/ فقط ماههای رمضان مسواک میزنم!
/ خیلی از زنها میگویند هزینه دندان نداریم ولی سر و دستشان پر از طلاست!
/ در چند سال اخیر، اکثر مردم ترجیح میدهند دندانهایشان را بکشند تا آنها را ترمیم کنند.
/ دانشآموزانی داریم که در مقطع دوم سوم ابتدایی ١٢-١٠ دندان خراب دارند!
/ تنها ٢٠ دندان از ٣٢ دندان کودکان شیری است...
/ بسیاری از والدین فکر میکنند دندان شیری، دندان مهمی نیست.
/ همین چند وقت پیش دندانم شکست و برای اینکه زبانم اذیت نشود، خودم با سوهان آن را صاف کردم!
این روزها همه از گرانی مینالند... گرانی اجناس، خوراکیها، وسایل برقی، دارو و همه چیز... این وسط اما اکثر مردم دعایشان این است که در این وضعیت، سر و کارشان به پزشک نیفتد! بویژه دندانپزشکی با هزینههای سرسامآور آن.
البته در این بین بیتوجهی زیادی به بهداشت دهان و دندان وجود دارد. برای نمونه با وجود اینکه همه از گرانیِ ترمیم دندان و هزینههای سرسامآور آن مینالند، برخی سال تا سال، دهان و دندانشان رنگ مسواک و خمیردندان به خود نمیبیند! باور نمیکنید؟
بر اساس شنیدهها، در زمان قدیم برای درد دندان، عطارها از داروهای گیاهی مانند روغن نخود، آبپیاز، شیره انجیر، تریاک و برای رفع آبسههای دندانی از صمغ کتیرا و باقلا و آرد گندمسرخ شده در روغن استفاده میکردند. کشیدن دندان هم توسط دلاک در حمامها و سلمانیها و بدون بیحسی و به نحوی بسیار دردناک و وحشتآور انجام میشده و گاهی سلمانیها این کار را بصورت دورهگرد در محلات انجام میداده اند.
پوسیدگی، دندانهای تغییر رنگ یافته یا شکسته و فضاهای بیدندان (ناشی از کشیدن دندان) نیز همه با روکشهای طلا ساخته دست زرگرهای ماهر ترمیم میشد.
امروز اما همه این کارها با دندانپزشک است و بس...
گزارش این هفته را به وضعیت بهداشت دهان و دندان مردم اختصاص دادیم و نظر چند تن از مردم و پزشکان را در این مورد جویا شدیم.
خدیجه ٢٨ ساله که ماهی یکی دو بار بیشتر مسواک نمیزند! از هزینههای زیاد دندانپزشکی گلایه دارد و میگوید: هزینهها خیلی بالاست. یک دندان خراب داشتم که یک خال کوچک داشت و حالا همان خال، باعث شده همان دندان و چند دندان اطراف آن نیز خراب شود. الان ٣ تا دندان خراب دارم که فکر کنم خرابی به عصب رسیده باشد، البته دندانهای پوسیده هم که دیگر جای خود را دارد.
ادامه میدهد: هزینههای دندانپزشکی خیلی زیاد است و پول نیست. به خاطر همین تا درد نداشته باشم، به پزشک مراجعه نمیکنم.
رضا ٣١ ساله فقط ماه رمضان تا ماه رمضان، دندانهایش رنگ مسواک به خود میبیند و مواقع دنداندرد، به پزشک مراجعه میکند.
میگوید: دندانی دارم که چهار سالی میشود سوراخ است و مطمئنم تا درد نگیرد، به سراغ دندانپزشک نمیروم. به جز آن ٦-٥ تا دندان دیگر هم دارم که خال زدهاند. میگویم تا درد ندارد، بروم چکار؟!
خانم «ل» ٣٥ ساله از افراد دیگری است که باید حتماً دندان درد داشته باشد که به پزشک مراجعه کند؛ اما با این وجود، مرتب مسواک میزند و نخ دندان میکشد.
