/ از زمان خشک شدن بختگان، شاهد بیماریهای نوظهوری بودیم که در اثر ورود ریزگردها به ریه مردم به وجود میآمد
/ برای عضویت، محدودیت سنی، تحصیلاتی و جنسی نداریم
/ یک سوم مناطق تحت پوشش محیط زیست استان در نیریز است
/ برخی گونههاخاص این منطقهاند و آن را جای دیگری نمیشود پیدا کرد
/ دست همکاریمان را به سوی نهادها و ادارات بخصوص شورای شهر دراز میکنیم
شاید در سالهای اخیر بارها نام انجمن میراث ماندگار بختگان را شنیده باشید. NGO یا نهادی مردمی که در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی فعالیت میکند و در سالهای اخیر نقش مؤثری در افزایش فرهنگ زیستمحیطی شهرستان داشته است.
همین چند وقت پیش و در ٢٥ آذرماه بود که ٢٠ هزار دانه الوک توسط ١٤٥ نفر از اعضا و همیاران این انجمن و دوستداران محیطزیست در محل فولاد غدیر نیریز کاشته شد.
محمدجواد رنجبر دبیر بازنشسته آموزش و پرورش و مؤسس انجمن میراث بختگان، از سال ١٣٩٢ آن را تأسیس کرده است.
خودش میگوید دو عامل باعث آن شد: ١- علاقهمندی به طبیعت، چرا که او از سال ١٣٥٤و زمانی که ١٧ ساله بود، با تعدادی از دوستانش مثل شهید سعید کاوه، شهید محمدعلی حداد، شهید مجید داودی، شهید محمدرضا خلیلی، غلامرضا شعبانپور، جلیل داودی، ناصر پاکنیت، علی سلمانپور، حسین صمدی و... به کوهنوردی میرفتند.
٢- وضعیت به گفته او شکننده محیط زیست شهر و کشور که بر همین اساس آنها احساس کردند باید فعالیتی روی افزایش سطح آگاهیهای عمومی شکل بگیرد.
این بود که چندین سال به شکل غیر رسمی این کار را انجام دادند تا این که در سال ١٣٩٢ با جمع کردن تعدادی دوستان و همفکران بر آن شدند تا نهادی مردمی شکل دهند و در این عرصه سازماندهیشدهتر از گذشته فعالیت کنند.
همان سال دکتر ابتکار رئیس سازمان محیط زیست به شیراز سفر کرد و آنها طومار بزرگی را که برای نجات بختگان پر شده بود، به او دادند. سالی که برای اولین بار خشکی دریاچه بختگان آزاردهنده مینمود.
او میگوید: «از زمان خشک شدن بختگان، ما شاهد بیماریهای نوظهوری بودیم که در اثر ورود ریزگردها به ریه مردم به وجود میآمد. ریزگردهایی که پساب فاضلاب کارخانههای در مسیر رود کر را در خود دارد و گاهی تا شعاع ١٠٠ کیلومتری پخش میشود.»
او هدف اصلی گروهشان را کمک به عمومیسازی فرهنگ سلامت محیط زیست و فرهنگ پاسداشت طبیعت میداند و میگوید: «یکی دیگر از اهداف ما، دفاع از تالاب بختگان و منطقه حفاظت شده بهرام گور است.»
او به برنامههایشان در دو بُعد فرهنگی - آموزشی و عملیاتی - اجرایی اشاره میکند. تعداد فعالیتهای این گروه در٣ ماهه آخر سال ١٣٩٢، ٢٠ مورد و در سالهای ١٣٩٣ تا ١٣٩٥ به ترتیب ٥٣، ٥٠ و ٤٣ مورد بوده است.
در ابتدای شروع رسمی فعالیت آنها در نیریز، ٧٠ نفر عضو انجمن میراث ماندگار بختگان شدند و حالا تعداد کسانی که فرم عضویت را پر کردهاند، به حدود ٤٠٠ نفر رسیده است.
رنجبر میگوید: «ما شرط خاصی مثل محدودیت سنی، تحصیلاتی و جنسی برای عضویت نداریم. کار ما یک کار عمومی است و در هر برنامه حدود یکصد نفر شرکت میکنند.»
