این دو مثال را ببینید:
۱ - شرکت «الف» از سه سال پیش پروژهای را دنبال میکند که هیچ دورنمایی برای موفقیت آن وجود ندارد. با این حال اعضای هیأت مدیره با این استدلال که تا کنون یک میلیارد تومان برای آن هزینه شده و حیف است که پروژه متوقف شود، همواره ادامه آن را تصویب میکنند.
۲ - آقای «الف» چهار سال است که با خانم «ب» زندگی مشترک دارد. زندگی آنها پر از تنش است و هر سال بدتر از سال قبل. آقا و خانم چند بار با یکدیگر درباره جدایی و رهایی از این وضعیت نامناسب صحبت کردهاند، ولی هر بار توافق کردهاند به زندگی مشترک ادامه دهند، تنها به یک دلیل: این همه سال زندگی را نادیده بگیریم؟
آن شرکت و این زوج، درگیر پدیدهای هستند به نام «فیل سفید» که قصهاش بر میگردد به روزگاران قدیم.
در تایلند، فیلهای سفید که کمیاب هم بودهاند، نماد تقدس محسوب میشدند و البته، چون تغذیه خاصی داشتند، نگهداری شان گران تمام میشد.
یک بار پادشاه تایلند که از یکی از درباریان رنجیده بود، فیل سفیدی به او هدیه داد. آن فرد از این که چنین هدیه ارزشمندی را از پادشاه گرفته، بسیار خوشحال بود، ولی نمیدانست پادشاه او را وارد چه دردسری کرده است؟
القصه، آن فرد درباری هر چه در میآورد خرج فیل سفید میکرد و هر گاه به فکرش میرسید که از خیر داشتن فیل بگذرد، یادش میآمد که اولاً این هدیه پادشاه است و ثانیاً حالا که کلی برایش خرج کرده، حیف است آن را نگه ندارد. بدین ترتیب، او روز به روز فقیرتر و فرتوتتر میشد.
ممکن است هر کدام از ما در زندگی فیلهای سفیدی داشته باشیم که باید از شرشان خلاص شویم، ولی چون قبلاً برایش هزینه کردهایم فکر میکنیم باید بازی را ادامه دهیم.
هزینههایی که باعث میشود فیلهای سفید را همچنان به عنوان وبال گردنمان حفظ کنیم میتواند مادی باشد (مثلاً برای راه اندازی یک اپلیکیشن ناموفق، فلان مقدار هزینه کردهایم و به امید این که روزی به بازدهی برسد، همچنان آن را سرپا نگه میداریم) یا معنوی (مثل دانشجویی که از ترم دو به بعد متوجه شده که از رشته تحصیلیاش متنفر است، ولی میگوید یک سال از عمرم را برای این رشته صرف کردهام و نباید تغییرش دهم.)
ادامه نگه داشتن فیلهای سفید، نه تنها هزینههای قبلی را جبران نمیکند، بلکه هزینههای جدیدی نیز به ما تحمیل میکند: شرکتی که اول مطلب بدان اشاره کردیم ناچار است از منابع دیگرش بکاهد و صرف فیل سفیدش کند و آن زوج ناموفق، باید همچنان تنشها و دعواهای جدیدی را تحمل کنند.
فیلهای سفید میتوانند افکار و باورهایی باشند که در طول زمان به دستشان آورده و عمری با آنها زندگی کردهایم، یا روابطی ناسالم باشند که سالهایی را وقفشان کردهایم، رشته تحصیلی یا شغلی باشد که دوستش نداریم یا یک شیء بدون استفاده که از این خانه به آن خانه در اسبابکشی منتقل میکنیم.
کلمه کلیدی درباره فیلهای سفید «حیف» است و فکر کانونی، «امید واهی» به آینده فیل.
باید «حیف» و «امید واهی» را از اطراف فیلهای سفید زندگی مان دور کنیم و با باز کردن این دو بند از پای فیل، او را از خود برانیم.
بعد از راندن فیل سفید نیز هرگز حسرتش را نخوریم. به زودی درخواهیم یافت چه بار بزرگی از روی فکر، روح، زندگی یا کار و کسبمان برداشته شده است و چه انرژی بزرگی آزاد شده که میتوانیم به امور مهمتر زندگیمان اختصاص دهیم.
شناسایی فیلهای سفید و اخراج آنها از زندگی، باید روندی مستمر در زندگیمان باشد و الّا زیر بار انواع فیلهای سفید، کمرمان خواهد شکست.