در روز‌های اخیر و با افزایش دما در اکثر شهر‌های کشور نسبت به افزایش تابش اشعه فرابنفش هشدار داده شده است. اما تابش فرابنفش یا اشعه UV چیست و چرا باید در اوقاتی که میزان تابش این اشعه افزایش می‌یابد از بیرون رفتن و در معرض نور خورشید قرار گرفتن خودداری کرد.
فرا بنفش خورشید- مفید یا مضر؟
همه ما نور خورشید را به دلیل داشتن اشعه فرابنفش خورشید (UV) مضر می‌دانیم. این امر بیشتر به دلیل آثار مضر نور ماورای بنفش (ultra violet, UV) بر پوست می‌باشد.
البته باید توجه داشت که اشعه UV انواع مختلفی دارد که کاربرد و تأثیر متفاوتی دارند.
برای مثال در یک روز آفتابی و در زمان ظهر ۹۵% اشعه خورشید از نوع UVA و ۵% از نوع UVB است و کل UVC و بیشتر UVB توسط لایه ازن استراتوسفری جذب می‌شود.
آثار مفید پرتو فرابنفش (UV)
ساخت ویتامین D: نور خورشید کمک شایانی به ساخت ویتامین «د» در بدن انسان می‌کند. ویتامین D جزء ضروری برای ساخت استخوان‌ها است.
همچنین کمک شایانی به ارتقاء سیستم ایمنی و همچنین پیشگیری از سرطان‌ها مثل سرطان کولون می‌کند و در پیشگیری از افسردگی نیز نقش دارد.
آمار‌ها حاکی از کمبود ویتامین D در ۶۹ درصد جمعیت و یا بر پایه برخی گزارشات ۸۰ درصد جمعیت ایران است.
آثار گندزدائی و ضدعفونی کنندگی: اشعه UV قدرت باکتری‌کشی و ویروس‌کشی بسیار بالائی دارد.
از دوران قدیم از آفتاب و نور خورشید جهت حذف میکروارگانیسم‌ها استفاده می‌شده است.
اصلاح مشکلات پوستی و درمان: برای درمان و اصلاح برخی مشکلات پوستی می‌توان از پرتو «یو وی» استفاده کرد.
بهبود خلق و خو و روحیات: پژوهش‌های متعددی حاکی از افزایش فعالیت ترشحی غده پینه‌آل پس از دریافت نور خورشید است. یکی از این ترکیبات تریپتامین است که ترشح آن بهبود خلق و خو را بدنبال دارد.
کمک به بینائی در برخی حیوانات: نور یووی (UV) در تشخیص میوه‌های رسیده توسط برخی حیوانات حایز اهمیت است. گاهی اوقات بازتاب نور یووی برای پرنده‌ها نیز منجر به تشخیص بهتر محیط و در زنبور‌ها به تشخیص گل مناسب کمک می‌کند.
جهت یابی: بازتاب پرتو فرابنفش (UV Light) به حشرات کمک می‌کند که مسیریابی بهتری داشته باشند. دلیل اینکه گاهی نور‌های محیطی منجر به اختلال در پرواز حشرات می‌شود نیز همین است.
از این تکنیک برای جذب حشرات و در ساخت حشره‌کش‌های نوری استفاده می‌شود.
خطرات UV
سوختگی پوست: تابش نور خورشید و اشعه UV منجر به سوختگی بدن می‌شود.
بیشتر افراد تجربه آفتاب سوختگی را در شرایط خاص مثلاً شنا در کنار دریا داشته‌اند.
بدیهی است عدم قرار گرفتن طولانی مدت در چنین محیط‌هایی یا حفاظت فیزیکی پوست و یا کرم‌های ضد آفتاب این مشکل را حل خواهند کرد.
سرطان زائی: تماس مستقیم و طولانی مدت با اشعه یووی منجر به بروز سرطان پوست می‌شود.
این امر دلیل اصلی نگرانی افراد از ماندن زیر نور خورشید برای مدت طولانی است.
همچنین باید توجه داشت که دستگاه ضدعفونی کننده و گندزدا باید به نحوی ساخته شوند که تابش UV به بیرون از دستگاه سرایت نکند.
در این صورت و با رعایت اصول ایمنی، هیچ‌گونه خطری متوجه افراد در محیط پیرامون نخواهد بود.
آسیب به چشم و سیستم ایمنی: تابش مستقیم اشعه فرابنفش خورشید منجر به آسیب به چشم می‌شود.
به این عارضه برف کوری یا Snow blindness می‌گویند؛ بنابراین لامپ‌های یووی باید در محیط بسته و بدور از هرگونه تابش به خارج تعبیه شوند.
تغییر رنگ: همه ما متوجه تغییر رنگ اشائی که در معرض نور خورشید بوده‌اند، شده‌ایم.
نور UV می‌تواند رنگ اشیای پیرامون را کمرنگ نماید که البته امروزه با تکنینک هائی از این امر جلوگیری می‌کنند.
با در نظر گرفتن همه موارد فوق، نوع استفاده ما تعیین کننده مزایا یا معایب اشعه فرابنفش است.
برای مثال در زمینه گندزدائی هوا، محیط و آب قطعاً اشعه فرابنفش خورشید یکی از بهترین و سالم‌ترین گزینه‌ها است.