میگوید: خدا را شکر در حال حاضر دندان پوسیده ندارم و با توجه به هزینه زیاد دندانپزشکی سعی میکنم تا آنجا که میشود، دندانهایم را پر کنم. البته فرهنگ محافظت از دندان هنوز آنطور که باید و شاید بین مردم جا نیفتاده. خیلی از زنها را دیدهام که میگویند هزینه درمان دندان نداریم ولی سر و دستشان پر از طلا و جواهر است!
حسین ٢٣ سال بیشتر ندارد اما با این وجود یکی دو تا از دندانهایش متحرک و مصنوعی است.
میگوید: امان از درد دندان! اسمش را که میآورید، چهار ستون بدنم میلرزد. رفتم پیش دندانپزشک و گفت هزینه دو تا دندانت بیشتر از یک و نیم میلیون میشود. خب نداشتم و چون دندانها، دندانهای نیش و جلو بود، مجبور شدم دندان متحرک بگذارم.
او میگوید: درست است که زیاد مسواک نمیزنم اما جنس دندانهایم هم خوب نیست. داییام بالای پنجاه سال سن دارد و با وجود اینکه در عمرش یک بار هم مسواک نزده، هنوز با دندانهایش پسته و بادام میشکند، اما من چی؟ در این سن و سال، حساب دندانهای خراب از دستم در رفته.
حسن مقدم از افراد دیگری است که از هزینه بالای دندانپزشکی شاکی است.
میگوید: هزینه پرکردن دندان خیلی زیاد است. یک دندان خراب داشتم که دو سال پیش نتوانستم آن را پر کنم و گفتند هزینه آن ١٥٠ تا ٢٠٠ هزار تومان میشود.
آن موقع آن را پر نکردم و چند روز پیش که پرسیدم، هزینه همان دندان بین ٧٥٠ هزار تا یک میلیون تومان شده بود. باور کنید با این اوضاع بیشتر ترجیح میدهم خودم طبابت کنم تا پیش دندانپزشک بروم. از خوردن مُسکن و چرکخشککن گرفته تا هر کاری که فکرش را بکنید برای درد دندانم انجام میدهم. همین چند وقت پیش دندانم شکست و برای اینکه زبانم اذیت نشود، خودم با سوهان آن را صاف کردم. اگر برای همین کار به دندانپزشکی مراجعه میکردم، بالای صد هزار تومان از من پول میگرفت.
ادامه میدهد: هزینههای دندانپزشکی در همه شهرها زیاد، اما در نیریز سرسامآور است. همین یکی دو سال پیش من ٥ تا از دندانهایم را در استهبان کشیدم و بابت هر ٥ دندان، ٧٠ هزار تومان پرداخت کردم، درحالی که همان موقع هزینه کشیدن هر دندان در نیریز ٦٠-٥٠ هزار تومان بود. کلاً بیشترین هزینهها در حوزه درمان، مربوط به دندان است. یک دندان ایمپلنت میکنند ٥/٢ تا ٣ میلیون تومان میگیرند,٣٢ تا دندان داریم میشود ١٠٠ میلیون تومان!
آقای مقدم میگوید: با وجود اینکه همیشه دندانهایم را مسواک میزنم اما ٥ تا دندان از پایین و ٤ تا دندان از بالا بیشتر برایم نمانده، دو تا دندان عملی هم گذاشتهام کنار این دندانها، بلکه بتوانم بهتر غذا بخورم.
دکتر علی مجیدیان دندانپزشک است. او عقیده دارد وضعیت دندان مردم نیریز خوب نیست و اکثر مردم فقط برای کشیدن دندان یا مواقعی که درد دندان زیادی دارند، به دندانپزشکی مراجعه میکنند.
میگوید: اگر بخواهم به طور میانگین بگویم، ٦٥ درصد مردم به خاطر درد، ٣٠ درصد به خاطر پوسیدگی و تنها ٥ درصد به خاطر چکاپ به دندانپزشکی مراجعه میکنند. این درحالیست که حتی افرادی که تمام دندانهایشان سالم است باید حداقل ٦ ماهی یک بار برای چکاپ مراجعه کنند که شاید فقط دو درصد این کار را انجام دهند.
