حدود دو سال پیش بود که خشکسالی گریبان قنات خبار را هم گرفت تا آخرین رمق‌های آن از بین برود و به طور کامل خشک شود. خبری که دل خیلی از همشهریانی که با آن خاطره داشتند و به‌ویژه باغداران پایین دست را سوزاند.
از آن زمان به بعد هیئت‌امنای قنات دست به اقدامات زیادی زد تا بتواند قنات کهنسال را احیاء کند. از جمله سفر چندین باره پرفسور تفتی پدر قنات ایران به نی‌ریز که با صحبتهایش امید زیادی در دل مردم ایجاد کرد.
اما این داستان به همان راحتی و خوبی که انتظار می‌رفت، پیش نرفت.
مهندس حجت شفیعی از اعضای هیئت امنای فعال این قنات در این باره می‌گوید: «قنات خبار در فاصله حدود چهار و نیم کیلومتری باغ‌های زیر دست قرار گرفته است. حدود ۴۲۰۰ متر مسیر خشک‌کار قنات است؛ یعنی محدوده‌ای که آب در این منطقه به صورت جوی (کانال) عبور می‌کند و بقیه محدوده ترکار قنات است که آب در آن منطقه از طریق شاخه‌های قنات جمع می‌شود. این قنات به صورت پنجه دستی است؛ یعنی مادر چاه تکی ندارد و از ۵ مادرچاه تشکیل شده است. متأسفانه کم بودن نزولات آسمانی و قرار گرفتن چاه‌های آب شرب در بالا دست قنات باعث شده که در چند سال گذشته این قنات بیش از حد ضعیف شود.»
وی افزود: «سال ۱۳۶۲ خورشیدی دِبی خروجی قنات ۲۴۰ لیتر در ثانیه بود؛ اما متأسفانه حدود دو سال قبل این قنات به طور کامل خشک شد. پروفسور تفتی پدر قنات ایران در سفر به نی‌ریز نظراتی دادند و پیگیری‌ها انجام شد. یکی از شاخه‌های قنات که نزدیک رودخانه بود و به دلیل سیلاب سال ۱۳۶۵ تخریب شده بود، مقداری بازسازی شد و آن زمان نزدیک به ۳۰۰ میلیون تومان در این قنات هزینه شد؛ اما نتوانستیم به آب برسیم. یک پُشته در یکی از مسیر‌های این قنات احداث کردیم تا ببینیم می‌توانیم به آب برسیم یا نه. متأسفانه متوجه شدیم که عملاً آبی دیده نمی‌شود و مجبور به تعطیلی کار شدیم.»
شفیعی گفت: «حدود ۵ ماه قبل با صحبتی که با آقای دکتر مصطفی‌پور مدیرعامل مجتمع فولاد غدیر نی‌ریز کردیم، ایشان لطف کردند و قرار شد هزینه مطالعات و ترمیم قنات را با هدف بیرون آوردن آب از آن پرداخت کنند. در نهایت توسط آقای دکتر حمیدرضا ماجدی که هم اکنون رئیس مطالعات آب‌های زیرزمینی سازمان آب و برق خوزستان هستند و دکترای زمین شناسی دارند و از خانواده معظم شهدا هستند و آقای پروفسور تفتی، مطالعات علمی و ژئوفیزیک در منطقه انجام شد. نتیجه در ۴۰ برگ گزارش داده شد و ما آن گزارش را به وزارت نیرو دادیم و از طریق اداره آب‌های زیرزمینی مجوز کف‌شکنی قنات را گرفتیم. امید به این بود بعد از این که از کف یکی از مادر چاه‌های قنات که در کف پنجه دستی و وسط شاخه‌ها قرار گرفته، دو یا سه متر از کف مادر چاه پایین برویم، آب قابل رؤیت شود. سپس در طول این ۳۰۰ متر بتوانیم شیب را به طور کامل بیرون بیاوریم تا آب از مظهر قنات بیرون بیاید. ولی متأسفانه فعالیت که شروع شد، در عمق ۱۲ متری از کف مادر چاه به آب رسیدیم و امکان این که بخواهیم آب را از طریق مظهر قنات بیرون بیاوریم صفر شد؛ چون مظهر قنات حدود ۸۰۰ متر پایین‌تر می‌آمد، هزینه بسیار گزافی داشت و اصلاً قابل تأمین نبود.»
ایشان عنوان داشت: «در نهایت تصمیم گرفته شد ادامه کار انجام شود و توسط پمپاژ، آب را در مسیر قنات بیندازیم و جلو بیاییم. در ضمن عمق نهایی مادرچاه ۳۱ متر است که ما در عمق نزدیک به ۴۲ و نیم متری به آب رسیدیم. آنجا امید بود که آب خوبی داشته باشیم و بتوانیم حداقل ۱۰۰ تا ۲۰۰ هکتار محدوده را تحت پوشش بگیریم. به دلیل دبی خروجی که ما در سال‌های قبل داشتیم، امید زیادی داشتیم و روی این موضوع فعالیت کردیم و هزینه انجام شد. تا عمق ۷۰ متری پایین رفتیم؛ اما متأسفانه حداکثر توانستیم یک و نیم تا یک و هفت دهم اینچ از چاه آب بگیریم. ولی به امید بارندگی‌های آینده، دو کانال انحرافی در چاه را ترمیم کردیم تا اگر آبی آمد، به راحتی قابل انتقال باشد. ضمناً مسیر خود قنات هم به طور کامل ترمیم شد. گل و لای داخل پشته‌های نزدیک مادر چاه پاک و مسیر قنات به طور کامل آماده بهره‌برداری شد. یعنی اگر آبی بیاید، می‌توانیم آن را بدون پمپاژ خارج کنیم. در ادامه لوله به طول ۴.۶ کیلومتر خریداری شد و توانستیم همین مقدار آب را در استخر قنات خبار که توسط هیئت امنا ساخته شده، بیاوریم. این استخر حدود ۷۰۰ متر مکعب آب قابل ذخیره دارد و از طریق کانال یا لوله به مقسم خبار انتقال داده می‌شود. امیدواریم با این کار بتوانیم مقداری از باغ‌هایی را که در این چند سال ضربه خورده نجات دهیم و منتظر رحمت الهی باشیم تا اگر بارندگی شد، از مسیر کانال قدیمی و مادرچاه آب را پمپاژ و منطقه را آبیاری کنیم.»
وی در پایان گفت: «از جناب آقای دکتر مصطفی‌پور که با دید باز خود، نگاه ویژه‌ای به مردم نی‌ریز و باغداران منطقه داشته و دارند، تشکر و قدردانی می‌کنیم. در این مدت پروفسور تفتی پدر قنات ایران چندین بار به نی‌ریز آمدند و با ما همکاری کردند. دکتر ماجدی مشاوره کامل به ما دادند و در ادامه نزدیک به ۲ میلیارد تومان هزینه شد که ۵۰ درصد آن توسط فولاد غدیر پرداخت شده و امیدواریم که این شرکت بقیه هزینه را هم بپردازد تا بتوانیم کار را نهایی کنیم.»
