روزه گرفتن یکی از اعمال دینی و سنتی در بسیاری از فرهنگ‌ها و مذاهب، به‌ویژه در اسلام، است. امروزه دانشمندان نیز به بررسی اثرات روزه بر سلامت پرداخته‌اند و یافته‌های متعددی درباره مزایا و معایب آن ارائه کرده‌اند. این گزارش به بررسی علمی تأثیرات روزه بر بدن، مزایای آن برای سلامتی و همچنین معایب احتمالی آن می‌پردازد.
◻ مزایای روزه برای سلامتی
۱. بهبود متابولیسم و کاهش وزن: یکی از مهم‌ترین فواید روزه کاهش وزن و بهبود متابولیسم بدن است. در طول روزه‌داری، بدن از ذخایر چربی برای تولید انرژی استفاده می‌کند که می‌تواند به کاهش وزن و کنترل چربی‌های مضر کمک کند.
۲. بهبود حساسیت به انسولین و کاهش خطر دیابت نوع ۲: مطالعات نشان داده‌اند که روزه‌داری می‌تواند سطح انسولین را کاهش داده و حساسیت سلول‌ها به انسولین را افزایش دهد. این امر به کنترل قند خون و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ کمک می‌کند.
۳. سم‌زدایی بدن و بهبود عملکرد کبد: روزه به بدن فرصت استراحت می‌دهد و به فرآیند سم‌زدایی کمک می‌کند. در این حالت، کبد چربی‌ها و سموم ذخیره‌شده را تجزیه کرده و بدن را از مواد مضر پاک می‌کند.
۴. تقویت عملکرد مغز و کاهش التهاب: روزه می‌تواند تولید فاکتور‌های رشد مغزی مانند BDNF را افزایش دهد که برای عملکرد صحیح مغز و جلوگیری از بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر مفید است. همچنین، کاهش سطح التهاب در بدن می‌تواند از بیماری‌های التهابی جلوگیری کند.
۵. بهبود عملکرد سیستم ایمنی: روزه به بازسازی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. در برخی مطالعات، نشان داده شده که روزه می‌تواند تعداد سلول‌های ایمنی جدید را افزایش داده و مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها را تقویت کند.
۶. کاهش خطر بیماری‌های قلبی: با کاهش سطح کلسترول بد (LDL)، تنظیم فشار خون و کاهش التهاب، روزه گرفتن می‌تواند به سلامت قلب و عروق کمک کند و خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
۷. بهبود سلامت دستگاه گوارش: از آنجا که دستگاه گوارش در طول روزه استراحت می‌کند، این امر می‌تواند به کاهش التهاب معده، بهبود علائم عارضه روده تحریک‌پذیر و تقویت عملکرد کلی سیستم گوارشی کمک کند.
◻ معایب و خطرات احتمالی روزه
۱. کاهش انرژی و ضعف عمومی: در روزهای اول روزه‌داری، بدن ممکن است دچار ضعف، خستگی و سرگیجه شود، زیرا به کاهش ناگهانی سطح گلوکز و تغییرات در مصرف انرژی عادت ندارد.
۲. کم‌آبی بدن: عدم مصرف آب در ساعات طولانی ممکن است منجر به کم‌آبی شود، به‌ویژه در فصل‌های گرم. این امر می‌تواند باعث سردرد، کاهش تمرکز و مشکلات کلیوی شود.
۳. مشکلات گوارشی (یبوست یا نفخ): روزه‌داری ممکن است به یبوست، سوءهاضمه یا نفخ منجر شود، به‌ویژه اگر وعده‌های غذایی افطار و سحر نامتعادل باشند و فیبر و مایعات کافی مصرف نشود.
۴. افت قند خون (هیپوگلیسمی): افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که به افت قند خون حساس هستند ممکن است دچار سرگیجه، لرزش، تعریق و ضعف شدید شوند.
۵. کاهش توده عضلانی در صورت تغذیه نامناسب: در صورتی که روزه‌داران پروتئین کافی دریافت نکنند، بدن برای تأمین انرژی ممکن است از پروتئین‌های عضلانی استفاده کند که می‌تواند به کاهش توده عضلانی منجر شود.
۶. افزایش سطح استرس و تغییرات خلقی: کمبود غذا و آب ممکن است باعث تحریک‌پذیری، استرس و کاهش تمرکز در برخی افراد شود.
روزه گرفتن فواید بسیاری برای بدن دارد، از جمله کاهش وزن، بهبود متابولیسم، تقویت سیستم ایمنی و سلامت مغز. با این حال، می‌تواند خطراتی مانند کم‌آبی، افت قند خون و مشکلات گوارشی نیز به همراه داشته باشد. رعایت تغذیه سالم، مصرف مایعات کافی در سحر و افطار، و در نظر گرفتن شرایط جسمانی فرد، می‌تواند تأثیرات مثبت روزه را به حداکثر برساند و خطرات آن را کاهش دهد. اگر فردی دچار بیماری خاصی باشد، مشورت با پزشک قبل از گرفتن روزه ضروری است.
