۴-۵ نفری دوچرخه‌هایشان را کنار هم گذاشته‌اند و در حالی که چشم به گوشی‌اشان دوخته‌اند گهگداری جملاتی رمزگونه به هم می‌گویند...
نگاه اسکین من کن... اوه اوه هدشات شد...
به آن‌ها نزدیک می‌شوم و می‌گویم چکار دارند می‌کنند و آن‌ها که سن‌اشان به ۱۴ سال هم نمی‌رسد می‌گویند: بازی!
از آن‌ها می‌پرسم آیا از فیلترشکن هم استفاده می‌کنید؟ در پاسخ انگار که من از همه چیز پرت هستم می‌خندند و می‌گویند: بله...
کوتاه‌قامت‌ترینشان در حالی که سرش را از گوشی بر نمی‌دارد می‌گوید برای بعضی از بازی‌ها که فیلتر شده و نیاز به دانلود «مود»های آن‌ها است، باید فیلترشکن را روشن کرد. نیم نگاهی به صفحه بالای گوش‌اشان می‌اندازم و می‌بینم که کلید فیلترشکن برای همه‌اشان باز است و سخت درگیر کشتن دشمن در گوشی اشان هستند...
ابوالفضل... می‌گوید ماهیانه بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بابت فیلترشکن پول می‌دهد و هزینه مصرف اینترنت هم خیلی بالا رفته و پدرش دائماً معترض است که چرا اینقدر هزینه می‌کند.
از آریا می‌پرسم که چرا از فیلترشکن‌های رایگان استفاده نمی‌کند و او می‌گوید: حاجی می‌دانی لِولِ چند هستم (منظورش بازی‌ای بود که او را به شدت درگیر کرده) اگر گوشیم هک شد چی؟ تازه رایگان‌ها سرعت درست و حسابی ندارند.
پرسیدم حالا شما فقط برای بازی فیلترشکن می‌خواهید و آن‌ها همگی با هم می‌گویند: معلومه که نه! چه چیزی می‌شود بدون فیلترشکن دید؟
یکی از آن‌ها با خنده بلند می‌گوید: باب اسفنجی!
احساس می‌کنم در قفس گرفتار شده‌ام
***
فیلترینگ یا سانسور اینترنت در ایران یکی از مشکلات جدی کاربران فضای مجازی است که باعث محدود شدن دسترسی به اطلاعات و خدمات آنلاین می‌شود.
تعداد زیادی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های پربازدید و محبوب جهان در ایران فیلتر شده‌اند.
برخی از آن‌ها عبارتند از:
-شبکه‌های اجتماعی مانند: فیسبوک، توییتر، یوتیوب، اینستاگرام، تلگرام، تیک‌تاک و لینکدین
-خدمات ویدئویی مانند: نتفلیکس، یوتیوب، وایمو، بلبل‌جان
-خدمات موسیقی مانند: اسپاتیفای، ساندکلود
-خدمات پخش محتوای چند رسانه‌ای مانند گوگل‌پلی، آپ استور، استارلینک
-خدمات پیام‌رسان مانند: واتساپ، وایبر، لاین
-خدمات فروشگاه آنلاین مانند آمازون، علی‌بابا، تائوبائو
بله تقریباً نصف یا بیشتر سایت‌ها و اپلیکشن‌های پربازدید جهان در ایران فیلتر هستند.
در این بین قطعی کل اینترنت هم داشته‌ایم مثلاً در سال ۱۴۰۱، حدود ۱۹ روز قطع یا تحدید دسترسی به خدمات آنلاین در ایران رخ داده است.
نزدیک به یکسال از فیلترینگ شدیدتر فضای مجازی در ایران می‌گذرد و بر پایه آمار‌ها از هر ۳ ایرانی یک نفر به وی‌پی‌ان دسترسی دارد. (بر مبنای تصویرگراف منتشر شده در همین گزارش)
۱۶ فیلترشکن!
دانشجو است؛ از او می‌خواهم تا فیلترشکن‌های روی گوشی را نشانم دهد گوشی را باز می‌کند و می‌گوید: من یک پوشه جداگانه درست کرده‌ام.
وقتی آن را باز می‌کند ۱۶ اپلیکیشن مختلف در آن دیده می‌شود.
ادامه می‌دهد: البته بسیاری از آن‌ها کار نمی‌کند و رایگان‌ها فقط برای یکی دو روز خوب هست و باید حتماً برای آن هزینه کنیم.
از او می‌پرسم چه استفاده‌ای دارید؟ می‌گوید: خوب ببینید تفریحی که در نی‌ریز نیست؛ و از طرفی دسترسی به شبکه‌های اجتماعی خارجی اصلاً امکان‌پذیر نیست.
واقعاً احساس می‌کنم در قفس گرفتار شده‌ام.
خودی و ناخودی
در این بین ناخودی بودن مردم هم داستانی جداست...
همین هفته گذشته تیم النصر عربستان به ایران آمد تا جلو پرسپولیس صف‌آرایی کند.
فیلترینگ دغدغه‌ای بود که برای مسئولان تا قبل از سفر به ایران رخ داده بود.
