دو عامل قیمت بالای محصول و نبود خریدار، رکود در فروش را ایجاد کرد و سبب شد تا انجمن صنفی انارکاران دست به دامان اتاق بازرگانی استان شود اما در نهایت به دلیل اقدام دیرهنگام، باغداران اعلام کردند که متضرر شده‌اند.
حالا و در کمتر از یک ماه تا آغاز فصل برداشت انار گفتگویی با حسین خاوندی یکی از کارشناسان خبره کشاورزی داشتیم.
وی تخصص‌هایی همچون کارشناس آب و خاک مدیریت کشاورزی شهرستان نی‌ریز، مدیر جهاد کشاورزی نی‌ریز، معاون دفتر امور مجلس وزارت جهاد کشاورزی، مدیر طرح و برنامه و امور بین‌الملل معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی و عضو کمیته طرح‌ها و لوایح وزارت جهاد کشاورزی را در کارنامه دارد.
خاوندی در پاسخ به این سؤال که الان در زمینه صادرات مشکلاتی ایجاد شده و در بازاریابی محصولات به ویژه انار، نی‌ریز با مشکل روبرو است چه باید کرد گفت: این مشکل وجود دارد و واقعی است. دست و پنجه نرم کردن با این مسئله چندان کار ساده‌ای به‌نظر نمی‌رسد و این مربوط به همه محصولات صادراتی می‌شود چه صادرات محصولات ارزشمندی از جمله زعفران، پسته و انار تا اقلام صنعتی اما نمی‌توان دست روی دست گذاشت و نشست.
برآورد اشتباه از قیمت
خاوندی ادامه داد: یکی از عواملی که در سال گذشته سبب شد تا باغداران نی‌ریزی دچار مشکل شوند برآورد اشتباه باغداران از قیمت بود.
بدون تردید کسی که وارد حوزه صادرات می‌شود باید توجیه اقتصادی آن را ببیند و برایش ثابت شود. صادرکننده قیمت تمام شده مقصد را بررسی می‌کند مسائلی همچون حمل و نقل، ریسک معامله، قیمت بسته‌بندی و خرید مواد اولیه را یک به یک کنترل می‌کند تا به این نتیجه برسد که این خرید توجیه اقتصادی دارد یا خیر؟
بسیاری از تجار در سال گذشته معتقد بودند که این قیمت انار هزینه خواب سرمایه‌اشان را هم نمی‌دهد پس باید امسال انتظارات واقعی شود.
چندی پیش با یک باغدار صحبت می‌کردم و او می‌گفت: چون قیمت شلغم افزایش پیدا کرده است باید قیمت انار ٥ هزار تومان شود و من در پاسخ به او گفتم: در این کشور هر چیزی را نمی‌توان با هم مقایسه کرد، یکسری از اقلام مصرف داخلی دارد و این محصولات به تبع تورم و گرانی افزایش پیدا می‌کند اما در مورد محصولی مثل انار نمی‌شود این گونه قضاوت کرد.
البته هزینه‌های تولید هم به شدت افزایش یافته است؛ از آب و هزینه‌های کارگری گرفته تا کودهای حیوانی و شیمیایی، اما با این تفاسیر نباید قیمتی داد که مشتری فرار کند.
روسیه بازار هدف
این فعال حوزه کشاورزی ادامه داد: در سال‌های اخیر یکی از بازارهای هدف صادرات انار ایران، روسیه است.
ما به آنجا مراجعه کردیم؛ در روسیه مراکزی وجود دارد به نام«Feed city» که مثل میدان تره‌بار ما می‌باشد.
در آنجا هم فروش عمده دارند و هم فروش داغ یعنی اینکه شهروندان هر مقدار محصولی که نیاز دارند می‌توانند از این میادین تره و بار تهیه کنند.
در بررسی‌هایی که ما انجام دادیم متوجه شدیم که اگر باغدار انار خود را در میدان بهمن تهران به فروش برساند مبلغ بیشتری دریافت خواهد کرد تا میدان تره‌بار روسیه.
نبود بازاریاب
خاوندی افزود: آن چیزی که من فکر می‌کنم در نی‌ریز خلاء آن وجود دارد عدم وجود کسانی است که می‌توانند بازاریابی‌های مختلف را انجام دهند.
در نی‌ریز انجمن صنفی انارکاران و تشکل‌های مختلفی وجود دارد اما در بازاریابی ضعف دارند.
راهکار دیگر این است که آنها تقویم‌های نمایشگاهی را تهیه کنند و ببینند که در چه تاریخ‌هایی نمایشگاه‌های بین‌المللی در چه کشورهایی برگزار می‌شود به عنوان مثال در فرانسه نمایشگاهی برگزار می‌شود که از همه دنیا در آن شرکت می‌کنند. در روسیه نمایشگاه‌های متعددی وجود دارد و باید یکی دو باغدار همت کنند و در این نمایشگاه‌ها شرکت نمایند و با کاتالوگ و بروشورهای مختلف خود را معرفی کنند.
انارکاران مطالبه‌گر باشند
وی از انارکاران خواست تا مطالبه‌گری کنند و ادامه داد: از اتاق بازرگانی که حلقه بین کشاورزان و تجار است مطالبه‌گرانه درخواست کمک کنند.
