عابد نعمتی، نی‌ریزان فارس:
با نزدیک شدن به ایام نوروز، بازار سفرهای نوروزی هم داغ می‌شود و تب و تاب مسافرت بالا می‌رود. خیلی‌ها شهرهای بزرگ و معروف و البته شلوغ را انتخاب می‌کنند؛ شهرهایی که زبانزد عام و خاصند. اما در این میان شهرستانها و شهرهای کمتر شناخته شده‌ای هم هستند که نقاط دیدنی و تاریخی زیادی دارند. از جمله شهرستان نی‌ریز خودمان با بیش از ١٠٠ تفرجگاه و مکان دیدنی و تاریخی. جاهایی که شاید خود ما نی‌ریزی‌ها هم کمتر رفته و حتی شنیده باشیم
... به همین منظور و با همکاری میراث فرهنگی و گردشگری نی‌ریز و آباده‌طشک و همچنین بخشداران مرکزی، قطرویه، آباده‌طشک و پشتکوه، لیستی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان تهیه کردیم که در زیر می‌خوانید:
بخش مرکزی:
- مسجد جامع کبیر:
یکی از قدیمی‌ترین مساجد و تنها مسجد تک ایوانه ایران است که تاریخ آن به پیش از اسلام می‌رسد و در شهر نی‌ریز واقع است.
- مقبره استاد میرزا احمد نی‌ریزی:
بنای آرامگاه بزرگ‌ترین نسخ‌نویس جهان اسلام در عهد صفویه که در نزدیکی باغات شرقی شهر نی‌ریز است.
- موزه سنگ و خوشنویسی:
در نزدیکی مقبره استاد احمد نی‌ریزی است که آثار و نسخ خطی، قدیمی‌ترین سنگ قبر تاریخ‌دار ایران و دیگر آثار در آن به نمایش درآمده است.
- منطقه پهنابه و بخون:
در ٣٠ کیلومتری نی‌ریز، رودخانه این تفرجگاه از چشمه‌سارهای بخون سرچشمه می‌گیرد. تنگ بوخون نیز مجموعه‌ای از چشمه‌ها است که زیبایی خاص وچشم‌نوازی دارد.
- قلات و زیارتگاه خواجه احمد انصاری: از آثار تاریخی و یکی از عبادتگاه‌های مردم شهرستان است که در حدود ٥ کیلومتری شهر نی‌ریز واقع شده است.
- روستای هرگان: دارای جنگل طبیعی و درختانی چون بنه، بادام کوهی و ارژن است. ارتفاعات آن هم مناطق گردشگری مثل باغ بر و قلات هفتویه دارد.
- منطقه میبد: واقع در دهستان رستاق بعد از جعفرآباد که درختان بید و قنات دارد.
- غدیریه و قلعه بهمن و کوه‌های مشرف به آن: جنگل طبیعی سیمیاره (شامل بادام کوهی، ارژن و گیاهان دارویی) دارد و منطقه‌ای به نام چنارمحسنی در ارتفاعات آن است که چندین چشمه را در خود جای داده.
- آبشار تارم نی‌ریز: یکی از بلندترین آبشارهای فصلی خاورمیانه که درکوه‌های جنوبی شهر نی‌ریز واقع شده است.
- دره پلنگان نی‌ریز: در ١٠ کیلومتری نی‌ریز که دارای انجیرستانهای وسیع، جنگل زیبا و چشمه است و چاه امام حسین که مردم آن را مقدس می‌دانند، در دل خود جای داده است.
- آسیاب آبادزردشت نی‌ریز: محل خروج آب قنات آبادزردشت که در کنار مقبره شهدای گمنام قراردارد.
- آسیاب شادابخت: در حومه شهر نی‌ریز که محل خروج آب قنات شادابخت است و باغهای پایین دست را آبیاری می‌کند. در حال حاضر آب این قنات با لوله انتقال داده می‌شود.
پارک جنگلی: در ورودی شهر از سمت شیراز واقع است که به عنوان یکی ازتفرجگاه‌های خوب مورد بازدید قرار می‌گیرد.
- مجموعه روستای قلعه خواجه: چنار قدیمی آن، آسیاب خبار و باشگاه سوارکاری قلعه خواجه.
- منطقه هفتویه
- روستای سنگ‌بر در مسیر هرگان و بعد از آن منطقه تفریحی سنگ سه‌پاره.
- چشمه بِشِر: بعد از پلنگان و در ٢٠ کیلومتری نی‌ریز است که در سالهای پربارش و خصوصاً در ایام نوروز جاری می‌شود.
- منطقه دور قلات در ارتفاعات جنوبی نی‌ریز
- چشمه گلوشهربویه: در حاشیه شرقی آبشار تارم
- چشمه یاقوتی: یکی از چشمه‌سارهای کوه‌های جنوبی نی‌ریز است که در ملک شخصی آقای یاقوتی قرار گرفته و به همین نام مشهور است.
- برکه احمدشاه، دارگ و برنسو: این برکه‌های سنگی دست‌ساز در کوه قبله بین دارگ و دور قلات واقع است.
