/ اگر تا زمانی که آمبولانس می‌رسد به توصیه‌های اپراتور گوش دهید، جان یک نفر می‌تواند نجات پیدا کند
خیلی از ما تا اسم اورژانس ١١٥ می‌آید، اولین چیزی که در ذهنمان پدیدار می‌شود، خودرو آمبولانس است و شاید هم حوادث جاده‌ای.
اما در پس این تصویر ساده، دنیای دیگری است که این هفته بر آن شدیم در گفتگویی صمیمی با رئیس اورژانس ١١٥ نی‌ریز، پرده را کنار بزنیم و شما را با مسائل و مشکلات مرتبط با آن آشنا کنیم.
٧ پایگاه و ٤٨ نیرو در نی‌ریز و بختگان
محمدحسین کچویی با ١٩ سابقه کار در اورژانس، ١٣ سال است که مدیریت مرکز پیام اورژانس ١١٥ نی‌ریز را بر عهده دارد.
به گفته وی، در استان فارس ٨ مرکز پیام است که هر مرکز، چند شهرستان را پوشش می‌دهد.
کچویی می‌گوید: «ما ٥ پایگاه در شهرستان نی‌ریز و ٢ پایگاه نیز در شهرستان بختگان داریم که هر کدام یک آمبولانس فعال دارند. پایگاه‌های شهرستان نی‌ریز شامل پایگاه مرکزی (روبروی بیمارستان، پایگاه جاده‌ای (کنار بیمارستان جدید)، مشکان، قطرویه و رودخور است و پایگاه‌های شهرستان بختگان نیز شامل پایگاه آباده‌طشک و چاه‌مهکی است. مرکز پیام اورژانس شهرستانهای نی‌ریز و بختگان در همین پایگاه مرکزی نی‌ریز (روبروی بیمارستان) است و پیام‌های شهرستان بختگان نیز به ما وصل می‌شود.»
وی اضافه می‌کند: «سه آمبولانس ذخیره برای موارد بحرانی و خرابی‌ها در اختیار داریم که در مرکز هستند و اگر آمبولاس پایگاه‌های دیگر خراب شود، به سرعت یکی جایگزین می‌شود. همچنین در مواقعی که بیمارستان برای اعزام دچار مشکل می‌گردد یا آمبولانس مراکز بهداشتی درمانی دیگر در مشکان، قطرویه و رودخور خراب می‌شود، از همین آمبولانس‌ها به عنوان کمکی استفاده می‌شود.»
٤٨ نیرو (٣٦نفر در نی‌ریز و ١٢ نفر در بختگان) در پایگاه‌های عملیاتی اورژانس در دو شهرستان فعالیت می‌کنند و ١٠ نفر هم به صورت شیفتی در مرکز پیام هستند و ضمن پاسخگویی به تلفن و هماهنگی عملیات پایگاه‌ها، به مردم مشاوره نیز می‌دهند.
نیازمند پایگاه‌های جدید
به گفته کچویی، بر اساس استاندارد باید هر ۴۰ کیلومتر یک پایگاه اورژانس در جاده باشد که با توجه به فاصله ٥٠ تا ٦٠ کیلومتری پایگاه‌های ما، با این استاندارد فاصله زیادی داریم.
رئیس اورژانس نی‌ریز اضافه می‌کند: «البته ٦ پایگاه جدید در سال ١٣٩٧ با رایزنی مدیریت اورژانس شهرستان و رئیس شبکه بهداشت وقت با اورژانس استان تصویب شده؛ یکی برای گردنه لای‌رز تا با همکاری شرکتها و کارخانه‌های بین راه راه‌اندازی شود، یکی بین قطرویه و سیرجان، یکی برای جاده‌های اطراف نی‌ریز، یکی برای خود شهر نی‌ریز(داخل شهری)، یکی سه‌راهی حاجی‌آباد و یک پایگاه هم در قلعه‌بهمن و غدیرگه. در شهرستان بختگان هم یک پایگاه برای دهمورد و یک پایگاه برای چاه‌گز تصویب شده است.»
وی راه‌اندازی این پایگاه‌ها را منوط به تأمین بودجه می‌داند و می‌گوید: «طبق برآورد سال گذشته ما، راه‌اندازی هر پایگاه ۷۰۰ میلیون تومان در سال هزینه دارد؛ البته این به جز هزینه تأمین آمبولانس است و فقط برای نیرو و تجهیزات، دارو و مصارف جاری است. اگر خیرین پا پیش بگذارند، می‌شود با رایزنی مقامات دولتی پیگیری کرد تا این پایگاه‌ها زودتر راه‌اندازی شود.»
