اعظم منزه زاده نی‌ریز، کارشناس ارشد ارتباط تصویری از دانشگاه تربیت مدرس تهران، مدرس و مدیر گروه رشته گرافیک دانشگاه علمی کاربردی نی‌ریز و همچنین مدرس دانشگاه هنر شیراز است.
او با کتاب «محراب مسجد جامع نی‌ریز» بیشتر شناخته شد؛ کتابی که حاصل پایان‌نامه کارشناسی ارشد اوست و در آن به بازآفرینی گرافیکی نقش‌مایه‌های این اثر تاریخی ارزشمند پرداخته است.
به بهانه چاپ این کتاب، گپ و گفتی با وی انجام دادیم که می‌خوانید:
- چه شد که این موضوع را برای پایان‌نامه انتخاب کردید؟
ارزش‌های هنری، قابلیت‌های کاربردی و همچنین تزئینات گچبری زیبا و بکر محراب مسجد جامع نی‌ریز با قدمتی بیش از ١١٠٠ سال، باعث شد تا از بین چندین بنای تاریخی نی‌ریز، مسجد جامع کبیر را برای پایان‌نامه انتخاب کنم.
- اساتید شما چه شناختی از مسجد جامع نی‌ریز داشتند؟
- استاد راهنمایم دکتر محمد خزایی و استاد مشاورم سرکار خانم دکتر مهناز شایسته‌فر، در همایش بزرگداشت استاد میرزا احمد نی‌ریزی در نی‌ریز حضور داشتند و به همین خاطر شناختشان از محراب و ارزشمندی بنا تقریباً کامل بود.
- این کار چقدر زمان برد؟
این کار بیش از شش سال به طول انجامید. من ورودی سال ٩٠-٨٩ دانشگاه تربیت مدرس بودم که ابتدای ترم دوم محراب را به عنوان موضوع سمینار انتخاب کردم و همزمان ادامه کار را به صورت پایان‌نامه داشتم. پس از دفاع سال ٩١، پایان‌نامه از میراث نی‌ریز به پژوهشگاه میراث‌فرهنگی تهران معرفی و طی داوری‌های پژوهشگاه پس از تکمیل بخش معماری، توسط بنیاد فارس‌شناسی به فرمت کتاب در آبان‌ماه ٩٧ چاپ شد. علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این اثر، به کتابفروشی کالج، طبقه دوم پاساژ زحلی و یا کتابفروشی صادق در چهارراه جانبازان مراجعه نمایند.
- آیا نمونه محراب مسجد نی‌ریز در بقیه مساجد کشور هم وجود دارد؟
دقیقاً خیر. در کتاب مسجد، مسجد جامع‌کبیر و مساجد هم‌دوره آن معرفی و مقایسه شده‌اند اما شباهت آنها با هم خیلی کم است.
- به جز مسجد جامع نی‌ریز، از بازآفرینی نقش‌مایه‌های گرافیکی کدام اثر تاریخی نی‌ریز می‌توان صحبت کرد؟
سایر مکان‌های نی‌ریز که خط و تصویری از هنر گذشتگان دارد، قابلیت بازآفرینی نقش‌مایه‌های گرافیکی را دارند.
- در این کار با چه مشکلاتی روبرو بودید؟
مسجد جامع، پیشینه‌ی پژوهشی بسیار کمی داشت که کار را خیلی سخت می‌کرد. در همه کتاب‌های هنر و معماری که مطالعه می‌کردم، یک پاراگراف درباره مسجد جامع توضیح داشتند و تقریباً همه مثل هم بود. علاوه بر این، پیگیری‌های مراحل جهت تبدیل پایان‌نامه به فرمت کتاب و هزینه‌های بسیار بالای چاپ آن نیز مشکل‌ساز بود.
- مشوقین شما در نوشتن این کتاب چه کسانی بودند؟
پدر و مادرم، اساتید راهنما و مشاور و در کنار اینها حس وطن‌دوستی، باعث چاپ این کتاب شد.
- پایان‌نامه شما با چه استقبالی در دانشگاه روبرو شد؟
این اثر در زمان دفاع به عنوان پایان‌نامه‌ای با قابلیت کتاب‌شدن، از سوی اساتید پایان‌نامه و مدعو معرفی شد. با توجه به استقبال مسئول پژوهش دانشگاه از خلق و ترکیب نقوش جدید محراب، برخی از ترکیب‌بندی‌ها جهت استفاده پارچه مبلمان و دکور استفاده شد. همچنین به استقبال دانشجویان سایر رشته‌ها، از ترکیبات هنری نقوش محراب، جهت طرح کاشی و سرامیک استفاده شد.
- آیا برنامه‌ی دیگری برای آثار نی‌ریز در دستور کار دارید؟
چنانچه از کار حمایت شود و سازمان میراث فرهنگی و سایر سازمان‌های مرتبط با تاریخ و هنر این کهن سرزمین برنامه‌ای داشته باشند، علاقه‌مندم با نویسندگانی مانند آقای محمدعلی پیش‌آهنگ و سایر نویسندگان دیگر در شناساندن تاریخ نی‌ریز، همکاری داشته باشم.
جناب آقای پیش‌آهنگ خودشان سه کتاب «فضل‌بن حاتم نی‌ریزی و آثار او»، «خوشنویسان شهرستان نی‌ریز» و «نی‌ریز در گذر تاریخ» را به رشته تحریر درآورده‌اند.