- بیدبخون: در ٥ کیلومتری قبل از ورودی شهر نی‌ریز از سمت شیراز و دارای ٣ درخت بزرگ چنار است که دارای چشمه‌سار می‌باشد.
- منطقه زنجیرو: این منطقه در ضلع جنوب شرقی کوه قبله نی‌ریز واقع شده و دارای انجیرستان‌هایی در اطراف آن می‌باشد.
- روستاهای ده‌چنار و ده‌مسی: قبل از پهنابه که مسیری صعب‌العبور دارد.
- باغ لای‌رز: در ١٠ کیلومتری نی‌ریز، این باغ زیبا که توسط مرحوم مصطفی آزاد سامان یافت، دارای چشمه و اکنون در اختیار هلال‌احمر است.
- چشمه نجم‌الدینی ونیگی: در ضلع جنوب غربی کوه قبله نی‌ریز واقع شده که در میان درختان وسیع انگور بش قرار گرفته و دارای آب سرد و گوارا می‌باشد.
- اقامتگاه بومگردی سرای آبی‌بی: در خیابان امام حسین نی‌ریز، منزلی با قدمت قاجاری است که دارای اتاق‌های متعددی می‌باشد و به عنوان مکان اقامتی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دارای مجوز فعالیت است.
- اقامتگاه بومگردی سرای جاوید: واقع در خیابان ابوذر، با معماری دوره قاجار، دارای حیاط مرکزی و عمارت بسیار زیباست و متعلق به مرحوم حاج‌باقر جاوید بوده است.
- سرای فاتح:
خانه‌ای قدیمی که در خیابان امام خمینی نی‌ریز واقع است و نمایشگاه صنایع دستی می‌باشد.
- خانه صنایع دستی و خانه هنرهای سنتی (خانه شمشیری):
در خیابان خلیل شهید
- اقامتگاه بومگردی مِن میان: در روستای ده‌فاضل، این اقامتگاه به عنوان مرکز اجرای برنامه نوروزگاه می‌باشد.
بخش قطرویه:
- مجموعه چشمه و سد چشمه عاشق
- زیارتگاه امامزاده سیدمحمد ریزاب
- جنگل بنه‌کلاغی
- طبیعت جنگلی بنه: هم‌مرز با شهرستان داراب
- منطقه حفاظت شده بهرام گور و پارک ملی قطرویه: یکی از غنی‌ترین زیستگاه‌های جانوری ایران است که تعداد زیادی گورخر آسیایی را در خود جای داده است.
- منطقه تفریحی تفت و غفورآباد قطرویه
- روستای تاریخی بشنه: که ضمن داشتن غار طبیعی در فاصله ده کیلومتری (غار علی ولی‌ا... که از قدیم برای مردم مقدس بوده)، در کنار منطقه حفاظت شده بهرام گور است و بافت قدیم روستایی و خانه‌های تاریخی از جمله خانه دهقانی را در دل خود دارد.
- تفرجگاه نگینو
- قلعه سوخک
- منطقه شکرویه: دارای چشمه، باغهای انگور و گل محمدی است.
- قلعه آقارضا خانی قطرویه: دارای برج و باروی بلند، که در هر طرف و ضلع آن حدود ١٠ اتاق دو طبقه وجود داشته و قدمتی حدود ٣٠٠ ساله دارد.
- حمام قطرویه: در شهر قطرویه و به سبک حمام گنجعلی‌خان در کنار قلعه آقارضا خانی است که قدمتی ٢٠٠ ساله دارد و تا ٢٠ سال گذشته مورد استفاده قرار داشته است.
بخش آباده طشک:
- قنات آب‌پخش: رشته قنات قدیمی در روستای خواجه‌جمالی با حفر دستی که برای آبیاری باغهای انار خواجه‌جمالی استفاده می‌شود. همچنین مقبره امامزاده قنبربن محمد در آنجا است که درخت سرو کهنسالی را در خود جای داده و قطر تنه آن به ٢ متر می‌رسد.
- منطقه گردشگری بناب روستای دهمورد: شامل چند چشمه در شمال روستای دهمورد است که ١٤ اثر تاریخی ثبت شده ملی دارد. از جمله: بنای چهارطاقی که متعلق به دوره ساسانیان است - چندین آسیاب آبی - مسجد زینبیه - ده کهنه که بقایای روستایی روی یک تپه است. این روستا بافت قدیم دهمورد است و مثل ارگ بم به شکل مارپیچ می‌باشد - امامزاده یوسف در بُناب - دو اقامتگاه گردشگری در ورودی بناب که صنایع دستی نیز در آن عرضه می‌شود و عمارت ابطحی.
- قنات تنگ حنا: در روستای قاسم‌آباد تنگ‌حنا که قنات آبی است.
- چشمه آبریز: در روستای خواجه‌جمالی، کنار آب‌پخش بالای امامزاده در کوه است.
- قلعه سنگی: در روستای دهمورد که بقایای یک قلعه سنگی مربوط به سلسله اشکانیان است.
