/ برای شروع کار مشکلات زیاد است؛ اما با توکل به خدا همه چیز درست میشود
/ زعفران تنها گیاهی است که در زمستان سبز است
/ مشکلترین جای کار، پاک کردن زعفران است
/ نداشتن شغل مشکل و دغدغه امروز جوانان است
/ هر اقدامی درمسیر اشتغالزایی انجام شود باارزش است
/ هیچ کس یکشبه پولدار نشده است، هر کاری نیاز به زمان دارد
احمد خسروپور از آن دسته جوانهایی است که از بزرگترین آرزوهایش داشتن شغل دولتی بوده. به خاطر همین، وقتی در دانشگاه قبول میشود، رشته ادبیات را انتخاب میکند تا بلکه روزی معلم شود. اما وقتی وارد دانشگاه استهبان میشود، در آن شهر، مزرعه بزرگ کشت زعفرانی را میبیند و عاشق گل زعفران میشود. از همان جا جرقه کشت زعفران در ذهنش خطور میکند. بعد از پرس و جو و تحقیق، پیاز زعفران را تهیه میکند و به مشکان میبرد. او از ١٢٠٠ مترمربع زمین زیر کشت شروع کرده و امروز به ٩ هکتار رسیده است.
*****
احمد متولد سال ١٣٥٨، دارای لیسانس ادبیات فارسی است.پدرش کشاورز است.
«از بچگی تجربه کار کشاورزی را داشتم؛ اما کسی در مشکان زعفران کشت نمیکرد. اولین بار زعفران را در مزرعه یکی از دوستانم دیدم. اما سالها بعد وقتی با مزرعه بزرگ و پر گل زعفران روبرو شدم، ذوق این کار در من تقویت شد و تصمیم گرفتم آن را در زمینهای مشکان بکارم.»
این کارآفرین که ١٨ سال به این شغل مشغول است، منطقه مشکان را بسیار پربازده برای کشت زعفران میداند و میگوید: «سال ١٣٧٨ هزار و دویست مترمربع زمین را زیر کشت زعفران بردم. همان موقع حدود ٤٠٠ کیلوگرم پیاز زعفران را از استهبان خریدم و در زمین کشاورزی که خودمان داشتیم،کاشتم. آن سالها هم درس میخواندم، هم کار کشت زعفران را انجام میدادم. درس وسربازیام که تمام شد، چندجایی برای کار ثبتنام کردم؛ اما مثل این که قسمت نبود جایی پذیرفته شوم و همین باعث شد که کار کشت زعفران را به صورت جدی پیگیری کنم.»
سال ١٣٨١ خورشیدی خسروپور آب و خاک منطقه را برای آزمایش به بیرجند میبرد تا مطمئن شود آب و خاک مشکان جوابگوی کشت زعفران است و وقتی آن را مورد آزمایش قرار میدهند، وی را تشویق به این کار میکنند.
آنها میگویند: «با توجه به آب شیرینی که این منطقه دارد، اگر ما جای شما بودیم، همه زمینها را زعفران کشت میکردیم.»
همین جمله باعث شد تا جوان مشکانی آستین همت را بالا بزند و چندین هکتار زمین برای کشت زعفران اجاره کند.
احمد میگوید: «در ابتدا مشکلات زیادی سر راهم وجود داشت؛ ولی با توکل بر خدا با همه مشکلات از جمله نداشتن پول جنگیدم و با تکیه بر این اصل که از قدیم گفتهاند از تو حرکت از خدا برکت، تصمیم خودم را گرفتم.»
خسروپور برای انجام این کار، هیچ دوره و آموزش خاصی ندیده. خودش میگوید: «بیشتر یادگیری من از طریق تجربه شخصیام بوده و هر جا که نیاز به کمک داشتم، با دوستانم در استهبان و بیرجند تماس میگرفتم و از زمان و نحوه آبدهی، مبارزه با علفهای هرز و ... باخبر میشدم و چون سابقه کار کشاورزی داشتم، خیلی زود فوت و فن کار را یاد گرفتم.»
او که همه کارها، از کشت پیاز تا برداشت زعفران را خودش انجام میدهد، میگوید: «برداشت زعفران فصلی است و کشت آن از خرداد تا اواخر شهریورماه و برداشت آن از اواسط آبانماه تا اواسط آذر میباشد. زعفران گیاه کم توقع و تنها گیاهی است که در زمستان سبز است و در خاک سبک و غنی، قابلیت رشد خوبی دارد. از طرفی میل آن به سرما زیاد است؛ به همین خاطر در منطقه کوهستانی مشکان جوابگو است و طعم و رایحه خوبی دارد.»
خسروپور در مورد نحوه آبیاری زعفران میگوید: «این گیاه معمولاً سالی چند نوبت نیاز به آب دارد که آبیاری آن بصورت غرقابی یا بارانی انجام میشود. به اولین آب زعفران گُلآب، به آب دوم زاکآب و به آب پایانی آن که در فروردین ماه انجام میشود، مرگآب میگویند.
ما از ماه مهر شروع به سلهشکنی (نرم کردن خاک سفت و سخت شده سطح زیرکشت) و آبیاری میکنیم. البته در صورتی که در فصل پاییز و زمستان که زمان آبدادن است، ٣٠ تا ٤٠ میلیمتر باران ببارد، دیگر نیاز به آب ندارد و زمین رطوبت کافی را برای پیاز زعفران دارد.
