این حادثه جمعه شب ۱۵ مهرماه رخ داد و سه نفر که در این معدن قدیمی غیرفعال در حال استخراج سنگ کروم بودند، زیر آوار گرفتار شدند.
مردم محلی که به نحوی از این حادثه مطلع شده بودند، افراد گرفتار را بیرون کشیدند که در این بین یک نفر علائم حیاتی نداشت، یک نفر از ناحیه کمر و سر آسیب دیده و یک نفر نیز ضربه مغزی شده بود.
آنها فرد ضربهمغزی را با الاغ به پایین کوه انتقال دادند و همزمان مردم محلی حدود ساعت ۲۱ پایگاه اورژانس دهمورد را مطلع کردند. با هماهنگی مرکز اورژانس ۱۱۵ شهرستان نیریز و ضمن فراخواندن هلال احمر، آمبولانس اورژانس پایگاه دهمورد مرد ۵۰ ساله دچار ضربه مغزی را تحویل گرفت و به بیمارستان شهدای سلامت نیریز منتقل کرد. هر چند این مصدوم در بیمارستان دچار ایست قلبی شد و با وجود عملیات احیاء جان سپرد.
در همان حال آمبولانس پایگاه اورژانس چاهمهکی، آباده طشک و هلال احمر برای امدادرسانی اعزام شدند. عملیات احیاء بر روی فرد ۲۲ ساله که علائم حیاتی نداشت، سر صحنه و حین انتقال به درمانگاه آبادهطشک انجام شد؛ اما متأسفانه نتیجهای در بر نداشت.
نوشتنی است سومین نفر که یک جوان ۲۱ ساله است، از ناحیه کمر و سر آسیب دیده و در بیمارستان شهدای سلامت تحت درمان است.
چرا تاکنون مجوز برای تعاونی مردمی صادر نشده؟
*****
در همین رابطه، دهیار روستای دهمورد در گفتگو با ما، با بیان این که برداشت از عرصههای ملی در این محدوده توسط بومیان روستای دهمورد انجام میشود، عنوان داشت: «کوههای دهمورد یکسری تودههای کرومیت با عیار متفاوت دارد که در دو کیلومتری روستا واقع است و تعدادی از جوانان از سه سال پیش به صورت دستی اقدام به برداشت میکنند. در طول این مدت هم کلیه مراجع مرتبط و ادارات دولتی مثل منابع طبیعی، صنعت و معدن، انتظامی و امنیتی را آگاه کردهایم و نامه مکتوب داریم. ما هشدارهای لازم را داده و گفته بودیم که این جا برداشت غیرمجاز انجام میشود.، اما متأسفانه اقدام قانونی که بتواند جلوی این کار را بگیرد انجام نشد. هر چند اقدامات مقطعی انجام گرفت؛ ولی کار ریشهای انجام نشد و متأسفانه در آخرین اتفاقی که شامگاه ۱۵ مهرماه حدود ساعت ۷:۳۰ شب بر اثر ریزش کوه افتاد، ۴ نفر از افرادی که آنجا بودند مصدوم شدند و در نهایت دو نفر از آنها جانشان را از دست دادند. یک جوان ۳۰ ساله به صورت سرپایی درمان شد و یک نفر هم همچنان در بیمارستان نیریز به دلیل شکستگی از ناحیه کمر تحت درمان است. در آن لحظه نزدیک به ۲۵ نفر در این محدوده مشغول فعالیت بودند که این تعداد افراد، در روز به حدود ۲۰۰ نفر میرسد و اگر این اتفاق در روز افتاده بود، ممکن بود اتفاقات بدتری رخ دهد.»
