/ همیشه علاقه داشتم گرفتاری مردم را حل کنم و کارشان را راه بیاندازم
/ یک دعا را باید دم صبح نوشت، یکی را نصف شب، یکی را روی پشت بام!!
/ سرگذشت شخصی را از اول زندگی تا آخر برایش توضیح میدهیم
/ شبهایی که خانه نیستم، اَنتاس را مأمور میکنم دور خانه نگهبانی دهد!!
/ جن اجازه نمیدهد آینده زندگی افراد را فاش کنم
/ ما ١٠٠ تا دعا هم بنویسیم، اگر خدا نخواهد، اتفاقی نمیافتد
/ زن قبلیام اجازه نمیداد دعا بنویسم
/ دختران دم بخت میخواهند دعایی بنویسم که خواستگار خوب برایشان بیاید
/ در این کار باید دلت پاک باشد
/ همه میگویند دستت خوب است
/ آیتا... مکارم: دعانویسی حرفهای ... شرعاً جایز نیست و بسیاری از مدعیان آن، افرادی دروغگو یا خطاکارند
خیلی چیزها را از جن سؤال میکنم و با او در ارتباطم. وردی میخوانم و اَنتاس حاضر میشود؛ البته نه همه موقع؛ وقتی که دور و برم خلوت باشد.
تلفن همراهش زنگ میخورد و صدای کبک میدهد. بیلش را کنار میگذارد. کمرش را راست میکند و دستهای خاکیاش را میتکاند. گوشیاش را که جواب میدهد، از آن طرف خط صدای زنی پریشان حال به گوش میرسد. ظاهراً دعا میخواهد. دعایی برای این که رابطه پسرهایش با شوهرش بهتر شود. او برای زن وقتی معین میکند و سفارش دعا را میگیرد. دعایی که به گفته او باید زن بتواند بوسیله غذا به خورد پسران جوانش دهد.
محمد - الف مرد ٤٥ ساله نیریزی است که هم کار بنایی ساختمان را انجام میدهد و هم دعانویس است. از ١٥ سال پیش به این کار روی آورده؛ زمانی که برای خودش مشکلی پیش آمد و سراغ یکی از دعانویسان رفت.
ابتدا حاضر به مصاحبه نمیشود؛ اما با اصرار زیاد میگوید: «پدربزرگم دعانویس بود و یک کتاب دعا از او به من ارث رسیده است. کتابی که بیشتر برای رفع مریضی، دعوای زن و شوهر و به هم رسیدن افراد از آن استفاده میشود. همچنین برای این که گوسفندان کسی را نظر نکنند.»
او آن زمان چند ماهی را نزد یک دعانویس یزدی رفت و چیزهایی یاد گرفت؛ اما به گفته خودش بعد از آن که چندین دعا برای مردم نوشت و رضایتشان را دید، علاقهاش به این کار دو چندان شد.
محمد که به طور متوسط هفتهای ١٠ مراجعه کننده دارد، میگوید: «همیشه علاقه داشتم گرفتاری مردم را حل کنم و کارشان را راه بیاندازم. مردم هم وقتی نتیجه کارم را میبینند، من را به دوستان و اقوامشان معرفی میکنند.»
بیشتر کسانی که به دعانویسها مراجعه میکنند، دارای عقاید مذهبی هستند؛ اما مشخص نیست افرادی که به عنوان «دعانویس» فعالیت میکنند دقیقاً مطابق با نظرات و حدود تعیینشده از سوی مراجع عظام تقلید(١) فعالیت میکنند یا نه. هر چند از ظاهر امر برمیآید که نظارت مشخصی بر فعالیت آنها نمیشود.
به گفته محمد، تا حالا نشده کسی از او شاکی شود؛ بجز یک پیرزن که فکر میکرد او برای پسر معتادش دعایی نوشته و باعث شده مرتب در خانه دعوا راه بیندازد و شیشههای خانهاش را خرد کند. اما کلانتری که رفتند، مأمورها به پیرزن گفتند اینها خرافات است. برو فکری بحال پسر معتادت کن؛ دعای کسی باعث این چیزها نمیشود.