در مورد هزینههای زیاد دندانپزشکی میگوید: کار سنگین و موادمصرفی گران است. تعرفههای دندانپزشکی هر سال در اردیبهشتماه تغییر میکند ولی امسال، تا به حال تغییری نکرده. چسب روکش دندان قبلاً ٩٠ هزار تومان بود ولی الان همان چسب ٥٥٠ هزار تومان شده است.
بیشتر چیزهای مصرفی در دندانپزشکی حدود ٥ درصد افزایش داشته است. قیمت کارپول بیحسی ٥٠ هزار تومان بوده که الان ٣٥٠ هزار تومان شده و آن هم به سختی گیر میآید.
وی در مورد سلامت بهداشت دهان و دندان کودکان میگوید:
والدین باید نظارت کنند تا فرزاندانشان مرتب مسواک بزنند. باید سالی یک بار عمل فلورایدتراپی را برای کودکانشان انجام دهند. بچهها را برای چکاپ حتماً نزد دندانپزشک بیاورند.
بسیاری از والدین فکر میکنند دندان شیری، دندان مهمی نیست، در صورتی که اگر دندان شیری کشیده شود، ممکن است دندانهای دائمی بچه کج بروید و در آینده باعث هزینههای زیادی مانند ارتودنسی شود.
دکتر فرزاد معانی از پزشکان دیگری است که اعتقاد دارد فرهنگ دندانپزشکی هنوز آنطورها که باید و شاید در نیریز جا نیفتاده.
وی مصرف دخانیات را یکی از علل اصلی خرابی دندان میداند و میگوید: اکثر مراجعهکنندگان تا دردِ دندان به سراغشان نیاید، به دندانپزشک مراجعه نمیکنند و شاید ده درصد از مراجعهکنندگان برای چکاپ دورهای به دندانپزشک مراجعه کنند.
ادامه میدهد: مردم پولی برای درستکردن دندانهایشان ندارند و در این چند سال اخیر، اکثر مردم ترجیح میدهند دندانهایشان را بکشند تا آنها درست کنند، خصوصاً در این یک سال اخیر که مردم حتی پولی برای کشیدن دندانشان هم ندارند.
وی نیز گران شدن کارپول و دیگر موادمصرفی دندانپزشکی را از عوامل اصلی زیاد شدنِ هزینههای دندانپزشکی میداند و ادامه میدهد: بیشتر مواد و تجهیزات دندانپزشکی خارجیاند و حتی آنهایی که در ایران تولید میشود هم مواد اصلی آن از خارج تهیه میشود. قطعات و وسایل دندانپزشکی بسیار نایاب و گران است و حتی تعمیر آنها هم نیازمند هزینه زیادی است.
در مورد بهداشت دهان کودکان میگوید:
مادرها و والدین باید بدانند دندان شیری از اهمیت زیادی چه در امر زیبایی و چه در امر تغذیه برخوردار است. والدین حتماً باید در خصوص دندان کودکانشان مراجعه مستمر و دورهای به دندانپزشک داشته باشند. چون دندان شیری، به محض پوسیدگی سریع پیشرفت میکند. تغذیه مناسب خصوصاً لبنیات، شیر و همچنین فلورایدتراپی خیلی مهم است.
دکتر معانی توصیه میکند: مردم از مراجعه به کسانی که به طور غیرقانونی در شهرها و روستاها به درمان یا کشیدن دندان میپردازند، اجتناب کنند.
میگوید: گاهی واقعاً وسایل این افراد ضدعفونی و استریل نیست و هزینه چند برابری و عواقب جبرانناپذیری به بار خواهد آورد.
بهداشت دهان و دندان دانشآموزان هم وضعیت مناسبی ندارد.
