به بهانه سفر ماه گذشته هیثم بن طارق سلطان عمان به تهران می‌توان به اطلاعات درباره این کشور اشاره داشت. حکومت سلطانی
حکومت عمان سلطان‌نشین و سلطان در رأس حکومت است. از این نظر، تنها کشور سلطان‌نشین و دارای سلطان در منطقه است. در منطقه ۴ کشور عمان، اردن، بحرین و عربستان سعودی پادشاهی‌اند و دو کشور کویت و قطر پادشاهی در قالب امیر و امیرنشین هستند. در امارات هم ۷ شیخ، حاکم ۷ منطقه (امارت) هستند و براساس توافق نانوشته، به ترتیب، حاکم ابوظبی به عنوان رئیس دولت امارات وحاکم دبی به عنوان نخست وزیر امارات می‌شوند.
حکومت سلطانی عمان، پادشاهی مطلقه است و سلطان خود هم قانونگذاری و قوانین را صادر و هم مقامات حکومت و دولت را منصوب می‌کند. گرچه پارلمان منتخب وجود دارد، اما دارای اختیارات محدود برای قانونگذاری و نظارت و بازخواست وزیران است.
سلطان با حفظ سمت، نخست وزیر هم هست و وزیران کابینه را منصوب می‌کند. عمان تنها کشور پادشاهی منطقه و کشور‌های عربی است که شخص پادشاه، همزمان نخست وزیر هم هست. تا قبل از این عربستان سعودی نیز چنین ویژگی داشت، اما با حکم ملک سلمان پادشاه سعودی، پسر و ولیعهدش شاهزاده محمد با حفظ سمت، به عنوان نخست وزیر نیز منصوب شد.
انتخاب با وصیت سطان سابق
هیثم بن طارق سلطان عمان با وصیت سلطان سابق (قابوس) انتخاب شد. سلطان سابق ولیعهد نداشت. او ۵۰ سال حکومت کرد و فرزندی نداشت و همسرش را هم طلاق داده بود. وی در سال ۲۰۲۰ درگذشت. بعد از مرگ، خانواده حاکم (آلبوسعید) ۳ روز وقت داشت سلطان جدید را انتخاب کند. در صورت عدم توافق، شورای دفاع جلسه برگزار می‌کند تا با خواندن متن وصیتنامه سلطان متوفی، مشخص شود او چه کسی را به عنوان پادشاه جدید معرفی کرده است.
همین اتفاق هم رخ داد. شورای دفاع در جلسه‌ای که به صورت زنده و مستقیم از تلویزیون پخش شد وصیتنامه را خواند و مشخص شد سلطان قابوس پسر عموی خود هیثم بن طارق را معرفی کرده است.
سلطان هیثم
هیثم بن طارق ۶۷ ساله سلطان چهاردهم عمان در سلسله آلبوسعیدی است. در گذشته، در کنار سمت‌های سیاسی (دبیرکل وزارت امور خارجه)، بیشتر با مناصب فرهنگی - ورزشی شناخته می‌شد. تا قبل از معرفی به عنوان سلطان جدید، وزیر فرهنگ و میراث فرهنگی بود. وی تحصیلکرده آکسفورد انگلیس است و بین سال‌های ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۶ رئیس فدراسیون فوتبال عمان بود.
ریاست کمیته چشم انداز ۲۰۴۰ عمان، برگزاری مسابقات بین المللی ورزشی و نمایندگی سلطان سابق در سفر‌ها و برنامه‌های بین‌المللی از دیگر سوابق هیثم بن طارق است. پدرش برای ۲ سال، در دوره پادشاه سابق، نخست وزیر و پدر بزرگش هم سلطان بود. همسرش «عهد» نام دارد و با عنوان رسمی «السیده الجلیله» مورد خطاب قرار می‌گیرد. آن‌ها دو پسر به نام‌های ذی‌یزن و بلعرب و دو دختر به نام‌های ثریا و امیمة دارند. ذی یزن پسر سلطان، وزیر «فرهنگ، میراث فرهنگی و ورزش» و با حفظ سمت، ولیعهد است.
مذهب اباضیه
اکثریت مردم عمان پیرو مذهب اسلامی «اباضیه» هستند. اباضیه یکی از اقلیت‌های مذهبی اسلامی است. درباره اباضیه گفته می‌شود از نسل خوارج دوره امام علی هستند و نام آن از نخستین رهبرش به نام عبدالله بن اباض تمیمی گرفته شده است گرچه خودشان این موضوع را قبول ندارند.
یکی از دلایل عدم همسویی کامل عمان با دیگر کشور‌های عربی و در رأس آن‌ها عربستان سعودی همین تفاوت مذهبی است. اباضیه در مناطقی از شمال آفریقا (تونس و لیبی و الجزایر) و شرق آفریقا (زنگبار) هم دیده می‌شود.
