بخش مکانیک خودرو هنرستان فنی و حرفه‌ای شهید دکتر باهنر نی‌ریز داغ کردن موتور یا بالا رفتن آمپر آب اتفاقی است که هر سال با شروع فصل گرما رانندگان بسیاری را آزار داده.
مهمترین دلایل داغ کردن موتور
۱. عملکرد نادرست رادیاتور
۲ . اشکال در ترموستات
۳. عملکرد نادرست واتر پمپ
۴. فن رادیاتور
۵. کم بودن خلاصی سوپاپ‌ها (سفت بودن سوپاپ‌ها)
۶. مسدود بودن خروجی اگزوز
۷. کثیف بودن بیش از حد بدنه موتور
۸. پایین بودن سطح و کیفیت روغن موتور
۹. تنظیم نبودن موتور
دمای نرمال کارکرد موتور در چه محدوده ای است؟
اگر موتور داغ کند و سیستم خنک کننده ماشین معیوب باشد گرمای حاصل از احتراق موتور به درستی انتقال نمی‌یابد و اجزای داخلی موتور آسیب می‌بیند.
برای پی بردن به دمای نرمال کارکرد موتور، در حالی که موتور خودرو روشن است (کولر خاموش باشد) از خودرو پیاده شوید و از قسمت جلو پنجره فن ها را تحت نظر داشته باشید. به محض اینکه فن‌ها شروع به چرخیدن کردند داخل کابین برگردید و موقعیت عقربه دمای آب را حفظ کنید. همچنین به محض اینکه فن‌ها خاموش شدند همین حرکت را تکرار کنید و موقعیت عقربه مذکور را به خاطر بسپارید.
هنگام حرکت در سرپایینی ممکن است آمپر آب مقداری پایینتر از حد معمول باشد یا هنگام حرکت در سربالایی با کولر روشن اندکی بالاتر از نرمال باشد که مشکلی ایجاد نمی‌کند.
اقدامات لازم برای پیشگیری از جوش آوردن موتور
هنگام رانندگی به آمپر دمای موتور دقت کنید و هنگامی‌که دما اندکی از حد نرمال بالاتر رفت اقدامات لازم برای پیشگیری از جوش آوردن را اجرا کنید.
اگر آمپر آب بالاتر از مقدار مشخص هنگام روشن شدن فن رفت و به جای قبلی خود بر نگشت باید چه اقدامی‌کنیم؟
گام اول :
ابتدا کاپوت را بالا دهید تا گرمای آن خارج گردد .هیچ گاه در رادیاتور و مخزن را باز نکنید زیرا فشار سیستم بالاست و ممکن است بر اثر پاشیدن آب بسوزید.
گام دوم :
فن‌ها را بررسی کنید و از عملکرد درست آنها اطلاع یابید. اگر فن‌ها خاموش بود کولر را روشن کنید تا دور تند فن‌ها وارد مدار شود. اگر هنوز فن‌ها درست عمل نکردند روی پره‌های رادیاتورآب بریزید و وقتی دما نرمال شد موتور را خاموش و در پی مشکل عدم کارکرد فن‌ها بگردید.
نکته: توجه داشته باشید هیچ گاه روی موتور به صورت مستقیم آب نریزید زیرا دما بالاست و سر سیلندر و قطعات دیگر آن آسیب می‌بینند.
در خودروهایی که فن آنها مکانیکی و توسط موتور به گردش در می‌آید برای اینکه دمای موتور کاهش یابد در حالت درجا گاز دهید و دور موتوررا به ۲۰۰۰ برسانید .( به خصوص هنگام ترافیک )
از دیگر دلایل مهم عدم کارکرد فن های الکتریکی، خرابی سنسور دمای آب یا رله فن ها است.
گام سوم :
اگر عملکرد فن‌ها درست بود ولی همچنان دمای موتور بالا بود احتمال کم بودن آب در سیستم وجود دارد. برای خنک کردن موتور در این صورت موتور را خاموش کنید و هر چند ثانیه یک‌بار یک استارت کوچک (تک استارت) بزنید طوری که ماشین روشن نشود و پیستون‌ها بالا و پایین شود. این کار سبب می‌شود که رینگ پیستون به دیواره سیلندرنچسبد. بعد از اینکه دمای موتور کاهش یافت در رادیاتور را باز کنید و در آن آب بریزید . گاهی داغ شدن موتور به علت نشتی در سیستم خنک کننده و کم شدن آب است که باید آن را بررسی و رفع کنید.
