ترمزدستی از سیستم ترمز پایی و معمولی خودرو کاملاً مجزا طراحی شده و بدون نیاز به روغن ترمز و با استفاده از کشش لنتها به وسیله سیم، موجب قفل شدن چرخها میشود.
به ترمزدستی، ترمز پارک هم گفته میشود چون معمولاً در زمان پارک کردن استفاده میشود.
ترمزدستی قدرت عملکردی کمتری نسبت به ترمز معمولی خودرو داشته و از آن نمیتوان به عنوان یک گزینه برای ترمز معمولی استفاده کرد. از ترمزدستی برای متوقف ساختن خودرو در سطوح شیبدار، پارک خودرو، انجام حرکات نمایشی و کم کردن سرعت خودرو در مواقع اضطراری استفاده میشود.
نحوه عملکرد ترمزدستی
این ترمز معمولاً تنها دو چرخ خودرو را درگیر میکند و در اکثر خودروها روی چرخهای عقب سوار میشود. ترمز دستی در خودروهای گوناگون معمولاً به دو شکل اهرمی ودکمهای موجود است. هر کدام از این دو نوع ترمز دستی خود به دو دسته تقسیم میشود.
ترمز دستی اهرمی
این نوع ترمزدستی که اغلب در خودروهای قدیمی و معمولی کاربرد دارد، به شکل یک اهرم دستی در کنار صندلی راننده و یا یک پدال پایی طراحی میشود. راننده هنگامی که بخواهد این ترمز را فعال کند، باید دکمه اهرم را بگیرد و اهرم را به بالا کشیده و سپس در آخرین درجه رها کند. برای رهاسازی ترمز دستی هم کافی است دکمه رهاسازی را فشار داده و سپس آن را به پایین رها کند. (اگر در رهاسازی ترمز دستی مشکل دارید، بهتر است ابتدا کمی ترمز را به سمت بالا کشیده، سپس در همان حالت دکمه رهاسازی را فشار داده و ترمز را به سمت پایین رها کنید.)
ترمزدستی اهرمی به دو دسته یک سیمی و دو سیمی تقسیم میشود. در نوع یک سیمی، اهرم فعال کننده ترمز به یک سیم متصل است. این سیم با استفاده از یک نگهدارنده به دو سیم متصل شده است. زمانی که اهرم را بالا میبریم، سیم اول و سپس دو سیم متصل به آن به یک اندازه به عقب کشیده میشوند که باعث میشود سیستم ترمز هر دو چرخ به یک اندازه فعال شود. در مدل دو سیمی اهرم خود دارای دو سیم مجزاست که هر کدام از این سیمها یه یک چرخ متصل هستند.
ترمز دستی دکمهای
مدل دکمهای هم خود به دو مدل سیمی و برقی تقسیم میشود. در مدل سیمی، راننده با فشردن دکمه ترمز دستی، با استفاده از یک موتور برقی کوچک موجب کشیده شدن سیم میشود. در مدل برقی، روی هر چرخ یک سیستم الکترونیکی سوار میشود که با فشردن دکمه، به دیسکها فشار میآورد.
خرابی ترمز دستی
ترمزدستی باید سالیانه بررسی شود. چنانچه ترمز دستی به مقدار کافی بالا نیاید و یا به درستی آزاد نشود، دچار مشکل است.
از دیگر علامتهای خرابی ترمز دستی در هر دو نوع پدالی و دستی:
- اگر به درستی عمل نکرد.
- اگر پس از عمل کردن به حالت اولیه باز نگشت.
- اگر حین فشردن ترمز پدالی و یا ترمز دستی اهرمی، هیچ مقاومتی حس نکردید.
در صورت نادرست بودن ریگلاژ ترمز دستی، پدال ترمز بیش از حد پایین میرود.
اختلال در عملکرد ترمز دستی به معنای اختلال در ایست خودرو به طور کامل است که میتواند به حرکت خودرو هنگام پارک منجر شود و خسارات جدی وارد کند.