سالمندی یکی از مراحل رشدی انسانها است که در آن افراد ممکن است بیشتر به افسردگی مبتلا بشوند. در این مرحله از زندگی اتفاقات ناگوار بیشتری برای فرد رخ میدهد مثل از دست دادن همسر، دوست، ناتوان شدن، ضعف جسمانی و ....
با این حال اطرافیان میتوانند نقش زیادی را بر روی سرحال کردن سالمندشان داشته باشند.
افرادی که به مرحله سالمندی میرسند نسبت به برقراری ارتباط با دیگران حساستر میشوند. نوع ارتباطی که اطرافیان یک سالمند با او برقرار میکنند میتواند تأثیر زیادی را بر روی نشاط سالمند بگذارد. سالمند در این مرحله از زندگی احساس میکند ناتوان شده و اگر اطرافیانش به او بی توجهی کنند میتوانند بر این فکر او دامن بزنند و فکر او را برایش تأیید کنند. پس سعی کنید با سالمندتان ارتباطی همچون ارتباط با افراد جوانتر داشته باشید.
به چهره سالمندتان نگاه کنید
یکی از اقداماتی که میتواند به با نشاط بودن سالمند شما کمک کند داشتن ارتباط چهره به چهره با او است. هر زمان که خواستید با سالمندی صحبت کنید و یا او خواست برای شما چیزی را تعریف کند حتماً با او ارتباط چهره به چهره داشته باشید و به صورت او نگاه کنید. با این کار میتوانید حس مثبت را در او ایجاد کنید.
به سالمندتان اعتماد به نفس بدهید
اگر میخواهید یک سالمند شاد داشته باشید باید به او اعتماد به نفس بدهید. وقتی یک سالمند احساس ارزشمند بودن داشته باشد بانشاطتر و سرحالتر هم میشود. از او بخواهید از تجربیاتش در مسایل مختلف و حتی مسائل جزئی بیان کند. مثل دستور طرز پخت نوعی غذا و ... وقتی سالمند ببیند که شما چقدر برایش اهمیت قائل شدهاید و میخواهید از تجربیاتش استفاده کنید احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس را در او ایجاد کرده اید.
از سالمندتان بپرسید
از جمله کارهایی که میتواند سالمند شما را خوشحال و در عین حال سرگرم کند، این است که از او بخواهید برایتان ماجرایی را تعریف کند. تعریف کردن یک داستان از گذشته و یا تعریف کردن قسمتی از یک فیلم و سریال و یا بیان اخبار، میتواند به سالمندتان حس مثبتی را بدهد.
صبور باشید
اولین شرط موفقیت برای برقراری ارتباط مؤثر با سالمندان صبر و حوصله زیاد است. ممکن است با یکبار حرف زدن نتوانید منظور خود را به سالمندان منتقل کنید؛ بنابراین لازم است که گاهی اوقات حرفهای خود را چند بار تکرار کنید. همیشه شمرده با افراد مسن حرف بزنید تا زمان کافی برای فهمیدن حرفهای شما را در اختیار داشته باشند.
در مکالمه با سالمندان نباید دائماً از این شاخه به آن شاخه بپرید. سعی کنید روی یک موضوع متمرکز شوید تا سررشته بحث از دست آنها در نرود. حتماً باید به صورت فعال به حرفهای آنها گوش دهید. به طوری که متوجه توجه شما به حرفهای خود شوند. زبان بدن، حالت چهره و لحن صدای شما در این زمینه نقش کلیدی بازی میکند.
سالمندان را مشارکت دهید
در فعالیتهای عادی و روزمره سالمندان را مشارکت دهید. برای نمونه از آنها بپرسید که برای ناهار چه چیزی میل دارند؟ حتی میتوانید چند گزینه به آنها پیشنهاد دهید تا از بین آنها غذای مورد علاقهشان را انتخاب کنند. تجربه مهمترین اندوخته سالمندان است. از آنها درباره تجربیاتشان سؤال بپرسید و با علاقه پای پاسخهایشان بنشینید. به این ترتیب باب گفتگوی سالم بین شما و افراد مسن به مرور زمان باز میشود.
وارد جدال لفظی نشوید
طبیعی است که تفاوتهای نسلی باعث شود شما در مقایسه با سالمندان اطراف خود نظرات متفاوتی در مسائل مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشید. این حق طبیعی شماست که با نظرات آنها مخالف باشید؛ اما وارد شدن به بحثها و جدالهای لفظی به سالمندان هیچ کمکی به بهبود ارتباط شما با آنها نمیکند.
یکی از ویژگیهای اخلاقی افراد مسن این است که به سختی تغییر عقیده میدهند؛ بنابراین پیشنهاد میکنیم به جای وارد شدن به بحثهای چالشی و بیفایده با آنها، رشته کلام را به دست گرفته و به سمت موضوعات خانوادگی هدایت کنید. مثلاً درباره خاطرات جمعی، مسافرتها، شادیها و این قبیل تجربههای خانوادگی صحبت کنید. به هیچ عنوان در بحث با سالمندان صدای خود را بالا نبرید و از کلمات غیر محترمانه استفاده نکنید.
کودکانه رفتار نکنید
هنگام صحبت کردن با سالمندان جدی و مانند یک بزرگسال کامل رفتار کنید. به هیچ وجه لازم نیست برای برقراری ارتباط مؤثر با سالمندان از زبان مصنوعی استفاده کنید. همین که کلمات را با صدای بلند و شمرده بیان کنید برای کمک به درک بهتر آنها کفایت میکند. اگر آنها احساس کنند که مانند بزرگسال عادی با آنها رفتار نمیکنید، ناراحت میشوند و طبیعتاٌ مانعی بر سر راه ارتباط ایجاد میشود.
شرایط را برای تمرکز کردن فراهم کنید
مشکل حواس پرتی در سالمندان معمولاً در مقایسه با جوانها خیلی بیشتر است. به همین دلیل برای برقراری ارتباط مؤثر با آنها لازم است که عوامل حواسپرتی را تا جای ممکن کاهش دهید. برای نمونه سروصدای اضافی در محیط را حذف کنید.
شوخی کنید
خیلیها فکر میکنند که شوخطبعی در صحبت با سالمندان نوعی بیاحترامی به آنهاست. اما واقعیت این است که هیچکس برای خندیدن پیر نیست. پیشنهاد میکنیم که برای برقراری ارتباط کلامی سالم و سازنده با افراد مسن حتماً از شوخی کردن و طنزپردازی محترمانه استفاده کنید.
ارتباط با سالمند کم شنوا
برای برقراری ارتباط مؤثر با سالمندان کم شنوا لازم است که علاوه بر ترفندهای فوق، نکات مهم دیگری را نیز در نظر بگیرید. اولین پیشنهاد ما یادگیری زبان اشاره است. اگر شما و سالمندان به خوبی با زبان اشاره آشنایی داشته باشید، میتوانید خیلی راحت با هم ارتباط برقرار کنید. در کنار آن باید به نکات زیر نیز توجه کنید:
- ارتباط چشمی و لب خوانی برای صحبت کردن با سالمندان کم شنوا خیلی مفید است.
- از جملات کوتاه به همراه کلمات ساده برای کمک به لبخوانی استفاده کنید.
- شمرده و آهسته حرف بزنید.
- حتماً تا پایان زمان گفتگو رودرروی فرد کم شنوا بنشینید.
- همواره از آنها سؤال کنید که متوجه حرفهای شما شدهاند یا خیر؟
