواملی را که موجب خسارت به زمین کشاورزی آنها می‌شود، به باغداران گزارش می‌دهد.

نادر زارعی با تأکید بر این که نقش هوش مصنوعی در کشاورزی امروز انکارناپذیر است، گفت: سازمان جهاد کشاورزی فارس گام‌های مهمی در این زمینه برداشته و اجرای طرح‌های کلان وزارت جهاد کشاورزی را با بهره‌گیری از این فناوری در دستور کار دارد.

وی با اشاره به همکاری این سازمان با دانشکده کشاورزی شیراز و مرکز تحقیقات فارس افزود: یکی از محورهای اصلی استفاده از هوش مصنوعی، اجرای الگوی کشت است. این فناوری به کشاورزان کمک می‌کند تا با توجه به نوع محصول و شرایط اقلیمی، بهترین الگوی کشت را انتخاب کنند. 

زارعی ادامه داد: برای نخستین بار در کشور، مرکز پایش و مدیریت هوشمند کشاورزی در استان فارس افتتاح شده است. در این مرکز، هوش مصنوعی به‌عنوان دستیار تصمیم‌گیری در موضوعاتی همچون بررسی بهره‌وری آب در گلخانه‌ها، ردیابی آفات و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

به گفته مدیر جهاد کشاورزی نی‌ریز، ارزیابی‌هایی نیز در زمینه به‌کارگیری ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی برای سم‌پاشی باغ‌های انجیر و کنترل علف‌های هرز مزارع پنبه با همکاری سازمان جهاد کشاورزی و دانشگاه مالک‌اشتر انجام شده است. 
وی اضافه کرد: هوش مصنوعی همچنین می‌تواند در گسترش بازارهای صادراتی نقش‌آفرینی کند. شرکت‌های دانش‌بنیان استان فارس در این مسیر پیشگام بوده‌اند. مانند تولید سورترهای هوشمند برای خشکبار انجیر، بادام کوهی و تشخیص آفلاتوکسین پسته که توان رقابت با نمونه‌های خارجی را دارند و به افزایش کیفیت و بهره‌وری صنایع داخلی کمک می‌کنند. 
زارعی استفاده از سامانه‌های مبتنی بر کاداستر و نقشه‌های اراضی کشاورزی را پایه هوشمندسازی مدیریت بخش کشاورزی دانست و گفت: این سامانه‌ها نقش مؤثری در توزیع عادلانه نهاده‌ها و ارائه خدمات دارند. 

وی با اشاره به آشفتگی‌های اقلیمی و کاهش بارش‌ها خاطرنشان کرد: پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت هواشناسی با بهره‌گیری از داده‌های ماهواره‌ای و مدل‌های  هواشناسی، در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد تا بتوانند تصمیم‌های بهتری بگیرند. 

مدیر جهاد کشاورزی نی‌ریز در پایان تأکید کرد: جمع‌آوری آمار دقیق و دانش‌بنیان کردن فعالیت‌ها از اولویت‌های اصلی وزارت جهاد کشاورزی است و هوش مصنوعی ابزاری قدرتمند در این مسیر خواهد بود. اجرای طرح‌های کشاورزی مبتنی بر هوش مصنوعی در نی‌ریز نیازمند زیرساخت‌هایی مانند اینترنت پرسرعت و پایدار، آنتن‌دهی دکل‌های مخابراتی، وجود تجهیزات جمع‌آوری داده، نقشه‌های کاداستر دقیق و نیروی انسانی آموزش دیده است و در آینده برخی شرکت‌های بزرگ نی‌ریزی در این حوزه گام‌های مهمی برخواهند داشت.

علی‌نقی سرناظر بیمه استان‌ فارس نیز در ادامه بر اهمیت آموزش کشاورزان تأکید کرد و گفت: بخش بزرگی از خسارت‌ها و آسیب‌ها در کشاورزی به دلیل کمبود آگاهی و نداشتن اطلاعات کافی رخ می‌دهد. اگر کشاورزان با فناوری‌های نوین و به‌ویژه هوش مصنوعی آشنا شوند، بخشی از این خسارت‌ها قابل پیشگیری است. 

وی با بیان این که تاکنون پلتفرم‌های هوش مصنوعی در نی‌ریز به اجرا درنیامده است، افزود: راه‌اندازی این پلتفرم‌ها می‌تواند در بهبود مدیریت مزارع، پیش‌بینی دقیق‌تر خسارات و حتی کاهش هزینه‌های بیمه‌ای نقش مؤثری ایفا کند. با استفاده از داده‌های هوشمند، امکان برآورد واقعی خسارات برای شرکت‌های بیمه فراهم می‌شود و این موضوع هم به نفع کشاورز و هم به نفع بیمه‌گر خواهد بود. 

علی‌نقی خاطرنشان کرد: اجرای چنین طرح‌هایی در نی‌ریز نه تنها باعث کاهش ریسک‌های کشاورزی می‌شود، بلکه به ارتقاء بهره‌وری و افزایش اطمینان خاطر کشاورزان نیز کمک می‌کند. بنابراین لازم است آموزش و سرمایه‌گذاری در این حوزه در اولویت قرار گیرد.