مرز‌های جغرافیایی
درمیان ۶ کشور جنوب خلیج فارس، عمان بعد از عربستان سعودی، به لحاظ مساحت و جمعیت بزرگترین است. کوهستان و جنگل و آبشار‌های متعدد از ویژگی‌های طبیعت این کشوراست.
سرزمین اصلی عمان به دریای عمان و اقیانوس هند (دریای عرب) ساحل دارد.
ایران و عمان ساحل شمالی و جنوبی تنگه هرمز را در دست دارند. بخش جنوبی تنگه هرمز که بخشی از خاک عمان است مسندم و بندر اصلی آن خصب نام دارد. بسیاری در ایران فکر می‌کنند عمان محدود به همان بخش کوچک جنوب تنگه هرمز است در حالی که این قطعه، بخش جدا افتاده از سرزمین اصلی عمان است. چیزی شبیه منطقه نخجوان و سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان. منطقه مسندم عمان به مانند جزیره‌ای جداافتاده در شمال امارات قرار دارد.
علاوه بر منطقه مسندم، درون خاک امارات هم یک منطقه کوچک محصور در خاک امارات، متعلق به عمان است. جالب اینکه درون این منطقه متعلق به عمان، منطقه کوچکتری متعلق به امارات وجود دارد. عمان تنها کشور عربی است که همزمان به سه دریای خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند (دریای عرب) دسترسی دارد. بخش شمال غربی اقیانوس هند یعنی سواحل عمان و یمن دریای عرب نام دارد.
حاکمیت عمان بر زنگبار
حکومت عمان در گذشته بر بخش‌های بزرگتری از سرزمین‌های فعلی این کشور حکمرانی داشت. در قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی، حکومت آل یعرب در عمان، قدرتمند بود و با کشور‌های بریتانیا و پرتغال بر سر نفوذ و تصرف مناطق در خلیج فارس و اقیانوس هند و شرق آفریقا رقابت می‌کرد. این حکومت بر بخش‌هایی از امارات و عربستان سعودی و یمن فعلی تا پاکستان و شرق آفریقا و منطقه زنگبار حکمرانی می‌کرد
به همین دلیل در عمان نوعی نگاه توسعه‌ای و ادعای حاکمیت بر بخش‌هایی از منطقه شبه جزیره عربی (عربستان سعودی و یمن) و شاخ آفریقا وجود دارد.
سطان مخالف پیشرفت و کودتا
عمان در تاریخ حاکمان خود، یک سلطان جنجالی و حاشیه ساز داشت یعنی «سعید بن تیمور» پدر سلطان قابوس. او بین سال‌های ۱۹۳۲ تا ۱۹۷۰ میلادی حاکم عمان بود. وی گرایش محافظه‌کارانه داشت و بشدت با هرگونه رشد و پیشرفت و نوسازی مخالف بود و هر اتفاقی در این زمینه مقابله می‌کرد.
وی استفاده از تلفن، رادیو، بازی فوتبال، خرید خودرو و عینک دودی را ممنوع اعلام کرده بود. از ساخت بیمارستان و مدرسه و دانشگاه جلوگیری می‌کرد و عمان تنها یک بیمارستان و سه مدرسه داشت. عمان آن دوره با بیماری‌های گسترده، مرگ و میر کودکان و بی سوادی روبرو بود. در مقابل، از فعالیت‌های اقتصای مردم، مالیات زیادی دریافت می‌کرد و سفر خارجی شهروندان هم ممنوع بود مگر با دریافت مجوز ویژه از دولت.
سلطان سعید در نهایت حتی پسرش یعنی قابوس را نیز به دلیل اعتراض به شرایط موجود، به حصر انداخت و تحت بازداشت خانگی قرار داد. (سال ۱۹۶۴)، اما با رشد نارضایتی در میان مردم و اعضای خانواده حاکم، پسرش سلطان قابوس توانست از حصر خارج شود و پدرش را برکنار و به انگلیس تبعید کند. پدر تبعیدی (سعید بن تیمور) دو سال بعد در ۶۲ سالگی در هتلی در شهر دورچستر انگلیس درگذشت و در همان کشور هم دفن شد.
سلطان قابوس بعد از رسیدن به قدرت، اصلاحات بزرگی را در بخش‌های عمران و آبادی و اقتصادی اجرا کرد و باعث تغییرات اساسی در این کشور شد.
ریال عمانی
عمان از اقتصاد باثباتی برخوردار است. تولید و صادرات نفت مهمترین منبع درآمد این کشور است. این کشور با جمعیت ۵ میلیون نفری حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز تولید نفت دارد. واحد پول عمان، ریال است و هر ریال عمان معادل بیش از ۲.۵ دلار آمریکاست. در نتیجه یکی از ارز‌های گران قیمت جهان به شمار می‌رود. همچنین در عمان به دلیل ارزش و قدرت خرید بالای یک ریال عمان، اسکناس نیم ریالی نیز وجود دارد.
