در ۲۲ آبان‌ماه ۱۳۸۴ خورشیدی مسئولان نی‌ریز از جمله فرماندار وقت، رئیس منابع آب نی‌ریز، مهندس نوذری جلالی از آب منطقه‌ای فارس اعلام کردند در پی حفر ۳ حلقه چاه آهکی تا ۲۵ سال آینده نی‌ریز مشکل آب آشامیدنی نخواهد داشت!
این پروژه با عنوان تأمین آب ۲۵ ساله شهر با حفر و تجهیز سه حلقه چاه آهکی با مجموع آبدهی ۱۶۰ لیتر بر ثانیه پیش‌بینی آب ۲۵ سال را در نی‌ریز تضمین می‌کرد.
مهندس نوذر جلالی یکی از مسئولان عالی‌رتبه آب منطقه‌ای فارس که خود نی‌ریزی بود در این رابطه گفت: چاه‌های آهکی حفر شده جدید آب شرب ۲۰۰ هزار نفر را تأمین می‌کند.
وی در آن زمان در خصوص سه چاه حفر شده عنوان نمود: ما در منطقه پلنگان سفره‌ای داریم به نام سفره آهکی و چاه‌های ما با فاصله یک کیلومتر از همین سفره زده شده است. چاه‌های ما ۲۴۰ متر عمق دارد که از عمق ۱۱۰ متری در حال پمپاژ آب هستیم و افت هم ندارد. به نظر می‌رسد این سفره حتی منطقه پهنابه را هم در بر بگیرد که در این صورت ما به یک گنجینه بسیار غنی برخورد کرده‌ایم.
***
غرّه شده بودیم از اینکه آب نی‌ریز تمامی ندارد و از طرفی سد چشمه عاشق در ۳۱ فروردین ۱۳۹۶ افتتاح شد و اعلام گردید که آب نی‌ریز از سد نیز تأمین می‌شود.
در بهمن و اسفند سال ۱۳۹۵ باران خوبی در نی‌ریز بارید و همه گوراب‌ها، سد‌های خاکی و از جمله سد چشمه عاشق را پیش از افتتاح سیرآب کرد.
سد در اولین سال بارندگی از حجم ۶۶ میلیون مترمکعبی خود، میزان ۴۴ میلیون مترمکعب آب را به خود دید، اما پس از آن سال به سال آب سد کاهش یافت و حالا طبق آمار چاپ شده در نی‌ریزان فارس ۱۴ اَمرداد امسال به کمتر از ۵ میلیون متر مکعب رسیده است و با این شرایط اگر سد بتواند آب روستا‌های اطراف خود را تأمین کند، باید کلاهمان را به آسمان بیندازیم.
برگردیم به چاه‌هایی که قرار بود ۲۵ سال آب نی‌ریز را تأمین کنند، اما دو سال پیش افت ناگهانی و از مدار خارج شدن چند چاه، کمبود آب را در نی‌ریز محسوس کرد.
آبی که قرار بود تا سال ۱۴۰۸ دوام بیاورد حالا کم شده و امید‌ها را لرزان کرده است.
در ۲۴ دی ۱۴۰۱ پدر قنات‌های ایران یعنی پروفسور تفتی در سفری به نی‌ریز تعریفی از سفره‌های آهکی ارائه داد که احتیاط برای آب نی‌ریز را دو چندان می‌کرد؛ او گفت: آب‌های زیرزمینی آبرفتی بر اثر تخریب کوه‌ها، صخره‌ها و سنگ‌ها شکل می‌گیرد. یعنی آب آنها را رُفته است و یکجا جمع کرده؛ در این بستر آبرفتی، آب زیرزمینی ذخیره می‌شود.
بخش دوم سفره، آب‌های آهکی هستند. اصولاً آهک‌ها به راحتی می‌توانند آب بسیار زیادی را در خود ذخیره کنند و این ذخیره‌سازی بین هزاران تا صد‌ها میلیون سال به طول می‌انجامد. آب‌های آهکی تجدید ناپذیر هستند مثل چاه‌های نفت که جای آنها پر نمی‌شود.
