او کارگردان و مترجم ایرانی بود و از سرآمدان نسلی از کارگردانان نامدار نمایش چون عباس جوانمرد، علی نصیریان، بهرام بیضایی، رکن‌الدین خسروی و آربی اوانسیان به شمار می‌رفت که تئاتر را در ایران دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ به پایگاه جدی‌تری رساندند و به همین دلیل یکی از دو سالن تماشاخانه ایرانشهر در تهران به نام سمندریان نامیده شده‌است.
سمندریان همچنین ویلون می‌نواخت و از شاگردان محمود ذوالفنون، برادر بزرگتر جلال ذوالفنون، بود.
وی پس از دبیرستان به اروپا سفر کرد و در آلمان دوره مهندسی شوفاژ سانترال را در دانشگاه صنعتی برلین گذراند؛ ولی پس از آن به کنسرواتور عالی موسیقی و هنرهای نمایشی هامبورگ رفت اما تئاتر چنان جذبش کرد که مجالی برای موسیقی نداشت و به همین خاطر موسیقی را کنار گذاشت.وی پس از پایان این دوره به دعوت اداره هنرهای نمایشی دراماتیک اداره کل هنرهای زیبای ایران به کشور برگشت. پس از اینکه تلویزیون راه خود را به خانه‌ها باز کرد، برنامه‌ای تلویزیونی به تیم او سفارش داده شد و نخستین کار حمید سمندریان تله‌تئاتر «جراحی پلاستیک» نوشته پیر فراری بود که در سال ۱۳۴۰ برای تلویزیون ملی ایران کارگردانی کرد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ رستورانی باز کرد تا خود و چند نفر از دانشجویانش راهی شرافتمندانه برای زندگی را ادامه دهند.
پس از مدتی با وساطت شاگرد سابق وی، بهروز غریب‌پور که در آن دوران مورد وثوق بعضی از کسانی بود که به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وارد شده بودند، سمندریان به دانشکدهٔ هنرهای زیبا برگشت.
در سال ۱۳۷۳ به تأسیس کلاس‌های آزاد بازیگری و کارگردانی دست زد که هنرجویان بسیاری از آن‌جا دانش‌آموخته شدند و به عرصهٔ حرفه‌ای هنر وارد شدند.
سمندریان از بیماری سرطان لوزالمعده رنج می‌برد، و سرانجام ساعت ۵ بامداد روز پنج‌شنبه ۲۲ تیرماه ۱۳۹۱ در سن ۸۱ سالگی در خانهٔ خود درگذشت.
برخی از شاگردان سمندریان
عزت‌ا... انتظامی، محمدعلی فردین، گوهر خیراندیش، رضا کیانیان، گلاب آدینه، مهدی هاشمی، ناصر هاشمی، آتش تقی‌پور، سعید پورصمیمی، سوسن تسلیمی، مین تارخ، پیام دهکردی، مهران مدیری، شهاب حسینی، حامد کمیلی، حامد بهداد، شهرام حقیقت دوست، نگار فروزنده، مجید صالحی، حسام نواب صفوی، ایرج راد و...
کوتاه از سمندریان:
- سمندریان مرد صحنه بود و شاید اگر در ایران زندگی نمی‌کرد، هرگز دست به ترجمه نمی‌زد.
- ویژگی اصلی ترجمه‌های سمندریان، زبان تئاتری آن‌هاست.
- او در تربیت بازیگر به فن بیان بسیار اهمیت می‌داد.
- سمندریان جدا از آموزش تئاتر، شیوهٔ خاصی در کارگردانی داشت که بسیاری از کارگردانان پس از وی تحت تأثیر شیوهٔ کارگردانی او قرار گرفتند.
- همکاران قدیمی حمید سمندریان با اینکه او را کارگردانی سخت‌گیر و جدی معرفی می‌کنند، اما در عین حال بر شوخ‌طبعی و مهربانی او تأکید دارند.
- سمندریان اعتقادی به نمایش‌نامه‌نویسان ایرانی نداشت و می‌گفت ایران درام‌نویس ندارد؛ بسیاری به این اندیشه او نکته می‌گیرند.
