
از تغییرات ناگهانی قیمت داروها گرفته تا تأثیرات سیاستهای نادرست اقتصادی، تمامی این مسائل دست به دست هم داده و موجب شدهاند که مشکلات عدیدهای در تأمین دارو برای بیماران ایجاد شود. در این شرایط، افزایش قیمت داروهای اساسی و داروهای مرتبط با بیماریهای مزمن که بیماران بسیاری در کشور از آنها استفاده میکنند، فشار مضاعفی بر دوش مردم و صنعت داروسازی کشور وارد کرده است.
افزایش قابل توجه قیمت داروها
در ماههای اخیر، شاهد افزایش زیاد قیمت داروهای مختلف در کشور بودهایم. اخیراً مدیرعامل شرکت داروسازی ابوریحان در نامهای به رئیس اداره نظارت بر ناشران بورسی گروه شیمیایی و غذایی، از افزایش قیمت ۸۱ قلم از محصولات این شرکت به طور میانگین ۹۷ درصد خبر داده است. این در حالی است که پیش از این نیز چندین شرکت داروسازی دیگر بهطور رسمی افزایش قیمت محصولات خود را اعلام کرده بودند.
دکتر محمد منفرد، رئیس انجمن داروسازان استان فارس، در گفتگو با نیریزان فارس ضمن تأیید این خبر، به مواردی اشاره کرده که قیمت برخی داروها از ۵۰۰ تا ۷۰۰ درصد افزایش یافته است. با این حال، او تصریح کرد که این داروها عمدتاً داروهایی نیستند که بیماران بهطور مداوم از آنها استفاده کنند و به همین دلیل نگرانی چندانی برای مصرفکنندگان نهایی وجود ندارد. البته این افزایش قیمتها، تنها یکی از ابعاد بحران است. با توجه به افزایش سرسامآور قیمت ارز دارو، این افزایشها به نظر میرسد که همچنان ادامه خواهد داشت.
تأثیر افزایش قیمت ارز دارو
یکی از دلایل عمده افزایش قیمت دارو، تغییرات عمده در نرخ ارز آن است. در حال حاضر، ارز دارو از نرخ ۴۲۰۰ تومان به ۲۸۵۰۰ تومان افزایش یافته است. بر پایه گفتههای دکتر منفرد، قرار است بهزودی ارز ۳۸۵۰۰ تومانی برای تأمین مواد اولیه داروها تخصیص یابد. این تغییرات در نرخ ارز تأثیر زیادی بر هزینههای تولید دارو دارد. البته این ارز جدید تنها برای تأمین ماده مؤثره داروها در نظر گرفته شده و هزینههای دیگر مانند ترکیبات غیرمؤثره داروها همچنان مشمول این ارز نمیشوند.
این مسئله فشار زیادی را بر تولیدکنندگان وارد کرده است؛ چرا که به گفته دکتر منفرد، این هزینههای اضافی در نهایت به قیمت نهایی دارو افزوده میشود و باعث بالا رفتن قیمت داروهای تولید داخل خواهد شد.
سیاستهای قیمتگذاری دستوری و بحران تولید
یکی از مسائلی که موجب افزایش بحران در صنعت داروسازی کشور شده، سیاستهای قیمتگذاری دستوری است که فشار زیادی به تولیدکنندگان وارد کرده است. بهطور خاص، دکتر منفرد از مواردی به ما گفت که تولیدکنندگان برای پوشش هزینههای تولید خود درخواست افزایش قیمت دادهاند؛ اما این درخواستها رد شده است. این سیاستهای غیرواقعی، نه تنها تولید دارو را به شدت دشوار کرده، بلکه باعث شده که برخی داروها در کشور کمیاب شوند.
