محمدعلی اسلامی نُدوشَن، شاعر، منتقد، نویسنده، مترجم، حقوق‌دان و پژوهشگر نامدار ایرانی درگذشت.
این چهره فرهنگی پیشکسوت که زاده ۳ شهریور ۱۳۰۳ خورشیدی در شهر ندوشن یزد بود، پنجم اردیبهشت امسال در ۹۷ سالگی در کانادا از دنیا رفت.
وی تحصیل کرده رشته حقوق بین‌الملل از فرانسه بود و پس از بازگشت به ایران، ابتدا به عنوان قاضی در دادگستری مشغول شد اما پس از مدتی به دعوت فضل‌الله رضا به دانشگاه تهران رفت و براساس تألیفاتی که در زمینه ادبیات انتشار داده بود، جزء هیئت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران قرار گرفت و تدریس نقد ادبی و سخن سنجی، ادبیات تطبیقی، فردوسی و شاهنامه، شاهکارهای ادبیات جهان در دانشکده ادبیات و تدریس تاریخ تمدن و فرهنگ ایران را در دانشکده حقوق برعهده گرفت و تا سال ۱۳۵۹ که به انتخاب خود از دانشگاه تهران بازنشسته شد، ادامه داشت.
وی فصلنامه هستی را پایه‌گذاری کرد و همزمان در شماری از مجلات ادبی ایران از جمله نگین، سخن و یغما مقاله می‌نوشت. محمد اسلامی ندوشن در سال‌های اخیر از جمله نویسندگان روزنامه اطلاعات و روزنامه اطلاعات بین‌المللی بود که به‌طور همزمان در لندن و لس‌آنجلس منتشر می‌شد.
ندوشن از جمله پرکارترین اُدبا و محققان معاصر ایران بود و علاوه بر تألیف کتاب به ترجمه آثار غیرایرانی به زبان فارسی از جمله آثاری دربارهٔ ادبیات و فرهنگ ایران پرداخته‌است. از وی بیش از ۷۰ اثر تألیف و ترجمه و صدها مقاله باقی مانده‌است.
اسلامی ندوشن که آثار ماندگاری برای ارتقای زبان و ادبیات فارسی خلق کرده است در معرفی فرهنگ و ادبیات ایران تلاشهای زیادی کرد و کوشش او برای آشنایی مردم با ادبیات ایران و حس وطن دوستی وی ستودنی است.
او در آثارش سعی دارد با نثری ساده و روان، ایران و ایرانی را در جهان پر آوازه کند.
آنچه از او چاپ و در دسترس قرار گرفته است، بسیار خوب و نمودار استعداد و ذوق سرشار و قریحت تابناک او در شعر می‌باشد.
کتاب «روزها» ماندگارترین اثر ادبی دکتر اسلامی ندوشن است و « نامه به فرزند» تازه‌ترین اثر چاپ شده و شهرزاد قصه‌گو تازه‌ترین اثر تجدید چاپ این استاد برجسته کشور است.
محمدعلی اسلامی ندوشن، برخی از آثار خود را با امضای مستعار «م. دیده‌ور» چاپ و منتشر ساخته است. کتاب «ابر زمانه و ابر زلف» در سال ۱۳۴۲ به عنوان کتاب برگزیده سال از سوی انجمن کتاب انتخاب شد.
تأسیس فرهنگ‌سرای فردوسی از اقدامات او در زمینه اعتلای فرهنگ و ادب فارسی است.
برخی از کتاب‌های محمدعلی اسلامی ندوشن عبارت‌اند از: ماجرای پایان‌ناپذیر حافظ، چهار سخنگوی وجدان ایران، تأمّل در حافظ، زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، داستان داستان‌ها، سرو سایه‌فکن، ایران و جهان از نگاه شاهنامه، نامه نامور، ایران را از یاد نبریم، به دنبال سایه همای، ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم، سخن‌ها را بشنویم، ایران و تنهائیش، ایران چه حرفی برای گفتن دارد؟، مرزهای ناپیدا، شور زندگی (وان گوگ)، روزها (سرگذشت / در چهار جلد)، باغ سبز عشق، ابر زمانه و ابر زلف، افسانه افسون، دیدن دگر آموز، شنیدن دگر آموز، جام جهان‌بین و آواها و ایماها.
در زیر یکی از نوشتارهای استاد ندوشن را برگزیده‌ایم که با هم می‌خوانیم.
امیدوار بمانیم و صبور باشیم
️ایران همواره استوار‌تر و ریشه‌دار تر از آن بوده است که به نژاد یا مسلکِ سلطان یا خان یا فاتحی اعتنا کند. قلمرو ایران قلمرو فرهنگی بوده و تمدّن و زبان، مرزهای او را مشخص می‌داشته‌اند. تاریخِ جاودانی هر ملّتی تاریخ و تمدّن و فکر اوست، مابقی وقایع گذرانده‌ای هستند که ارزش آنها سنجیده نمی‌شود مگر در کمکی که به بهبود زندگی و تأمین رفاه مردم زمان خود کرده‌اند. تاریخ واقعی، تاریخِ سیرِ بشریّت به سوی ارتقا است. ازین رو، ما چون به گذشتهٔ خود نگاه می‌افکنیم چندان بدان کاری نداریم که در فلان عهد چه کسی بر ایران فرمان می‌رانده یا مرزبانانِ ایران در کدام خطّه پاسداری می‌کرده‌اند. سیرِ معنوی قوم ایرانی و جنبش‌ها و کوشش‌های او برای ما مهم است. ما دوران اعتلای ایران را دورانی می‌دانیم که تمدّن و فرهنگ به شکفتگی گراییده و دوران انحطاط او را دورانی می‌دانیم که تمدّن و فرهنگ دستخوش رکود و فساد گردیده.
️ما فرزندان کنونی ایران موهبت آن را یافته‌ایم که در یکی از دوران‌های رستاخیز این کشور زندگی کنیم. این امر هم موهبتی است و هم مسئولیتی گران بر شانهٔ ما می‌نهد. نخستین نشانهٔ توجه به این مسئولیت آن است که امیدوار بمانیم و صبور باشیم.
️این گفتهٔ تولستوی را از یاد نبریم:
نیرویی برتر از نیروی این دو جنگ‌آور نیست:
یکی زمان و دیگری شکیبایی.
از کتاب «ایران را از یاد نبریم و به دنبال سایهٔ همای»
