در زمان ساسانیان پارس (فارس) به پنج کوره(*) (ناحیه/شهرستان) تقسیم میگردید و هر یک به نام پادشاهی که آن را بنا نهاده بود نامیده میشد؛ بدین قرار:
١- کوره استخر ٢- کوره دارابجرد ٣- کوره اردشیرخوره ٤- کوره قباد خوره ٥- کوره شاپور خوره
نیریز زمانی جزء کوره استخر و زمانی جزء کوره دارابجرد بوده است. (بهروزی، ١٣٨٩: ٢٧)
بعد از اسلام، این تقسیمات تا قبل از حمله اعراب باقی بود. پس از تسلط اعراب بر ایران و هجوم اقوام خارجی که فارس هم قهراً بینصیب نماند ... فارس به صورت ملوکالطوائفی درآمد و به چهار قسمت تقسیم گردید:
١- شبانکاره به مرکزیت ایگ (ایج) که نیریز جزء آن بود ٢- فارس به مرکزیت شیراز ٣- کهکیلویه ٤- لارستان (همان: ٢٨)
در سنه ١٢٩١ خورشیدی فارس به ٨ ناحیه تقسیم گردید:
١- حومه شیراز ٢- آباده ٣- ولایت قشقایی ٤- کهکیلویه ٥- ولایت مرکزی ٦- ولایت خمسه ٧- نیریز ٨- لارستان.
در سال ١٣١٧ بنا به مقتضیات نظامی و سیاسی، ایران به ١٠ استان و ٤٩ شهرستان تقسیم گردید. بعداً دولت در سال ١٣٣٤، اصلاحاتی در این تقسیمات نمود و ایران را به ١٠ استان و چهار فرمانداری کل و ١٢ شهرستان تقسیم کرد که از آن میان فارس استان هفتم و شامل شهرستانهای زیر گردید:
شیراز، آباده، کازرون، فسا، لار، جهرم، اصطهبانات، نیریز، داراب. (همان: ٢٩)
پس از آن تقسیمبندیها باز دچار تغییر شد و به شکل زیر درآمد:
١- فرمانداری شیراز با بخشهای تابعه:
حومه، اردکان، زرقان، مرودشت، سروستان
٢- فرمانداری ممسنی با بخشهای تابعه:
حومه، بابامنیر، ماهور میلاطون
٣- فرمانداری کازرون با بخشهای تابعه:
حومه، کوهمرهنودان، خشت و کمارج
٤- فرمانداری جهرم با بخشهای تابعه:
حومه، خفر، کردیان، سیمکان
٥- فرمانداری فسا با بخش تابعه: حومه
٦- فرمانداری داراب با بخش تابعه: حومه
٧- فرمانداری فیروزآباد با بخشهای تابعه:
حومه، قیر و کارزین، فراشبند
٨- فرمانداری اصطهبانات با بخش تابعه: حومه
٩- فرمانداری نیریز با بخشهای تابعه:
پشتکوه، آبادهطشک، حومه
١٠- فرمانداری آباده با بخشهای تابعه:
حومه، اقلید، ابرقو، بوانات
١١- فرمانداری لارستان با بخشهای تابعه:
اوز، لامرد، جویم، حومه
پینوشت:
*- اعراب کوره را خوره میگفتند. تمامی این اسامی پارسی است که اغلب آنها معرب شده است.
برگرفته از:
بهروزی، محمدجواد (١٣٨٩) کازرون شهر سبز، شیراز: دانشنامه فارس