برای مثال، یکی از تولیدکنندگان از وضعیت نگرانکنندهای خبر داده که یک دارو با قیمت تولیدی ۱۲ هزار تومان اجازه افزایش قیمت ۷ هزار تومانی نیافته و تولید آن متوقف شده است. اما همین دارو پس از واردات فوری، به قیمت ۲۹۰ هزار تومان به دست مصرفکننده رسیده است. این مسائل باعث شده است که تولیدکنندگان قادر به تأمین هزینههای خود نباشند و در نتیجه تولید برخی داروها دچار وقفه یا کاهش شود.
حمایت از تولید داخلی
در این شرایط، دکتر منفرد بر لزوم حمایت از تولید داخلی تأکید کرده و خواستار اصلاح سیاستهای بیمهای در کشور شده است. طبق استاندارد جهانی، سهم پرداختی بیماران از جیب در سیستمهای بیمهای باید کمتر از ۳۰ درصد باشد؛ در حالی که در ایران این رقم بین ۵۵ تا ۶۰ درصد است. دکتر منفرد پیشنهاد کرده که بیمهها باید داروهای بیشتری را تحت پوشش قرار دهند تا هزینههای بیمارانی که از بیماریهای مزمن رنج میبرند، کاهش یابد.
این امر میتواند کمک بزرگی به بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن، نظیر دیابت، فشار خون، سرطان و بیماریهای خودایمنی باشد که معمولاً نیاز به داروهای خاص دارند. علاوه بر این، از آنجا که قیمت داروهای این دسته از بیماران به شدت افزایش یافته است، بهبود وضعیت بیمهای میتواند فشار اقتصادی زیادی را از دوش آنها بردارد.
قاچاق معکوس، چالشی بزرگتر از همیشه
یکی از مشکلات جدی که دکتر منفرد به آن اشاره کرده، پدیده قاچاق معکوس داروها است. به دلیل این که قیمت دارو در ایران به دلیل قیمتهای دستوری بهطور قابل توجهی پایینتر از کشورهای همسایه است، داروهای تولید داخل به راحتی از کشور قاچاق میشوند. این داروها سپس به کشورهای دیگر ارسال میشوند و در عوض، داروهای گرانقیمت از آن کشورها به ایران وارد میشود.
این چرخه باعث ایجاد مشکلات جدی در تأمین داروهای مورد نیاز برای بیماران در داخل کشور میشود. علاوه بر این، تأثیر این پدیده بر روی قیمتها و کیفیت داروها نیز منفی است و میتواند موجب بروز بحرانهای بهداشتی در آینده شود.
کیفیت داروهای وارداتی و نگرانیهای مصرفکنندگان
در کنار افزایش قیمتها، دکتر منفرد نگرانی زیادی در مورد کیفیت داروهای وارداتی و نحوه نگهداری آنها دارد. وی معتقد است که بسیاری از مردم به اجبار، بدون توجه به کیفیت داروها، آنها را خریداری میکنند و این ظلم به مردم است. این داروها ممکن است تحت شرایط استاندارد تولید و نگهداری نشده باشند و در صورت عدم رعایت شرایط خاص (مثل نگهداری در دمای پایین)، کیفیت دارو تحت تأثیر قرار گیرد.
به گفته وی، برخی اوقات افزایش قیمت در نهایت به نفع مردم است.
پیشنهادات برای بهبود وضعیت صنعت داروسازی
دکتر منفرد در نهایت به اقدامات اخیر سازمان غذا و دارو اشاره کرده که تلاش میکند وضعیت صنعت داروسازی کشور را اصلاح کند. این اصلاحات که بهطور غیررسمی به عنوان جراحی اقتصادی در این صنعت شناخته میشوند، امیدواریهایی را برای بهبود شرایط دارویی در کشور ایجاد کرده است.
به گفته وی، اجرای این اصلاحات میتواند در کاهش مشکلات دارویی و افزایش دسترسی مردم به داروهای با کیفیت تأثیرگذار باشد. او همچنین تأکید کرده که اگر سیاستهای حمایتی مناسب در کنار اصلاحات بیمهای و جلوگیری از قاچاق دارو انجام شود، میتوان به بهبود وضعیت سلامت مردم و کاهش هزینههای درمانی امید داشت.