حسن سلطانی کارشناس تربیتبدنی و سلامت آموزش و پرورش با بیان اینکه معاینات دهان و دندان دانشآموزان هر سه ماه یک بار انجام میشود، میگوید: متأسفانه طرحی نیست که در آن دانشآموزان به دندانپزشکی مراجعه کنند و دندان آنها به طور رایگان ترمیم شود اما با این حال چند سال است که طرح فلورایدتراپی، در مدارس شهر و روستا اجرا میشود و همکاری شبکه بهداشت و درمان نیز در این مورد قابلتقدیر است. البته سال گذشته قرار بر این شد که با کمک دانشگاه علومپزشکی استان، طرح ترمیم دندان بچهها به طور رایگان اجرا شود و حتی در این زمینه شبکه بهداشت و درمان نیریز هم خیلی مشتاق بود اما به دلیل کمبود بودجه، این طرح اجرا نشد.
حسن سلطانی به خانوادهها توصیه میکند نحوه صحیح مسواکزدن را به کودکانشان آموزش دهند و ادامه میدهد: بسیاری از خانوادهها فرهنگ صحیح مسواکزدن را نمیدانند، چون خودِ خمیردندان حاوی مواد قندی است که باید به طور کامل از روی دندان افراد و دانشآموزان شسته شود.
زهرا اسلامزاده ٢٠ سالی میشود که معلم بهداشت است.
او وضعیت بهداشت دهان و دندان دانشآموزان را بسیار بد میداند و میگوید: اصلاً خوب نیست. دانشآموزان نه از لحاظ مسواک زدن و بهداشت، و نه از لحاظ خوردن خوراکیهای مضر، رعایت نمیکنند، به گونهای که ما دانشآموزانی داریم که در مقطع دوم و سوم ابتدایی ١٢-١٠ دندان خراب دارند.
خانم اسلامزاده میگوید: خیلی از خانوادهها حتی به بچههایشان آموزش نمیدهند که مسواک بزنند و با توجه به اینکه دانشآموزان در مدارس انواع شیرینیجات و کیکها را میخورند، پوسیدگی دندانشان خیلی زیاد است.
ادامه میدهد: متأسفانه بسیاری از اولیاء به دلیل عدمآگاهی و اینکه دندانهای کودکان شیری است و دوباره جایگزین میشود، از دندانهای اولیه کودک مراقبت نمیکنند، غافل از اینکه تنها ٢٠ دندان از ٣٢ دندان کودکان شیری است و حتی اولین دندان دائمی کودک در ٥ سالگی میروید.
دانشآموزانی داشتهایم که دندان دائمیاشان خراب بوده و حتی به مادرش گفتهایم اما او قبول نکرده و گفته این دندان تابه حال نیفتاده و دندان شیری است.
وی با بیان اینکه سالی یکبار فلورایدتراپی و معاینه دندان کودکان در مدارس انجام میشود، ادامه میدهد: البته ما شخصاً به والدینِ دانشآموزانی که تعداد دندانهای خرابشان زیاد است نامه مینویسیم و میخواهیم در اسرع وقت اقدام کنند اما بسیاری از آنها به دلیل هزینه زیاد دندانپزشکی اقدامی نمیکنند.
البته در این مورد خدماتی در درمانگاههای شهید فقیه، کویسجاد و ولیعصر ارائه میشود که آن هم رایگان نیست و در آنجا کارهایی مانند پوسیدگیهای سطحی و کشیدن دندان انجام میشود. ما حتی از شبکه بهداشت و درمان و مدیریت آموزش و پرورش تقاضا کردهایم به دلیل هزینه زیاد دندان، برخی خدمات دندانپزشکی را به طور رایگان در اختیار دانشآموزان قرار دهند که متأسفانه به دلیل کمبود بودجه با این طرح موافقت نشده است.
توصیه خانم اسلامزاده به خانوادهها این است: والدین باید به کودکان تأکید کنند که روزی دو بار مسواک بزنند و از خوردن زیاد شیرینی و خصوصاً نوشابه پرهیز کنند. همچنین هر شش ماه یکبار به داندانپزشک مراجعه کنند.
به گفته فروغ جهانبانی کارمند اداره آموزش و پرورش تعداد کل دانشآموزان ابتدایی در سالهای تحصیلی ٩٧-٩٦، در شهر نیریز، ٥٢٨٧ نفر بوده که آمار تقریبی معاینه دندانهای آنها به شرح زیر است: