فرونشست زمین از معضلات بزرگ محیط زیستی، کشاورزی، شهرسازی، احداث جادهها و توسعه شبکه راهها و فرودگاهها، قنوات و موارد دیگر است. این مسئله نیازمند اقدامات کارشناسانه چند وجهی و گسترده و در عین حال ژرفایی است.
روزنامه آرمان امروز در شماره ۲۶ مهر در گفتگویی با محمد درویش به آن پرداخته که در زیر میخوانید:
فرونشست حداقل از یک دهه گذشته تاکنون به یک بحران جدی برای کل کشور تبدیل شده است. خطری که تمام ابنیه تاریخی، ساختمانهای اداری و تجاری در کلانشهر و حتی تأسیسات و سازههای صنعتی را تهدید میکند. [این معضل]مولود مجوزهای کارشناسی نشده و بیضابطهای است که طی سالهای گذشته برای حفر چاه و برداشت و تخلیه منابع آب زیرزمینی صادر شد بدون آنکه نتیجه این سوء مدیریت مدنظر قرار بگیرد. حالا ایران در فهرست کشورهایی قرار گرفته که با خطر ویرانی به دلیل تخریب لایههای خاک مواجهند. دیروز عکسهای فرونشست ۳ متری در نقش رستم [فارس]باعث نگرانی بسیاری شد، در استان اصفهان وضعیت خرابتر است. طبق نتایج یک مقاله علمی معتبر، حدود ۳ تا ۵ درصد پهنههای زمینی در کل دنیا، فرونشست بالای ۱۰ سانت در سال دارد، اما در کشور ما، نرخ فرونشست ۱۱ استان بیش از ۱۰ سانت در سال است.
نرخ فرونشست سالانه در حوالی رفسنجان در استان کرمان ۴۰ سانت، در جنوب استان البرز، حدود ۳۷ سانت، در جنوب غربی تهران ۲۰ سانت، در شمال غربی شهر مشهد حدود ۲۲ سانت، در اصفهان ۱۵ سانت و در شیراز ۲۲ سانت است. نرخ فرونشست در استانهای بزرگ و به ویژه در مجاورت کلانشهرها که جمعیت ساکن بسیار زیادی دارند، به اعدادی رسیده که در سطح دنیا بسیار نادر است. استانهای خراسان رضوی، تهران، فارس، کرمان و اصفهان بابت نرخ فرونشست به وضع فوق بحرانی رسیدهاند و البته در ۱۱ استان کشور، نرخ سالانه فرونشست بیش از ۱۰ سانت است. این نرخ به این معناست که در صورت تداوم همین روند به مدت ۳۰ سال، با ۳ متر پایین رفتن سطح زمین در یک محدوده شهری و اطراف شهر مواجه خواهیم شد و چنین اتفاقی، بسیار فاجعهبار است. پیشبینی میکنم که اگر ظرف ۵ تا ۱۰ سال آینده، اقدامات پیشگیرانهای انجام نشود، بابت میزان فرونشست به مرز برگشتناپذیری میرسیم؛ مثل بیماری که از حالت درمان هم عبور کرده و برای هرگونه اقدام نجاتبخش هم دیگر خیلی دیر شده است.
محمد درویش، کنشگر برجسته محیط زیست در این رابطه به خبرنگار «آرمان امروز» میگوید: «من و دیگر کارشناسان بارها هشدار دادیم که اگر با این فرمان پیش برویم و بی توجه به منابع آبی و آبخوانهای کشور باشیم، باید منتظر فاجعههای بزرگ در ایران باشیم. اصفهان و شیراز در خطر شدید قرار دارند و مطالعاتی که واحد علوم و تحقیقات دانشگاه نجف آباد توسط آقای دکتر نادی انجام داده، این هشدار را تأیید میکند که ظرفیت آبخوانهای دشت دولت آباد و اصفهان بین سالهای ۱۴۰۹ تا ۱۴۰۱۸ تمام خواهد شد. اقداماتی که باید در اصفهان انجام شود، این است که هر نوع بارگذاری جدید در حوزه زاینده رود را متوقف کنیم.»
وی در ادامه میافزاید: همین الان که داریم با هم صحبت میکنیم، پالایشگاه اصفهان ۱۳ واحد جدید برای راه اندازی مصوب کرده، در شهرستان شاهین شهر اصفهان با وجود مخالفت اداره کل محیط زیست استان اصفهان، در عرصههایی که دچار فرو نشست است برای گسترش قلمرو شهرستان استفاده میشود تا بتوانند مسکن سازی کنند. سؤال اینجاست که با کدام آب و ملاحظات فنی شما میخواهید به سمت افزایش بارگذاری در اصفهان دامن بزنید. همین الان اصفهان توان این حجم از صنایع و مسکن را ندارد.
درویش با تاکید براین موضوع که «هیچ فردی از متوقف شدن کسب و کار و صنایع سخن نمیگوید، بلکه صحبت و هشدار ما از تغییر رویکرد مسئولان کشور، اصفهان و شیراز است، میگوید: «به یک شرایط سلامت محور و سرزمین محور است. به ادعای مدیران، شبکه سلامت در این استان میتواند چهار میلیارد دلار در سال درآمد برای کشور ایجاد کند!. پس چرا به سمت صنایع آب بر میروید؟ چهار میلیارد دلار بیشتر از درآمد بخش کشاورزی، دام، طیور و زراعت در این استان است. پس ما میتوانیم با جهش از اقتصاد آب محور به سمت اقتصادی که آب محور نیست، پیش برویم. با این اقدامات هم اصفهان و شیراز را نجات خواهیم داد و دوباره اصفهان را تبدیل میکنیم به دیار نصف جهان و مهمانپذیر درجه یک. متأسفانه اتفاقی که در حال رخ دادن است، برخی میخواهند برای تأمین آب و گسترش صنایع از سرشاخههای کارون، از سرشاخههای دز یا از هر جای دیگر دوباره آب جدیدی وارد اصفهان کنند، در حالی که مشکل حل نمیشود. منطق این را میگوید که با گسترش صنایع انرژی تجدیدپذیر برق یا کشاورزی میتوان به حیات این استان یا فارس امیدوار بود.
شاد و سالم و موفق باشید