کچویی می‌گوید: «ما برای داخل شهر نی‌ریز به یک پایگاه دیگر نیاز داریم؛ چون وسعت و حوادث شهر در حال افزایش است. البته مکان می‌تواند استیجاری باشد و اگر خیرین کمک کنند، می‌شود هر چه سریعتر راه‌اندازی کرد. در شهرستانهایی که موفق بودند، خیرین پا پیش گذاشتند؛ به عنوان مثال در فیروزآباد اوایل امسال و سالهای قبل خیرین کمک زیادی کردند. هزینه راه‌اندازی دو پایگاه را دو خانم قبول کردند و در زمینه مبارزه با کرونا نیز کمک زیادی نمودند.»
به بیان کچویی، برای شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر جمعیت، به ازای هر ۲۰ هزار نفر اضافه‌تر، یک پایگاه باید راه‌اندازی شود.
یک موتورلانس برای نی‌ریز
در برخی شهرهای بزرگ کشور، استفاده از موتورلانس یا آمبولانسهای موتوری رواج یافته است که باعث شده با وجود ترافیک، اورژانس ١١٥ بسیار سریع در صحنه حاضر شود.
کچویی معتقد است؛ نی‌ریز با توجه به بافت فرسوده شهری نیاز زیادی به موتورلانس دارد.
او می‌گوید: «خود من قبل از این که کسی مطرح کند، در سال ۹۷ که پروژه فاضلاب شروع شد و بیشترین معضل را داشتیم، در جلسه با شورای شهر و با حضور شهردار و پیمانکاران فاضلاب، این مشکل را مطرح و با نماینده و فرماندار هم نامه‌نگاری کردم. با نماینده مجلس در جلسه اورژانس کشور رفتیم که دکتر کولیوند رئیس اورژانس کشور، دستور تهیه یک دستگاه موتورلانس را برای شهر نی‌ریز داد. حال به محض این که توزیع شود، حتماً یک موتورلانس سهمیه قطعی به نی‌ریز می‌دهند. در حال حاضر هم اگر جایی موتورلانس باشد، از طرف خیّر یا سازمانی بوده که رنگ‌آمیزی شده است. باید بگویم هر جا خیرین ورود کردند، زودتر به نتیجه رسیده است.»
به گفته کچویی، دکتر مسعودی نماینده سابق، در تهیه آمبولانس برای نی‌ریز کمک زیادی کرد و ۵ دستگاه آمبولانس گرفت؛ دو تا برای نی‌ریز، یکی برای آباده و دو تا هم برای استهبان.
نیازمند بودجه برای سیستم ارتباطی جدید
مدیر اورژانس ١١٥ نی‌ریز از سیستم ارتباطی جدیدی به نام «آسایار» خبر می‌دهد که قرار است اورژانس سراسر کشور به آن مجهز شود. این سیستم جدید از حالت سنتی خارج شده و پیامهایی که دریافت می‌شود، به جای این که با بی‌سیم به تکنسینها اعلام شود، نرم‌افزار به پایگاه مربوط می‌فرستد و زودتر به تکنسین می‌رسد. همچنین پیام و لوکیشن آدرس روی گوشی تکنسین می‌رود. جی‌پی‌اس روی آمبولانس نصب و سرعت و کیفیت خدمات آنها بررسی می‌شود. بنابراین مدیریت مأموریت‌های اورژانس بخصوص در زمان بحران راحت‌تر می‌شود و استخراج آمار، گزارش مأموریت و مداخلات لازم سریعتر می‌گردد.
کچویی بیان می‌کند: «این سیستم در بعضی استانها کاملاً راه افتاده و اینجا هم قرار است راه‌اندازی شود؛ ولی حدود ۲۰۰ میلیون تومان هزینه دارد. اگر راه نیفتد، امکانات آن را به شهرستانهای اطراف می‌دهند.»
تریاژ تلفنی
به گفته وی، مدت زمان استاندارد رسیدن آمبولانس در شهر ٨ و در جاده ۱۵ دقیقه است که آمار اورژانس نی‌ریز بخصوص در شهر کمتر از استاندارد است.
کچویی در عین حال می‌گوید: «بعضی مأموریت‌های ما به دلیل بُعد مسافت و دور بودن از پایگاه طولانی می‌شود؛ مثلاً گردنه لای‌رز ۲۵ دقیقه طول می‌کشد یا جاده سیرجان - قطرویه یا حتی جاده قطرویه (دقیقاً جاهایی که پایگاه‌های مورد نیاز پیش بینی شده است.)
همچنین در داخل شهر، ترافیک، راه‌بندان و مأموریت همزمان می‌تواند عواملی باشند که باعث تأخیر در رسیدن آمبولانس شوند.»
به بیان رئیس اورژانس ١١٥ نی‌ریز، مردم در هر زمینه اورژانسی - پزشکی می‌توانند با ۱۱۵ تماس بگیرند.
