بحران بی‌سابقه آب در نی‌ریز
هشدار مسئولان: آب نیست، مردم باید بدانند در میانه تیرماه، بحران شدید آب در شهرستان، مسئولان و کارشناسان نی‌ریز را پشت میز کمیته بحران آب جمع کرد تا راهکارهای فوری و عملی برای مواجهه با این وضعیت بی‌سابقه بیابند.
تأکید فرماندار: آب نیست، مردم باید متوجه شوند.
ابتدای جلسه فرماندار نی‌ریز بر ضرورت پای کار آمدن رسانه‌ها تأکید کرد و افزود: «باید مردم متوجه شوند آب نیست. اگر فرهنگ‌سازی شود، صرفه‌جویی به یک مسئولیت تبدیل می‌شود. روز به روز مشکلمان بیشتر می‌شود و باید مردم آگاه شوند. ما بحران خشکسالی داریم و متأسفانه سوء‌مدیریت و توجه نکردن مردم به این مسئله هم به این مشکلات اضافه شده است.»
یعقوب خسروانی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «مالکیت آب دلیل بر مصرف بی‌رویه آن نیست. باید نظارت و کنترل دقیق‌تری بر مصرف آب کشاورزان صورت گیرد و با هرکس که به طور استاندارد مصرف نکند، برخورد قانونی شود.»
او با اشاره به تأثیر سیاست‌های بازدارنده، گفت: «قیمت آب نیز باید به نحوی تعیین شود که کشاورزان از انتقال آب شرب شهری به اراضی کشاورزی پرهیز کنند و در صورت تخلف، برخورد بازدارنده صورت گیرد.»
تانکرهایی که آب شرب شهر را به باغها می‌برند
رئیس امور آبفا نی‌ریز، گزارشی از وضعیت منابع و مصارف ارائه داد و بیان داشت: «در حال حاضر از ۱۶ حلقه چاه نی‌ریز، فقط 8 چاه فعال است که حتی جوابگوی نیاز آب شهر هم نیست. دست‌کم سه چاه دیگر برای تأمین حداقلی آب، نیاز داریم.»
محمدجواد ایرانی تصریح کرد: «ما نه‌تنها شرایط تأمین آب شرب شهر را به سختی کنترل می‌کنیم، بلکه تأمین آب شهرک صنعتی و شهرک سنگ نیز ما را دچار چالش کرده است. با وجود بدهی ۴۰۰ میلیون تومانی ناحیه صنعتی ده‌فاضل، بر پایه حمایت از تولید و اشتغال، فعلاً آب قطع نشده؛ اما ادامه این روند به زیان کل شهرستان است.»
ایرانی خواستار نظارت و همکاری بیشتر مدیران صنعت و معدن در مصرف بهینه آب صنایع شد.
رئیس آبفا نی‌ریز درباره مشکل جدی پر کردن تانکرهای آب گفت: «متأسفانه شاهدیم برخی شهروندان با تانکر آب شرب را در منازل آبگیری و به باغها منتقل می‌کنند. با وجود شروع گشت‌زنی‌ها، امکانات و نیروی کافی برای کنترل این وضعیت وجود ندارد.»
او ضمن اشاره به مشکلات ناشی از نصب پمپ‌های غیرمجاز روی شبکه توسط برخی مشترکان ادامه داد: «در برخی محلات حتی یک منزل سه پمپ مستقیماً به شبکه متصل کرده که موجب اخلال در توزیع عادلانه آب شده است. جالب این که وقتی برق می‌رود و پمپ‌ها غیرفعال می‌شود، آب در لوله‌ها برقرار است. اما با آمدن برق و روشن شدن پمپ‌ها، فشار شبکه مختل می‌شود و باز هم بی‌عدالتی رخ می‌دهد.»