برادر مصدومی که دچار شکستگی مهرههای کمر شده، در گفتگو با ما عنوان داشت: «در این حادثه بخشی از زردی سقف (سنگی که ارزش معدنی ندارد) ریزش کرد و روی افراد افتاد. آنجا هیچ ایمنی ندارد و دولت باید حمایت کند تا این معدن هر چه سریعتر ثبت شود. ولی انگار برای هیچ کس مهم نیست و کسی کاری انجام نمیدهد. مردم هم به ناچار با همین وضعیت ادامه میدهند. آنها نمیتوانند در این وضعیت اقتصادی کار نکنند. بعضی اوقات هم بار را روی جاده توقیف و مصادره میکنند.»
وی افزود: «دو سال پیش یک میلیارد تومان سهام مردم برای تشکیل شرکت تعاونی جمع شد و الآن معلوم نیست در چه حسابی است و چه کسی سود آن را میگیرد.»
دهیار دهمورد نیز گفت: «یک معدن دیگر در آن محدوده هست که به شکل قانونی با دستگاههای صنعتی در حال کار است که حدود یک کیلومتر از این منطقه فاصله دارد.»
محمدرضا معصومی اظهار داشت: «در یک برهه زمانی (حدود دو سال پیش) گفته شد آنها بیایند در قالب یک تعاونی محدودهای را در نظر بگیرند و در چارچوب قانون فعالیت و از نقاط معدنی مشرف به روستا برداشت کنند. مردم تعاونی را راهاندازی کردند؛ ولی متأسفانه به دلیل موانع قانونی و حمایت نشدن از طریق سازمانهای مربوطه مثل صمت و منابع طبیعی، وعدههای مسئولان برای راهاندازی شرکت تعاونی محقق نشد و مردم مجدداً مثل قبل به برداشتهای غیرمجاز برگشتند.
این شرکت زیر نظر اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شهرستان نیریز است که بیش از هزار خانوار عضو آن شدهاند و سرمایهگذاری و آورده آنها هم حدود یک میلیارد تومان است تا این شرکت راهاندازی شود. مدیران استان گفتند این تعاونی برای مردم قابل راهاندازی است؛ اما در نهایت این کار انجام نشد تا این اتفاق رخ داد.»
وی عنوان داشت: «موضوع این معدن در شورای عالی معادن کشور مطرح و با آن موافقت شده؛ اما یک تبصره زیر آن درج کردند و اختیار را به شورای عالی معادن استان دادند که متأسفانه آنها ۴ ماه در برگزاری جلسه تأخیر کردهاند و روند اجراییشان کند بوده است.»
او گفت: «این محدوده به لحاظ درآمدی شرایط خوبی دارد و به شکل میانگین روزانه حدود یک میلیون تومان برای افراد درآمد دارد. البته این بستگی به نرخ روز این ماده معدنی دارد که از کیلویی ۲ تا ۴ هزار تومان متغیر است و همچنین بستگی دارد که هر نفر با توجه به تعداد الاغهایی که دارد، چقدر بتواند برداشت کند و بار بزند. به همین دلیل با توجه به مشکلات اقتصادی موجود، تعداد زیادی به این سمت گرایش پیدا کردهاند. البته این که برخی میگویند رگههایی از طلا داخل این سنگ وجود دارد، کاملاً شایعه و کذب است.»
معصومی به حوادث دیگری نیز که در این سه سال رخ داده اشاره کرد: «در یک حادثه بیش از ۱۲ چهارپا زیر آوار رفت و در حوادث دیگری، چندین مورد شکستگی دست و پا داشتیم. در دورههای گذشته این اتفاقات افتاد و مسئولان هم مطلع شدند. بیشترین حوادث به دلیل برداشت غیر اصولی است؛ چون مسائل ایمنی و فنی بررسی نمیشود. هرکسی یک دستگاه پیکور خریده و به صورت دستی کار میکند. انفجارهای باروتی غیر اصولی و غیر قانونی هم انجام میشود.»