الان زمان آن نیست که باغدار در شهر نی‌ریز بنشیند و منتظر بماند تا خریدار به او مراجعه کند باید تجار انار در فارس و دیگر استان‌ها را شناسایی و با آنها مستقیماً وارد گفتگو شد.
وی در پاسخ به اینکه آیا استخدام و جذب بازاریاب زیر نظر انجمن صنفی انار امکان‌پذیر است گفت: بالاخره باید هزینه آن را یکی پرداخت کند و در این ارتباط می‌توان چهار باغدار نخبه و پیشرو را انتخاب کرد و در این رابطه آنها را توجیه اقتصادی نمود به عنوان مثال در سال گذشته باغداری داشتیم که ۸۰۰ تن انار داشته و این مقدار انار با کف قیمت ۳ هزار تومان ٢,٥ میلیارد تومان می‌شود.
می‌توان به او گفت که در این ارتباط ۲۰ میلیون تومان هزینه کند باز هم تکرار می‌کنم زمان آن نیست که کسی بیکار بنشیند.
وضعیت انار درجه ٣
وی که یکی از مدیران ارشد کارخانه کنسانتره انار مزرعه سبز می‌باشد در ارتباط با انار درجه ۳ که تحویل کارخانه می‌شود گفت: بهترین شکل این مسئله تعامل باغدار با کارخانه فرآوری انار در نی‌ریز است و اینکه انار به دست دلال سپرده شود کار درستی نیست چرا که هم قیمت تمام شده کارخانه زیادتر می‌شود و هم درآمد کمتری نصیب باغدار می‌گردد.
به عنوان نمونه همین غرفه‌های اناری که در ابتدای جاده برپا می‌شود و می‌گویند اشتغال موفق ایجاد می‌کند در واقع دلالی‌ها را توسعه می‌دهد اما پشت این غرفه‌ها ظلمی است که به باغداران و کارخانه اعمال می‌گردد.
به عنوان مثال باغداری انار درجه ۳ خود را صد تومان می‌فروشد و دلال دیگری برای اینکه بار خود را کامل کند انار را از دلال نخست ۱۲۰ تومان می‌خرد و به دلال بعدی ۱۵۰ تومان می‌فروشد و این قیمت روز به روز افزایش پیدا می‌کند اما در اینجا باغدار ۱۰۰ تومان و کارخانه ۲۰۰ تومان انار را خریده است در حالی که کارخانه ١٥٠ تومان حاضر به خرید بوده است.
در این رابطه نمی‌دانیم با چه زبانی این مسئله را بیان کنیم خریدها را نقدی کرده‌ایم یعنی همان روز و یا حداکثر فردا باغدار پول انار خود را دریافت خواهد کرد.
خوشبختانه با وجود کارخانه کنسانتره انار نباید برای انار درجه ۳ مشکلی وجود داشته باشد.
جالب است بدانید که شرکت مزرعه سبز تا شش هزار تن انواع کنسانتره انار می‌تواند تولید کند البته ظرفیت اسمی کارخانه ۲۰۰۰ تن می‌باشد و از هر ۱۰ کیلو انار یک کیلو تبدیل به کنسانتره می‌شود یعنی به عبارتی ۲۰ تا ۶۰ هزار تن انار را می‌توانیم دریافت کنیم و مطمئناً نی‌ریز این مقدار انار درجه ۳ ندارد و اگر آمارنامه‌های جهاد کشاورزی را بررسی کنید فکر می‌کنم کل تولید انار نی‌ریز ۱۲۰ هزار تن باشد.
برداشت دیرهنگام
وی با انتقاد از اینکه انار نی‌ریز دیر هنگام برداشت و زود هم به پایان می‌رسد گفت: به عنوان نمونه تا ۱۵ آبان‌ماه هیچ خبری از برداشت نیست اما یک دفعه همه با هم شروع به برداشت می‌کنند به گونه‌ای که کمبود کارگر، وسایل نقلیه و ازدحام بیش از حد در کارخانه رخ می‌دهد. این در حالی است که کارخانه کنسانتره قطرونار در بخش قطرویه نیز اقدام به خرید انار و تولید کنسانتره می‌نماید.
از خاوندی پرسیدیم این مربوط به طبیعت انار نی‌ریز است که دیر هنگام برداشت می‌شود یا مسئله‌ای دیگر وجود دارد و او گفت: خیر فرهنگ برداشت محصول در نی‌ریز متفاوت است. به عنوان نمونه در ساوه باغداران در یک مرحله انار خود را نمی‌چینند و در ابتدا و بر اساس اصول کشاورزی درخت خود را سبک می‌کنند و انارهای ریز و درجه ۳ را می‌چینند و این سبب می‌شود تا انارهای سالم شکل و قواره بهتری پیدا کنند اما در نی‌ریز این مسئله را قبول ندارند و می‌گویند ما که نمی‌توانیم ٢ بار کارگر برای برداشت بگیریم.
کدام وزارتخانه؟
خاوندی در پایان گفت: در ارتباط با فروش انار درجه یک و ٢ اینکه بنشینیم و از دولت انتظار داشته باشیم تا انار ما را بفروشد صحیح نیست. کدام وزارتخانه تشکیلات بازاریابی دارد که کالای ما را بفروشد؟ شاید بگویند وزارت کشاورزی! بنده که کاملاً به کار وزارتخانه احاطه دارم چنین ساز و کاری را ندیده‌ام.