به گفته او، خشکسالی و کمبود شدید منابع آبی، مدیریت مخازن را به گونه‌ای رقم زده که تنها در بازه زمانی ۴ بامداد تا حدود ۱۲ شب می‌توان به جمعی از محلات آبرسانی کرد و این روند تا رفع بحران ادامه خواهد داشت.
رئیس آبفا با اشاره به ضرروت حمایت قانونی، جریمه سنگین و برخورد بازدارنده با متخلفان در زمینه پر کردن تانکر و پمپ‌گذاری غیرقانونی بر شبکه، گفت: «در صورت برخورد و جریمه سنگین، می‌توان بخشی از بحران را کنترل کرد.»
ایرانی با تأکید بر این که اکنون با حداکثر ظرفیت مشغول بهره‌برداری از 8 چاه باقی‌مانده هستیم، هشدار داد: «اگر روند افت سطح آب ادامه پیدا کند، با خطر خشکی کامل چاه‌ها روبرو خواهیم شد. طبق آمار، از سال گذشته تا امروز تعداد چاه‌های فعال نصف شده و ممکن است تابستان آینده وضعیت بحرانی‌تر شود.»
نزدیک به ۴۰ چاه غیرمجاز در شهرستان
رئیس اداره منابع آب هم بر ضرورت اقدام قاطع در سامان‌دهی فروش آب چاه‌های کشاورزی و تفکیک دقیق منابع آبی صنعت و شرب تأکید کرد و گفت: «متأسفانه اکنون هیچ مدیریتی بر فروش آب برخی چاه‌های کشاورزی با تانکر وجود ندارد. برخی صنایع نیز برای تأمین آب خود از منابع شرب استفاده می‌کنند که این یک تهدید جدی برای امنیت آبی شهر است.»
عبداله خیراندیش با اشاره به این که صنایع می‌توانند طبق قانون، نسبت به خرید و تغییر کاربری چاه‌های کشاورزی اقدام کنند، افزود: «ضروری است با همکاری اداره صمت، چاه‌های مختص صنایع شناسایی و به آن‌ها اختصاص یابد تا فشار از منابع شرب شهر برداشته شود.»
خیراندیش با انتقاد از شیوه توزیع فعلی آب گفت: «درحال‌حاضر، تفاوتی بین فروش آب به باغ‌های انجیر و شهرک‌های سنگ وجود ندارد و فروشندگان با قیمت ناچیزی آب می‌فروشند؛ این در حالی است که هزینه انتقال آب از خلیج فارس برای صنعت به مراتب بالاتر است. اگر صنایع حاضر شوند هزینه خرید چاه را تأمین کنند، مشکل آب صنعت رفع می‌شود.»
وی با اشاره به وجود حدود ۴۰ حلقه چاه غیرمجاز در شهرستان، تأکید کرد: «هرچند بخش عمده چاه‌های غیرمجاز در روستاهاست و به دلیل کیفیت پایین آب، تأثیر قابل توجهی بر منابع شرب ندارد، اما طبق تأکید شورای تأمین استان، باید همه چاه‌های غیرمجاز با اولویت پلمب شوند.»
رئیس اداره منابع آب نی‌ریز همچنین پیشنهاد کرد به جای فشار بیشتر بر منابع آهکی فعلی، با جانمایی چاه‌های جدید آبرفتی در محدوده شهر و انتقال آب آن به شبکه، تأمین بخشی از فشار شبکه شرب به منابعی ارزان‌تر و نزدیک‌تر محقق شود و زمینه تفکیک شبکه آبی فضای سبز از شرب خانگی نیز فراهم گردد.
در ادامه جلسه، شاهسونی شهردار نی‌ریز گفت: «هم‌اکنون شاهد افت بی‌سابقه سطح چاه‌های آب، حتی در چاه‌های شهرداری و منطقه پلنگان هستیم. امسال نخستین سالی است که قنات برنج‌زار خشکیده است.»