- بقعه مسجد زینبیه: در بُناب روستای دهمورد که در ضلع جنوبی امامزاده یوسف قرار دارد.
- قنات امامزاده طشک (سیدسلطان ابراهیم): در روستای طشک است. این قنات جزو کوتاهترین قناتهای ایران و جهان است که از میان امامزاده رد می‌شود و آبی تبرک شده دارد.
- چشمه مارمازه: در شمال غربی روستای جزین که چشمه‌ای تفرجگاهی است و آب آن به باغهای انار پایین دست می‌رسد.
- منطقه باباخونی در قاسم‌آباد - شاهرضا کرمی
- چشمه باغازی: در درجوه پیچکان که دنبل و گیاهان دارویی زیادی از جمله انغوزه و جاشیر دارد.
چشمه هُل باغو: در تل خاکی پیچکان که همان پارک ملی بختگان و منطقه حفاظت شده است. گونه‌های جانوری آن شامل پلنگ، کل، قوچ، بز و پازن است و بیش از صدها رأس شکار در آن یافت می‌شود. همچنین پرندگانی چون هوبره، کبک، سینه‌سیاه(باقرقره) در این منطقه وجود دارد.
- امامزاده احمدعلی: در منطقه حیدری پیچکان که امامزاده و اقامتگاه سکونتی است. همچنین یک قبرستان قدیمی و چشم‌اندازی زیبا به دریاچه طشک دارد.
- دریاچه بختگان: همواره یکی از زیباترین و جذابترین دریاچه‌های ایران و پذیرای تعداد زیادی از پرندگان مهاجر بوده که متأسفانه در سالهای اخیر خشک شده است .
- جزیره نرگس و جزیره علی‌یوسف: دو جزیره دریاچه بختگان است که مأمن بسیاری از پرندگان مهاجر می‌باشد.
- چشم‌انداز دریاچه طشک: در جنوب روستای طشک که آب کنار جاده است و پرنده‌های مهاجر از جمله فلامینگو به دلیل این که تحت حفاظت هستند، ترسی از رویارویی با مردم ندارند.
- چشمه قاش زین: در غرب روستای طشک که چشمه و آبشخوری برای حیوانات است.
- تنگ جزین: یکی از بکرترین تفرجگاه‌های شهرستان که تنگه‌ای است در شمال شرقی روستای جزین به عرض ٢٠ متر در طول چندین کیلومتر. این منطقه دارای چشمه در بالادست است و آب آن در کف تنگه جاری است.
- بُناب آباده طشک: در شمال شرقی شهر آباده طشک و در ابتدای جاده آباده به خواجه‌جمالی است. این منطقه شامل یک رشته قنات و چندین چشمه فصلی به نامهای بادامک، لوله آفتابی، کهکمک و چشمه بزرگ فصلی چاه مبارک است. این چشمه به شکل یک چاه با دهانه‌ای بزرگ به قطر ٤ متر است و رودخانه‌ای پرآب از دهانه آن فوران می‌کند.
- تفرجگاه باغو و چنارو: واقع در شمال شرقی شهر آباده طشک است که دارای یک چشمه می‌باشد.
چشمه چنارو: شامل دو چشمه در امتداد هم که در بالادست تنگه باغو است.
- اقامتگاه بومگردی ایل شیخعلی: در روستای اسلاوی، یکی از اقامتگاه‌های بخش آباده طشک‌که اخیراً راه‌اندازی شده است.
- اقامتگاه بومگردی خانم واصل: در روستای خواجه جمالی، خانه‌ای بسیار زیبا مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی که توسط بخش خصوصی در حال تبدیل به اقامتگاه بومگردی می‌باشد.
بخش پشتکوه:
- روستای کهتویه: در ٥ کیلومتری شمال مشکان، دارای قنات و کوچه‌باغ‌های زیبا.
- روستای معدن: در ٣ کیلومتری شمال مشکان، دارای قنات و کوچه باغهای زیبا.
- قنات کشوری: در ٣ کیلومتری غرب مشکان، دارای قنات و چشم‌اندازهای طبیعی.
- منطقه جاشترگ: در ٥ کیلومتری شمال غرب مشکان، دارای چشمه و چشم‌اندازهای طبیعی از جمله لاله‌های واژگون در اردیبهشت‌ماه.
- منطقه حفاظت‌شده بهرام‌گور: در شرق بخش پشتکوه.
- امامزادگان جلیل‌القدر روستای غوری (امامزادگان حسن(ع) و علی(ع) و ابراهیم(ع))
- منطقه بِش: در مسیر جاده نقاره‌خانه و در ١٥ کیلومتری جنوب مشکان، دارای چشم‌انداز طبیعی زیبا رو به شهر نی‌ریز و باغ و درختان بنه و بارشیک.
- جنگل قرجه: به دلیل داشتن ١٥ کیلومتر راه خاکی، عموماً چراگاه دام است. در این منطقه درختان بنه، کهکم، بارشیک و... و انتهای آن باغ و قنات وجوددارد.
- چشمه حسنآباد: در روستای حسنآباد.
