هفته دفاع مقدس از ٣١ شهریور هر سال آغاز می‌شود و در ششم مهرماه پایان می‌یابد. این هفته صرفاً یک آیین نمادین است به این منظور که آنها که در جنگ ٨ ساله حضور داشته‌اند و همچنین نسل‌های بعدی، فراموش نکنند که بر وطن و کشورشان چه گذشته است.
لازم است هر ایرانی بداند چرا این جنگ شروع شد؟چگونه ادامه یافت؟ چرا ٨ سال طول کشید و سرانجام چگونه تمام شد؟
در این نوشتار مختصر نمی‌توان به همه این سؤالات حتی بطور توصیفی پاسخ داد چه اینکه بخواهیم به تحلیل آن بپردازیم؛ لذا اکتفا می‌کنیم به نگاه گذرا و بسیار سطحی به آن.
کشور عراق تا سال ١٩٢٠ جزئی از خاک عثمانی بود. پس از جنگ جهانی اول با تجزیه امپراتوری عثمانی، عراق به عنوان یک کشور مستقل مطرح گردید. بین ایران و عثمانی و پس از آن ایران و عراق اختلافات متعددی وجود داشت و بارها موجب جنگ و درگیری شد که جنگ ٨ ساله تحمیلی عراق علیه ایران آخرین آن بود.
برای رفع اختلافات حداقل ١٨ معاهده صلح بین دو کشور از ٦٠٠ سال قبل تاکنون به امضاء رسیده که آخرین آن قرارداد ١٩٧٥ الجزایر است که بین شاه ایران و صدام معاون رئیس‌جمهور عراق با میانجیگری هواری بومدین رئیس‌جمهور فقید الجزایر در ۱۵ اسفند ۱۳۵۳ خورشیدی امضاء شد.
مهمترین اختلافات دو کشور را می‌توان در سه مورد زیر خلاصه کرد:
١- ادعای عراق بر مالکیت و حاکمیت کامل بر رودخانه اروند.
٢- ادعای ایران بر مالکیت خانقین.
٣- بدرفتاری با زائرین ایرانی عتبات عالیات (اماکن مقدسه عراق،کاظمین،کربلا، نجف)
عهدنامه ١٩٧٥ به هر سه مورد پرداخته و جایی برای جنگ باقی نگذاشته است. اما متأسفانه با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، صدام که شخصیتی ماجراجو و جنگ‌افروز داشت، امضاء خود را نادیده گرفت و با تصور این که ایران از نظر نظامی، سیاسی، اقتصادی و حتی اجتماعی ضعیف شده است، تجاوزی گسترده از هوا، زمین و دریا را شروع کرد.
تقریباً در دو ماه اول شروع جنگ حدود ١٥٠٠٠ کیلومتر مربع از خاک کشورمان به اشغال ارتش بعثی عراق درآمد و شهرهایی همچون خرمشهر، سوسنگرد، بستان، مهران، دهلران، هویزه، نوسود، اشنویه، نفت‌شهر و حدود ٣٠٠٠ روستا اشغال و ویران شدند.
از ماه سوم به بعد پیشروی ارتش عراق با حضور ارتش، سپاه و مردم متوقف و دشمن متجاوز زمین‌گیر شد.
پس از آن با رهبری حضرت امام خمینی(رحمت خداوند بر او باد) سران کشور اعم از کشوری و لشکری برنامه‌ریزی کردند و مردم نیز بطور بی‌سابقه‌ای راهی میادین جنگ شدند و در سال دوم جنگ با کمک و عنایت خداوند بزرگ و رشادت شهیدان، جانبازان، آزادگان و رزمندگان در فاصله‌ای کمتر از ٨ ماه (از پنجم مهر ١٣٦٠ تا سوم خرداد ١٣٦١) توانستند ١٠ هزار کیلومتر مربع از مناطق و اراضی اشغال شده را پس بگیرند و درسی تاریخی به صدام و ارتش بعثی او بدهند.
پس از این حماسه‌ها ارتش عراق از ترس تلفات بیشتر، از ٢٥٠٠ کیلومتر مربع عقب‌نشینی کرد و ٢٥٠٠ کیلومتر باقیمانده نیز به تدریج آزاد شد و خوشبختانه با پایان جنگ در ٢٩ مرداد ١٣٦٧ حتی یک سانتی‌متر مربع از مام وطن در دست متجاوز باقی نماند.
کیفیت مقاومت و دفاع ٨ ساله مردم ایران قابل گفتن و نوشتن نیست. بیش از ١٥٠٠٠ عنوان کتاب تاکنون به زبان فارسی در این زمینه نوشته شده ولی هنوز ناگفته‌‌های کیفی و حتی کمی بسیار زیادی باقیمانده است.
فقط از جهت اشاره به فداکاری‌های مردم و نظامیان، آمار شهدا و مجروحین چهار عملیاتی را که منجر به آزادسازی ده هزار کیلومتر مربع از خاک کشورمان شد در زیر می‌آوریم:
١- ثامن‌الائمه (شکستن محاصره آبادان) تعداد شهدا ٢٤٣ نفر، مفقودین ١١ نفر و مجروحین ٧٦٣ نفر .
٢- طریق‌القدس (فتح بستان و مناطق اطراف آن) تعداد شهدا ٨٢٥ نفر و مجروحین ٢٢٠٠ نفر
٣- فتح‌ا‌لمبین (غرب شوش، فکه و ...) صرفاً در سه روز اول عملیات تعداد شهدا ٩٠٠ نفر، ٤٥٠٠ نفر مجروح و درکل عملیات ٢٠٠٠ نفر از رزمندگان اسیر شدند.
٤- بیت‌المقدس (آزادی هویزه، پادگان حمید و خرمشهر) تعداد شهدا ٦٠٠٠ نفر و حدود ٢٥ هزار نفر مجروح.(١)
روح پرفتوحشان شاد باد؛ و جانبازان، آزادگان و رزمندگان قهرمان این سرزمین همیشه شاد و سرافراز باشند.
شادو سالم وموفق باشید
پی‌نوشت:
١- ر. ک، علایی، حسین (١٣٩١) روند جنگ ایران و عراق، جلد اول، تهران: مرز و بوم، صص٣٥٣، ٣٨٧، ٤١٦ ، ٤١٩ ،٤٦٢، ٤٧٥.
