شادروان فرخی یزدی چه زیبا سرود:
در دفتر زمانه فتد نامش از قلم
روز خبرنگار بر همه خبرنگاران واقعبین و روشنگر فرخنده باد. خبرنگاری و روزنامه نگاری در دنیا از دیرینهای چند قرنی برخوردار است. درکشور ما اولین روزنامه که البته ماهانه منتشر میشد به زمان محمد شاه قاجار برمیگردد. میرزا صالح شیرازی از جمله پنج نفری بود که برای اولین بار بوسیله شادروان عباس میرزا ولیعهد دانا و وطن پرست قاجار برای تحصیل در علوم جدید به اروپا اعزام شد. او در انگلستان تحصیل کرد و فن چاپ را آموخت و در ایران چاپخانه سنگی تأسیس کرد.
«کاغذ اخبار» نام اولین روزنامهای بود که نخستین شمارهاش بوسیله میرزا صالح شیرازی در تهران در ٢٥ محرم ١٢٥٣مهشیدی (یکم مه ١٨٣٧میلادی) منتشر شد.(١) از اولین اعلامیه میرزا صالح برمیآید که به کارکرد روزنامه واقف بوده، لذا می نویسد: « مخفینماناد که همت خسروانی مصروف بر این گشته که ساکنین ممالک محروسه تربیت شوند و از آنجا که اعظم تربیت آگاه ساختن از کار جهان است، لهذا به حسب حکم شاهنشاهی کاغذ اخباری مشتمل بر اخبار شرقیه و غربیه در دارالطباعه ثبت و به اطراف و اکناف فرستاده خواهد شد. ماهی یکمرتبه اخبار و مطالبی که متضمن منافع و آگاهی و بینایی خلق باشد، منتشر خواهد شد (٢). ناگفته نماند میرزا صالح در لوگوی این روزنامه نوشت: «اخبار و وقایع دارالخلافه تهران».این روزنامه پس از مدتی تعطیل شد.
در زمان صدارت زندهیاد میرزا تقی خان ملقب به امیرکبیر انتشار روزنامهای با عنوان«وقایع اتفاقیه» آغاز شد که سالها ادامه یافت و عنوان آن نیز به «روزنامه دولت عِلّیه ایران» و سپس«روزنامه دولتی» و در نهایت «روزنامه ایران» تغییر کرد. (٣) اولین شماره این روزنامه که هفتهای یک بار منتشر میشد در تاریخ جمعه پنجم ربیعالثانی ١٢٦٧ مهشیدی (هفتم فوریه ١٨٥١ میلادی) منتشر گردید.
رادمردان زیادی در طول ١٨٢ سالی که از انتشار روزنامه در ایران میگذرد به عنوان خبرنگار، ستوننویس، مقالهنویس و عکاس تلاش کردهاند. تلاش آنان در مسیر روشنگری چندان هموار هم نبوده و نیست. تیغ سانسور، تهدید، تطمیع، زندان، تبعید و جاندادن همواره رویاروی خبرنگاران بوده است. خبرنگاران زیادی در میادین جنگ به شهادت رسیدهاند از جمله شهید حسن لاریزاده و شهیدمحمود صارمی.
خبرنگاران و دیگر اصحاب قلم همیشه در نبردی نابرابر پنچه در پنجه صاحبان «زور» و «زر» و «تزویر» رزمیدهاند تاتوانستهاند آرام آرام گامی در جهت آگاهی بخشی و توسعه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بردارند.
برای آنان که جان به جان آفرین تسلیم کردهاند بالاترین درجات و رحمت واسعه الهی و برای آنان که درزندان و اسارتند آزادی هرچه سریعتر وبرای فعالان، ثابت قدمی،سلامتی،آزادگی و بلند طبعی خواهانیم.
خدای را شاکریم که توفیق عنایت فرمود تا دستاندرکاران هفتهنامه عصر نیریز، هفتهنامه نیریزان فارس، ماهنامه نیتاک و پایگاه خبری هورگان (در مجموع مؤسسه مطبوعاتی فارس پژواک نیریزان) بتوانند تاکنون ٨٩٤ شماره هفتهنامه، بیوقفه با ضریب اعلام وصول١٧/١٠٤ درصدی در ١٦ صفحه، ٧ شماره مجله نیتاک و ٦٧٤٨ خبر بر روی پایگاه خبری هورگان، منتشرکنند.
اما باید اذعان کنیم در ٢٠ ماه گذشته علاوه برموانع ذکر شده، گرانی وکمبود شدید کاغذ سخت گلوی مطبوعات را میفشرد به طوری که بعضی را خفه کرده و برخی را به نفسنفس انداخته است.
کاغذی که واردات و توزیع آن مانند سایر کالاها مصون ازآفت کشنده فساد نمانده و معلوم نیست چرا سهم مطبوعات و ناشران از این همه کاغذ وارداتی باید اینقدر کم و ناچیز باشد.به عنوان کوچکترین عضو اهالی مطبوعات و رسانه دست همه اهل قلم به ویژه خبرنگاران را میبوسم و سلامتی، شادکامی، موفقیت و سرزندگی، سربلندی و سرافرازی مداوم آنان را از یکتای یگانه خواهانم.
شاد و سالم و موفق باشید
پینوشت:
١-آدمیت، فریدون(١٣٨٥) امیرکبیر و ایران، چاپ نهم،تهران:خوارزمی، ص ٣٦٩
٢- آدمیت، فریدون، همان، ص ٣٧٠
٣- آدمیت، فریدون، همان، ص ٣٧١ و ٣٧٢.v