دهیار دهمورد در مورد شب حادثه گفت: «وقتی این اتفاق افتاد، حدود ساعت ۸:۲۰ شب به ما اعلام شد و به اتفاق معتمدین محلی، مراجع انتظامی، اعضای هلالاحمر بختگان و نیریز و اورژانس ۱۱۵ در منطقه حاضر شدیم. اولین مشاهده ما یکی از مصدومان به نام آقای محمدعلی الف ۲۱ ساله بود که با چهارپا او را از آن منطقه صعبالعبور به پایین آورده بودند. وقتی ما با او مواجه شدیم، به شدت از ناحیه سر آسیب دیده بود و بیهوش بود. وقتی به بالا رفتیم، یکی دیگر از مصدومان به نام آقای خداداد الف، سنگ سنگین حدود پنج تنی رویش آمده و بیهوش بود. بدن او سرد بود و علائم حیاتی نداشت. نفر سوم به نام محمدمهدی الف که او هم ۲۱ ساله بود، از ناحیه کمر آسیب دیده بود.»
غلامرضا شاکر یکی دیگر از مصدومان این حادثه است که به شکل سرپایی در محل درمان شد و به گفته خودش، تنها ۵ سانتیمتر با مرگ فاصله داشت. او که ۳۰ ساله و دارای یک فرزند است، به ما گفت: «من کارشناسی علوم تربیتی دارم و دو ترم هم کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی را در بندرعباس خواندم. اما به دلیل مشکلات مالی نتوانستم ادامه دهم و به کار در معدن برگشتم. آن شب در گودگاه معدن بودیم که ناگهان صدای وحشتناکی آمد و سنگ بین گوشه سقف و دیوار ریزش کرد. شب بود و ما تنها چراغ قوه داشتیم و کسی سقف ۱۵ تا ۲۰ متری آنجا را نمیدید که احتمال ریزش بدهد. سنگی به سرم برخورد کرد و از ناحیه گیجگاه خونریزی داشتم. با این حال به نجات و انتقال مصدومان پرداختیم. پسرخالهام زمان حادثه روی دیواره نشسته بود و تنها دچار شکستگی کمر شد؛ وگرنه خدای ناکرده او هم جانش را از دست میداد.»
به گفته وی، قبلاً ارتفاع تونل دو متر بود و ایمنی کافی داشت؛ اما افراد با حفاری از کف به دنبال رگههای معدنی، ارتفاع سقف را به ۱۵ تا ۲۰ متر رساندند.
شاکر افزود: «اگر در زمان شلوغی کار بود، این حادثه میتوانست تا ۲۰ کشته بدهد. مسئولان باید با ثبت معدن و شروع اصولی کار، به فکر ایمنی مردم باشند تا این حوادث رخ ندهد. اما حالا مردم گرسنه مجبورند به همین شکل کار کنند. درآمد ماهیانه حداقل ۲۰ میلیون تومان، چیزی نیست که در این اوضاع نابسامان اقتصادی و بیکاری کسی از خیر آن بگذرد.»
به گفته دهیار دهمورد، کسی به خاطر این حادثه دست از کار نمیکشد و قطعاً همین الان هم ۲۰۰ نفر آنجا کار میکنند.
معصومی اضافه کرد: «ما در هفته گذشته به اتفاق مسئولان صنعت و معدن استان و منابع طبیعی به منطقه رفتیم و واقعه بررسی و گزارش تهیه شد. تنها خواستهای که ما داریم، این است که این تعاونی هرچه سریعتر بهشکل قانونی راه بیفتد و مردم بیشتر از این معطل نباشند. خود مردم هم مشارکت کرده و منتظر ماندهاند؛ منتها از دید ما، مسئولان دولتی سهلانگاری کرده و اقدام مشخصی انجام ندادهاند. حالا البته معاون حقوقی سازمان صمت استان اعلام کرده که گویا این تعاونی در شورای عالی معادن کشور مورد موافقت قرار گرفته و به شورای عالی معادن استان فارس فرستادهاند. این پرونده در نوبت رسیدگی قرار گرفته و گفته اند گویا با محدوده تعاونی موافقت شده است. قرار شده آقای احسان زارعی مدیرعامل این شرکت در هفته جاری به شیراز برود و مراحل آن را طی کند.»