لزوم مدیریت علمی وبهره‌برداری از آبهای نامتعارف
مدیر جهاد کشاورزی نی‌ریز، یکی از بخش‌های اصلی جلسه را به مدیریت کلان و الگوی پایدار اختصاص داد و تصریح کرد: «شهرستان نی‌ریز یک منطقه اقتصادی است و همه بخش‌ها - از صنعت گرفته تا سنگبری و کشاورزی - تشنه منابع آب‌اند. آب هست؛ ولی مدیریت نمی‌شود. اگر مدیریت علمی بر منابع جاری باشد، حتی در وضعیت فعلی هم شرایط قابل کنترل است.»
نادر زارعی پیشنهاد جدی برای استفاده از تکنولوژی داد و بیان داشت: «در بسیاری نقاط آبهای نامتعارف از چاه‌های 8 اینچی را می‌توان با دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن تصفیه کرد.»
زارعی یکی از ریشه‌های بحران را ضعف مدیریت دانست و اذعان کرد: «به دلیل بی‌توجهی به مدیریت منابع، ۵۰ حلقه از ۵۸ چاه دهچاه از مدار خارج شده و کشاورزی این ناحیه در حال نابودی است. این روند اگر کنترل نشود، سال آینده در کل منطقه فاجعه‌ای مشابه رخ خواهد داد.»
رئیس جهاد کشاورزی افزود: «تشکیل کمیته بحران با جلسات هفتگی و امکان‌یابی برای حفر چاه‌های ژرف، از اولویت‌ها است. نیاز است برای نی‌ریز دو حلقه چاه ژرف و حداقل دو سد خاکی جدید در نظر گرفته شود تا در سال‌های آینده منابع آب مطمئن‌تری داشته باشیم. متأسفانه برداشت گندم در دهچاه طی یک سال از 2 هزار تن به ۲۰۰ تن سقوط کرده که بی‌سابقه است و علت عمده آن، مصرف غلط آب و نبود دانش فنی برخی کشاورزان است.»
سهراب قدم‌زن، رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت نی‌ریز، از زاویه صنعت سخن گفت و توضیح داد: «صنایع شهرستان باید به سمت استفاده از آبهای جایگزین حرکت کنند؛ به شرط آن که آسیب به تولید وارد نشود. مطالعاتی برروی آبهای غیرمتعارف - به ویژه برای صنایع سنگبری - آغاز شده و شرکت شهرک‌ها آماده است هر چاهی را که به لحاظ کمی و کیفی ظرفیت داشته باشد، به مدار تأمین آب صنعتی وارد کند.»
مصوبات و جمع‌بندی نهایی جلسه:
در انتهای جلسه پس از بحث‌های گسترده، موارد زیر به تصویب رسید:
۱- انجام برنامه‌ریزی گسترده برای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی صرفه‌جویی در مصرف آب از طریق رسانه‌ها و اداره تبلیغات اسلامی.
۲- تدوین زمان‌بندی دقیق برای تأمین و تقسیم منابع آب در بخش مرکزی با محوریت هماهنگی اداره آبفا و بخشداری مرکزی.
۳- شناسایی و اتصال چاه‌های قابل استفاده برای آب شرب به شبکه آب شهری با تأیید اداره آبفا.
۴- تسهیل روند برق‌رسانی به چاه‌ها و تسریع در استعلامات اداری بویژه توسط ادارات منابع طبیعی، راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با ترک تشریفات.
۵- اعزام بازرسان ویژه برای شناسایی و برخورد با مصرف‌کنندگان غیرقانونی آب شرب بویژه برای بخش کشاورزی و تهیه گزارش عملکرد.
۶- امکان‌سنجی کارشناسی برای حفاری چاه جدید با اقدام هماهنگ اداره آبفا و منابع آب.
۷- اقدام قاطعانه برای پرکردن و مسدودسازی ۴۰ حلقه چاه غیرمجاز شهرستان توسط اداره منابع آب با همکاری سازمانهای ذی‌ربط.