آذری جهرمی وزیر سابق فناوری و اطلاعات در پاسخ به مصاحبه مطبوعاتی ضرغامی و ماجرای اینترنت بدون فیلتر رونالدو که گفته بودرونالدو اگر به ایران بیایید، باید از سکو‌های داخلی هم‌چون «بله» و «ایتا» برای ارتباط با دیگران استفاده کند و اینترنت بدون فیلتر به او تعلق نخواهد گرفت گفت: مسئولان به جای رونالدو به فکر مصیبت مردم ایران برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی باشند.
هر خارجی که به ایران سفر می‌کند، می‌تواند از خدمات رومینگ بهره برد.
در حالت رومینگ اینترنت او از طریق کشوری که سیم کارت او را صادر کرده راهیابی می‌شود که فاقد فیلترینگ است؛ لذا دغدغه‌مند و نگران فیلترشکن پیام‌رسان بازیکنان مطرح فوتبال در مدت اقامت در ایران نباشند.
هر چند با ورود تیم النصر شرکت ایرانسل اعلام کرد: سیم کارت‌های بدون فیلتر اعضای تیم النصر به آن‌ها اهدا شده است تا اقامتی راحت در ایران داشته باشند.
من فیلترشکن ندارم
ابوالفضل بردبار میانسال است و صاحب دو فرزند پسر.
می‌گوید: از زمانی که همه چیز فیلترشده قید فضای مجازی را زده، اما او هم مثل بسیاری از پدر‌ها و مادر‌ها هزینه فیلترینگ می‌دهد.
ادامه می‌دهد: یکی از فرزندانم دانشجو است و دیگری کلاس دوم متوسطه. خودشان غالباً فیلترشکن می‌خرند!
با خنده می‌گوید: البته با پول من!
حدود ۲۰۰-۳۰۰ تومانی در ماه از من می‌گیرند و این به غیر از هزینه شارژ اینترنت خانه است که خودم می‌دهم.
دولت پشت فیلترینگ!
رشیدی کوچی نماینده مجلس خبر از تحقیق و تفحص مجلس از نحوه فیلتر اینترنت و فیلترشکن داده است.
او معتقد است که خود دولت پشت قضیه فیلترینگ است!
این نماینده مجلس در آماری قابل تأمل گفته: ۹۰ درصد افراد بین ۱۵ تا ۲۰ سال به وقت حضور در فضای مجازی از فیلتر شکن استفاده می‌کنند.
اینستاگرامم را چک نکنم انگار مریضم
جمعی از دختران دور هم جمع شده‌اند و مشغول صحبت هستند. با آن‌ها موضوع را در میان می‌گذارم و از آن ۵ نفر تنها یکی می‌گوید که فیلترشکن به کارش نمی‌آید و آمده که درس بخواند.
نمی‌دانم شوخی کرد یا جدی، ولی دوستانش از گفته او ریسه رفتند!
یکی می‌گوید: من اگر هر روز اینستاگرامم را چک نکنم انگار مریضم؛ و دیگر دوستش نکته جالبی را باز می‌کند و می‌گوید: برای تأمین هزینه‌های کنکور ادمین ۲ پیج اینستاگرام هستم و برای همین مجبورم از فیلترشکن استفاده کنم. همه جوره پول داده‌ام از ۵۵ هزار تومان تا ۲۰۰ هزار تومان.
رونالدو جان! خاموش و روشن کن!
رضا رشیدپور، مجری تلویزیون در واکنش به ماجرای اینترنت برای رونالدو نوشت: رونالدو جان، برای دانلود ایتا از گوگل پلی، vpn روشن کن. برای خود ایتا، خاموش. برای توییتر روشن کن، ولی برای خرید بسته نت، خاموش. اگه واتس‌آپ می‌خوای باید روشن کنی، ولی اگه کار بانکی داشتی، خاموش.
برای اینستا باید روشن کنی، ولی روبیکا نمی‌خواد. شارژر هم بیار. vpn باطری می‌خوره.»
فیلترینگ همه جوره ضرره
محمد ابراهیمی کارشناس اینترنت که برنامه‌نویسی چندین سایت کشوری را انجام داده در گفتگو با ما در خصوص تأثیر منفی فیلترینگ می‌گوید: فیلترینگ اینترنت در ایران علاوه بر محدود کردن دسترسی به اطلاعات، هزینه‌های سنگینی را برای دولت و کاربران به همراه دارد.
هزینه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری فیلترینگ در ایران بین ۴۰ تا ۱۱۰ میلیارد تومان برآورد شده است. این هزینه‌ها شامل خرید و نصب تجهیزات و نرم‌افزار‌های مورد نیاز برای اجرای فیلترینگ، پرداخت حقوق و دستمزد به کارکنان و مهندسان مسئول، پشتیبانی و به‌روز رسانی سامانه‌ها و خرید VPN و فیلترشکن توسط کاربران است.
بعضی منابع حتی هزینه‌های جانبی فیلترینگ را نیز محاسبه کرده‌اند که شامل کاهش رشد اقتصاد دیجیتال، کاهش رقابت‌پذیری بازار، کاهش سطح آموزش و دانش، کاهش امنیت و حفظ حریم خصوصی، کاهش خلاقیت و نوآوری و کاهش رضایتمندی اجتماعی است.
به شخصه معتقدم اجرای فیلترینگ اشتباه محض است و باید هر چه سریع‌تر به آن پایان داد.