کچویی می‌گوید: «ما دوست داریم و هدفمان هم این است که برای کوچکترین نظارت جسمی و روحی بر بالین بیمار حاضر شویم؛ اما به خاطر محدودیتهای موجود در کل دنیا و از جمله ایران، مرکز پاسخگویی تلفن اورژانس یا مرکز پیام همه تماسها را دریافت و تریاژ تلفنی می‌کند. افرادی که تلفن ۱۱۵ را پاسخ می‌دهند، آموزش دیده و حرفه‌ای با مدرک پزشکی یا کارشناسی پرستاری هستند. آنها تماسها را بر اساس اورژانسی بودن یا نبودن اولویت‌بندی می‌کنند و تصمیم می‌گیرند برای چه کسی آمبولانس بفرستند. این باعث می‌شود بتوانیم امکاناتمان را روانه بیماران واقعاً اورژانسی کنیم که در زنده بودنشان تأثیرگذار است. همه هدف ما این است و حتماً همه مردم به این راضی هستند. ضمن این که همه شهرهای ایران به طور یکپارچه از این قانون تبعیت می‌کنند.»
وی اضافه می‌کند: «خیلی وقتها از نظر مردم مورد اورژانسی است؛ مثل درد شدید کلیه که می‌شود بیمار را با وسیله شخصی به بیمارستان برد و اگر آمبولانس نفرستیم شاکی می‌شوند. هر چند اگر امکاناتمان بیشتر و پایگاه‌ها دو برابر شود، برای همان موارد هم می‌توانیم آمبولانس بفرستیم. آمبولانس ما باید برای بیماری که جانش در خطر است، همیشه آماده باشد.»
مشاوره و لزوم توجه به اپراتور
مدیر اورژانس نی‌ریز وظیفه دیگر مرکز پیام اورژانس را مشاوره تلفنی می‌داند و می‌گوید: «اگر مردم در مورد بیماران بدحال مثل ایست قلبی، خفگی، زایمان قریب‌الوقوع یا تصادفات با اپراتور هماهنگ باشند، در خیلی از موارد جانشان نجات پیدا خواهد کرد؛ اما مشکلی که داریم، خیلی‌ها به خاطر دستپاچگی به سخنان اپراتور گوش نمی‌کنند و فقط می‌گویند آمبولانس بفرستید. اگر تا زمانی که آمبولانس می‌رسد به توصیه‌های اپراتور گوش دهند، جان یک نفر می‌تواند نجات پیدا کند. ضمن این که اپراتور اورژانس نیاز دارد بداند حادثه دقیقاً کجا اتفاق افتاده است. اگر با دستپاچگی باشد و آدرس دقیق را متوجه نشود، باعث می‌شود آمبولانس دیر برسد.»
کچویی به مردم توصیه می‌کند که حداقل آموزش کمکهای اولیه را یاد بگیرند و در هر جمع یک امدادگر وجود داشته باشد. چون کسانی که با این آموزشها آشنا باشند، بهتر می‌توانند به توصیه‌های اپراتور عمل کنند.
توصیه‌های اورژانسی
وی می‌گوید: «هر گونه درد یا احساس ناراحتی از ناف تا چانه در افراد بالای ٣٥ سال، ممکن است ناشی از بیماری قلبی باشد. این احساس ناراحتی و درد در بعضی‌ها به صورت خاموش است؛ مثل افراد مسن یا دیابتی یا مصرف کنندگان مواد مخدر. بیشترین آمار مرگ و میر در کشور ما نیز به خاطر همین بیماری‌های قلبی است که نباید حرکت کنند و باید تحت معالجه اورژانس قرار بگیرند.»
او اضافه می‌کند: «سکته مغزی هم خیلی ناگهانی اتفاق می‌افتد. یا حرف زدن دچار مشکل می‌شود یا صورت می‌چرخد و غیر عادی می‌شود و یا یک طرف بدن فلج یا ضعیف می‌شود.
برای حمله‌های قلبی و مغزی ثانیه‌ها مهم است؛ به عبارتی زمان مساوی است با مغز. اگر خونریزی مغزی باشد، باید فرد سریع عمل شود؛ اما اگر لخته باشد، باید به سرعت تحت نظر متخصص مغز و اعصاب و با انجام سی‌تی اسکن داروی ضد لخته به او بزنند تا زندگی طبیعی به جریان بیفتد.»
به بیان مدیر اورژانس نی‌ریز، در مورد مادران باردار حتی یک تهوع و احساس تنگی نفس و هرگونه احساس غیر طبیعی بودن ممکن است به قیمت جان خود و فرزندش تمام شود.
وی در پایان می‌گوید: «مردم همچنین می‌توانند در مواردی مثل درد شدید غیر عادی، بیهوشی، حادثه برای افراد خاص مثل نوزادان و کودکان یا مادر باردار، هر نوع خونریزی، حوادث ترافیکی، حوادث کاری مثل برق گرفتگی و... با تلفن رایگان اورژانس ١١٥ تماس بگیرند.»