اوایل اردیبهشت، دوران خواب پیاز زعفران شروع شده، بوتهها زرد میشود و دیگر نیازی به آب ندارد. در فصل پاییز و اواسط آبان ماه، بوتهها جوانه میزنند و به اصطلاح علف زعفران سبز میشود. »
این جوان کارآفرین، مشکلترین جای کار را پاککردن گلهای زعفران میداند و میگوید: «آبانماه زمان چیدن گل و برداشت محصول است. چیدن گل در یک هکتار زمین حدوداً یک ماه طول میکشد و باید همه روزه انجام شود تا به محض چیدهشدن گلها، کلاله آنها جدا شود که این کار را بانوان در منزل انجام میدهند. هر کسی بسته به فعالیت خود و کمک اعضای خانواده، از ١ تا ٢ کیلو گل میبرد و به ازای هر کیلو، ٧-٦ هزار تومان دستمزد میگیرد.»
بعد از پاک و خشککردن گلها، نوبت به بستهبندی زعفران میرسد که خسروپور به همراه همسرش این کار را در منزل انجام میدهد. او میگوید: «زعفران را به سلیقه و سفارش مشتری بستهبندی میکنیم. بیشتر زعفران ما بصورت فلهای در استانهای همجوار مثل شیراز، اصفهان، بوشهر، یزد و بعضاً تهران به فروش میرود و نوع بستهبندی را معمولاً خودشان سفارش میدهند که میتواند ظرف پلاستیکی، شیشهای، بلور و... باشد. البته مشتری هم داریم که هر سال یکی دوکیلویی را بصورت سفارشی به آمریکا میبرد. »
خسروپور در مورد نحوه فروش و بازاریابی زعفران میگوید: «من تا حالا نه تبلیغ کردهام و نه بازاریابی داشتهام. این مشتریها بودند که طعم و رایحه زعفران ما را دیده و از شماره و نشانی روی بستهبندیها تماس گرفتند و مشتریان هر سالهامان شدند. تا جایی که زعفران ما به قطر و امارات هم رسیده است.»
احمد خسروپور که از وضعیت بازار و قیمت زعفرانها راضی نیست، میگوید: «کار کاشت و برداشت زعفران شغلی است که همه کارهایش با دست انجام میشود و هیچ کار آن مکانیزه نیست.
به خاطر همین هزینه بالایی دارد. از طرفی امسال زعفران افت قیمت داشت. سال قبل هر مثقال زعفران ٢٥ هزارتومان بود؛ اما امسال ٢٠ یا ٢١ هزارتومان هم فروش نمیرود.
قبلاً درآمد خوبی داشت؛ ولی امسال به دلیل وضعیت بد اقتصادی کشور، صادر نشد و کشاورز خیلی ضرر کرد. میانگین برداشت زعفران در هر هکتار ٦ تا ٨ کیلوگرم است، حالا تصور کنید که رسیدگی به زمینی با این وسعت، چقدر دردسر و زحمت دارد.»
او معتقد است که شغل، مشکل و دغدغه امروز جوانان است و میگوید: «هر اقدامی که در مسیر اشتغالزایی باشد، کاری بسیار ارزشمند خواهد بود. اما کارآفرینی، ارزش بیشتری دارد؛ زیرا هم الگوسازی است و هم دلگرمی برای مردم. »
خسروپور ادامه میدهد: «من با این کارآفرینی، برای حدود ٣٠٠ نفر بصورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد کردهام. بر این اساس، ٣٠ کارگر مرد در زمان کاشت، جابهجایی پیازها، سلهشکنی، کرتبندی و ٢٦٠-٢٧٠ نفر از بانوان نیز در منزل کار پاککردن گل را انجام میدهند و به این شغل مشغولند.»
وی ضمن گلایه از مسئولان جهاد کشاورزی میگوید: «بارها از تلویزیون و رسانهها گفته شد که به کارآفرینان و کشاورزان وامهای کمبهره داده و مشکلات پیشروی آنها برداشته شود؛ اما هر سال که میگذرد، هیچ تغییری نمیکند. توقعی که من از آنها دارم، این است که توجه بیشتری به کارآفرینان و کشاورزان داشته باشند. چندسال پیش به جهاد کشاورزی، مسئول ترویج گیاهان دارویی و فرماندار تقاضای کتبی نوشتم و کپی همه مدارک را برایشان بردم تا شاید قطعه زمینی به ما بدهند که سالنی احداث کنیم و مجبور نباشیم گلهای زعفران را بدهیم به خانه ببرند. چون زعفران یک ماده غذایی است که نیاز به رعایت بهداشت دارد و قابل شستشو و تمیز کردن هم نیست. اما هیچ کدام از مسئولان رسیدگی نکردند.
یا مثلاً قبل از این ما کود را بستهای ١٠٠٠ تومان میخریدیم؛ اما الان شده ٥٠ هزارتومان و هیچ سهمیهای هم نداریم که برای ما تعاونی حساب کنند. »
احمد خسروپور در پایان روی سخنش به جوانانی است که بیکار هستند. او میگوید: « هر کاری زحمت خاص خودش را دارد. ولی اگر پشتکار، انگیزه و علاقه داشته باشند، همه کارها آسان میشود. توقع زیادی است که یک فرد تحصیلکرده و یا کسی که شغلی در بازوی خود دارد، بنشیند و منتظر بماند که دولت برای او شغل ایجاد کند و میز و صندلی و کار بدهد. بلکه باید خودش توانمندیهایش را بشناسد و به فکر کار جدیدی باشد.
به یقین میگویم؛ زحمت هر کاری را بکشی سود آن را میبینی. شاید سالهای اول سخت باشد و درآمد نداشته باشد؛ اما بالاخره خوب میشود. هیچ کس یکشبه پولدار نشده. همه چیز به زمان نیاز دارد و آدمی موفق است که در مقابل مشکلات پیش رویش صبور باشد و به خدا توکل کند.»