بیشتر هزینههای انجمن را او از محل حقوق بازنشستگی خود و همسرش تأمین میکند؛ هزینههایی که به گفته رنجبر سنگین است و بعنوان مثال در همین همایش بررسی ارزشهای زیستی و اقتصادی منطقه حفاظت شده بهرامگور که در خرداد ماه امسال برگزار شد، بیش از دو میلیون تومان هزینه شد.
رئیس انجمن میراث ماندگار بختگان میگوید: «با توجه به این که ثمنها و سازمانهای مردم نهاد هیچ وابستگی به دولت ندارند، طبق اساسنامه از اعضاء به فراخور وضع مالیشان پرسش میشود آیا میتوانید در ماه به عنوان حق عضویت مبلغی پرداخت کنید؟ البته همه نهادها این حق عضویت را میگیرند و اجباری در کار نیست. تنها همین منبع است که میتواند کمک هزینه فعالیتها باشد.»
گفتنی است این انجمن همایش دیگری نیز در خرداد ١٣٩٣ با عنوان اندیشهای برای بختگان در راستای معرفی و بررسی راهکارهای آن برگزار کرد.
رنجبر دلایل عمده فعالیت این انجمن در نیریز را یکی عِرق وطن و دیگری وجود یک سوم مناطق تحت پوشش محیط زیست استان فارس در نیریز میداند.
او اضافه میکند: «٢ پارک از ٣ پارک ملی استان در نیریز است. همچنین دومین تالاب بزرگ ایران در نیریز قرار دارد.
نیریز پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده دارد و در اینها گونههای بسیار ارزشمندی است که جزو لیست قرمز گونههای گیاهی و جانوری در معرض انقراض قرار دارد.
برخی گونههای منطقه نیز اندومیک (خاص این منطقه) است و آن را جای دیگری نمیشود پیدا کرد.
همچنین پارک ملی قطرویه بزرگترین زیستگاه گور ایرانی است و همه اینها باعث شده تا فعالیتهایمان را در شهرستان نیریز متمرکز کنیم.»
رنجبر مهمترین معضلات زیستمحیطی شهرستان و راهکارهای آن را به این شرح عنوان میکند:
١- خشکیدگی تالاب بینالمللی بختگان که باعث تغییر اقلیم و کاهش بارندگی به دلیل کاهش رطوبت و کاهش محصول انجیر دو شهرستان نیریز و استهبان شده است.
٢- دستاندازی به معادن منطقه بکر بهرامگور که به جز نابودی گونههای گیاهی و جانوری، گسترش بیابان به سمت نیریز را در پی دارد.
٣- چرای بی رویه دام در مراتع.
٤- رهاسازی نخالههای ساختمانی در نزدیکترین فاصله به معابر عمومی و مناطق مسکونی و همچنین رهاسازی پسماند تجزیهناپذیر و دیرتجزیهپذیر در معابر، خیابانها و تفرجگاهها.
٥- دپوی ضایعات پودری پودر سنگ قبل از شهرک سنگ که باعث ریزگرد شده و همراه با باد و طوفان وارد شهر میشود.
راهکارها:
١- مشارکت مردم در اجرای برنامههای انجمن یا سازمانهای محیط زیست که باعث مشارکت و فرهنگسازی میشود.
٢- آموزش مفاهیم پایه محیطزیست به کودکان و دانشآموزان.
٣- تأسیس و راهاندازی مدارس طبیعت که فعلاً در سطح شیراز ٢ مورد و در کشور ٤٧ مدرسه موجود است.
٤- همکاری رسانهها و نشریات محلی.
٥- همکاری ادارات و نهادها.
مسئول انجمن میراث بختگان در پایان میگوید: «تا نگاه رئیس و مسئول ما تغییر نکند، پیشرفت نمیکنیم. هر چند همین الآن در شاخص فعالیتها از بقیه شهرها جلوتریم، اما در این شهر تنهاییم و حس همکاری نداریم. امیدواریم همکاری و همدلی مسئولان در زمینه زیستمحیطی بیشتر شود و همزمان دست همکاریمان را به سوی نهادها و ادارات بخصوص شورای شهر دراز میکنیم.»