گام چهارم:
اگر فن‌ها سالم بود و سیستم کمبود آب نداشت و دما با ریختن آب در رادیاتور نیز پایین نیامد، ۵ حالت پیش می‌آید:
۱.وجود هوا در سیستم:
اگر در سیستم خنک کننده هوا باشد جلوی گردش آب را می‌گیرد و دما بالا می‌رود . موتور را خاموش کنید و برای جلوگیری از چسبیدن رینگ پیستون ها هر چند ثانیه یک‌بار یک استارت کوچک (تک استارت) بزنید طوری که ماشین روشن نشود و پیستون ها بالا و پایین شود. این کار سبب می‌شود که رینگ پیستون به دیواره سیلندر نچسبد. پس از خنک شدن موتورباید عمل هواگیری توسط مکانیک ماهر انجام شود تا مشکل رفع گردد.
۲. قفل کردن ترموستات:
برای تشخیص قفل شدن ترموستات دست خود را به رادیاتور نزدیک کنید و اگر حس کردید دما بالا نیست، دستتان را روی رادیاتور بگذارید. اگر رادیاتور سرد بود اما دمای آمپر آب موتوربالا بود ترموستات قفل شده است.
برای رفع این مشکل موتور را خاموش کنید و صبر کنید تا خنک شود. سپس ترموستات را عوض کنید. از علت های قفل شدن ترموستات دیر عوض کردن مایع سیستم خنک کننده و جرم گرفتن داخل سیستم است.
۳.مسدود شدن مجاری عبور آب در رادیاتور یا کثیفی پره‌های رادیاتور:
اگر می‌خواهید اطمینان یابید که داخل رادیاتور شما جرم ندارد یا مسدود نشده است به رادیاتور ساز مراجعه کنید تا سیستم را بررسی کند. اگر رادیاتور مسدود شود آب نمی‌تواند راحت گردش کند و خنک شدن موتور مختل می‌شود. این مشکل در مواقعی که موتور در فشار است مانند حرکت در سربالایی و روشن بودن کولر و ... خود را نشان می‌دهد. اگر در میان پره های رادیاتور برگ و گل و لای و حشرات گیر کند از بازدهی آن به شدت می‌کاهد.
۴.از کار افتادن واتر پمپ:
اگر با عوض کردن ترموستات مشکل همچنان باقی ماند، واتر پمپ خراب است که در این صورت باید آن را تعویض کرد.
۵. مشکل سرسیلندر و واشر:
اگر زمان زیادی است که آب سیستم خنک کننده خودرو خود را که تعویض نکرده اید و یا در رادیاتور به جای ترکیب آب مقطر و ضد یخ،آب معمولی و یا ضد یخ خالی می‌ریزید واشر سرسیلندر و یا خود سر سیلندر آسیب می‌بیند و دی اکسید کربن یا روغن وارد رادیاتور می‌شود ، دما بالا می‌رود و در برخی مواقع شیلنگهای رادیاتور می‌ترکند.
تشخیص اینکه واشر سر سیلندر مشکل پیدا کرده کار ساده ای نیست و این تشخیص باید توسط افراد متخصص باشد . سفت شدن بیش از حد شیلنگهای رادیاتور هنگام گرم بودن موتور، کم کردن مداوم آب رادیاتور، بد کار کردن موتور هنگام استارت اول صبح و شنیدن صدایی مانند باز کردن در نوشابه هنگام باز کردن در رادیاتور علائم مشکل سر سیلندر و نشان از وجود کمپرس موتور در داخل سیستم خنک کننده دارد.
اقداماتی برای جلوگیری از بالارفتن دمای آب موتور
رسیدگی مرتب به رادیاتور و بررسی کامل اجزای آن و اطمینان از عدم هر گونه نشتی در سیستم، تعویض به موقع مایع سیستم خنک کننده (طبق دفترچه راهنمای خودرو - معمولا هر ۲ سال یک‌بار)، چک کردن میزان آب موجود در سیستم به صورت هفتگی، چک کردن وضعیت فن‌ها، اطمینان از پر بودن گاز کولر هنگام استفاده از آن (در صورت کمبود گاز در مدار کولر، فرمان روشن شدن فن‌ها در حالت تند صادر نمی‌شود)، بررسی وضعیت درِ رادیاتور و تعویض آن در صورت نیاز، هواگیری صحیح و اصولی و تمیز کردن پره‌های رادیاتور سالی یک‌بار.