برای همین باید در استفاده از چاه‌هایی که آهکی هستند احتیاط لازم انجام شود. اما سفره‌های آبرفتی تجدیدپذیر هستند و هر ساله آب به آنها تزریق می‌شود هرچند در همین ارتباط نیز باید در استفاده از آب‌ها احتیاط لازم را کرد چرا که اگر تراز آب پایین بیاید با فرونشست زمین رو به‌رو خواهیم شد.
در ادامه و در تاریخ ۶ اسفند ۱۴۰۱ با تیتر «این لوله آخرش صافی است» به مسئله‌ای قابل تأمل پرداختیم.
اصل خبر این بود: در دهه فجر آب شهر نی‌ریز به مجموعه روستای نصیرآباد رسید و با حضور مسئولان استانی و شهرستانی جشن گرفته شد.
به دلیل اینکه چاه‌های موجود در آن روستا فاقد استفاده برای آب شرب بود راهی به جز انتقال آب شهر به این روستا وجود نداشت، اما کارشناسان معتقدند با این عجله و بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌ها، آب شهر با چالش روبرو می‌شود.
گویا مسیر ۳ کیلومتری تا روستا با لوله‌گذاری‌های جدید ترمیم شده، اما هیچ اقدامی بر روی شبکه داخلی روستا‌ها انجام نشده و انتهای آب شهر که به این روستا می‌رسد بسیار فرسوده است و باعث هدر رفت زیاد آب شرب می‌شود.
عجله برای رساندن آب به روستا‌ها بدون در نظر گرفتن مسائل زیرساختی به نظر عوامل سیاسی داشته تا مسائل فنی!»
همین مسئله باعث شد یکی از رسانه‌های محلی به واکنش بیفتد و سعی در تقابل مردم با مردم داشت و معتقد بود حالا که مسئولین محلی از جمله نماینده، فرماندار و رئیس اداره آب در حرکتی انقلابی آب به روستا‌ها آغاز کرده‌اند چرا نی‌ریزان فارس سعی در تخریب این ماجرا دارد!
حالا به خوبی می‌بینیم که پس از دو سال از هشدار نی‌ریزان فارس فریاد بی‌آبی بلند شده و به نظر می‌رسد هشدار‌های جدی‌تری در راه باشد.
بر این باوریم که باید پرتی شبکه را گرفت و اعتبار خوبی برای آن گذاشت، آب دزدی‌ها را پیدا کرد و با آنها برخورد قاطعانه نمود، آب کشاورزی را از شرب جدا کرد، فاضلاب را به نتیجه رساند، ترویج پمپ‌های خانگی را متوقف نمود، دستگاه‌هایی که بی‌رحمانه آب را از لوله‌ها می‌مکند، توسعه آبی را فعلاً متوقف کرد چرا که در دل همین شهر ساخت و ساز‌های فراوانی وجود دارد و غول مسکن ملی و تأمین آب آن را نباید فراموش نمود.
فعلاً آن چیزی که در دسترس است و می‌توان به آن اعتنا کرد آب مسیل‌اسلام‌آباد و آب خلیج فارس است که گویا مسئولان استانی و شهرستان به دنبال آنند و باید کاری کرد تا به نتیجه برسد.
خوب می‌دانیم شهر بدون آب جایی برای سکونت نیست و این تهدیدی است برای ایران، فارس و به خصوص شهر نی‌ریز.
باید به دنبال آب بود تا منبع ذخیره‌مان برای چندین و چند سال دیگر تمدید شود...
به امید آن روز
عکس: مدیران شهرستان نی ریز در کنار یکی از چاه‌های ۲۵ ساله نی‌ریز / ۲۲ آبان ۱۳۸۴ / آرشیو هفته‌نامه عصر نی‌ریز