او میگوید هیچ وقت دعای بد نمینویسد و از کسانی نام میبرد که بعد از گرفتن نتیجه دعا برایش گوسفند آوردهاند؛ از جمله زوج جوانی که به هم رسیده بودند یا صاحب مرغداری که او برایش دعا نوشته بود تا مرغهایش تلف نشوند و بعد برایش تعدادی مرغ هدیه آورده بود.
میگوید: «هر دعایی وقت و مکان و دستورالعمل معینی دارد؛ یک دعا را باید دم صبح نوشت، یکی را نصف شب، یکی را روی پشت بام و... بعضی دعاها را باید خواند، بعضی را خورد، بعضی را دود کرد و برخی دیگر را جایی گذاشت.»
دلیلش را که میپرسم، اما اظهار بیاطلاعی میکند!!!
محمد حروف ابجد اسم درخواست دهنده دعا و مادرش را جمع و تقسیم بر ١٢ میکند. طالع شخص که به دست میآید، بر اساس آن برایش دعا مینویسد.
- «سرکتاب برداشتن همین است؟»
- «بله، یعنی سرگذشت شخصی را از اول زندگی تا آخر برایش توضیح میدهیم.»
- «یعنی به همین راحتی؟ خب بیا و شش ماه آینده من را هم پیشگویی کن.»
اما متوجه میشوم رمالی، پیشگویی و غیبگویی نمیکند. این طور که او میگوید، جن اجازه نمیدهد آینده زندگی افراد را فاش کند یا اسم کسی را بگوید که برای شخص مراجعه کننده دعای بد گرفته است و او میخواهد نامش را بداند.
- «مگر میشود برای کسی دعای بد گرفت و بدبختش کرد؟»
- «بله.»
- «امکان ندارد. خدا همیشه خیر بندگانش را میخواهد و اگر بخواهد دعای بد کسی را مستجاب کند، عدالتش زیر سؤال میرود.»
- «نمیدانم، اما معتقدم باز هم بر اساس خواست خداست. ما ١٠٠ تا دعا هم بنویسیم، اگر خدا نخواهد، اتفاقی نمیافتد.»
او بسته به نوع دعا بین ٢٠ تا ٥٠ هزار تومان هزینه میگیرد و به گفته خودش، یک دهم آن را زکات میدهد تا دعایش اثر کند؛ در حالی که در استفتاء مراجع تقلیدآمده است پولی که از این راه به دست بیاید حرام است. (٢)
او اما میگوید: «پولی که من میگیرم، در حد یک ویزیت دکتر و آبباریکهای است که کفاف خرجم را هم نمیدهد.»
فتوای آیتا... صافی گلپایگانی در ذهنم مرور میشود که گفتهاند: «مراجعه به فالگیرها یا دعانویسانی که به صورتهای مختلف از منابعی که اعتبار شرعی ندارد نقل میکنند یا مینویسند، جایز نیست و پول گرفتن اینگونه، اکل مال به باطل و حرام است.»(٣)
طبیعتاً اگر پول خوبی داشت، بنایی و کارگری نمیکرد؛ هر چند میگوید به بنایی هم علاقه دارد.
- «دعا برای پولدار شدن هم داریم؟»
- «بله»
- «پس چرا برای خودت انجام نمیدهی تا از این کارگری و بنایی نجات پیدا کنی؟»
- «انجام اعمال آن خیلی سخت است و از عهده من بر نمیآید؛ کارهایی مثل ٢١ روز روزه و انجام اعمالی خاص مثل گذاشتن ٢١ روزه دعا زیر سجاده امام جماعت؛ به طوری که کسی آن را بر ندارد و...»
منبع دعاهایش را که میپرسم، چند کتاب قدیمی عجیب و غریب از خورجین موتورسیکلتش بیرون میآورد و نشانم میدهد. کتابهایی با خط هندی و پاکستانی که پر است از تصاویر دیو و جن و پری که مثل نقاشیهای عهد باستان کشیده شده است. او اما از منبع و نویسندهاشان چیزی نمیداند.
به یاد فتوای آیتا...مکارم میافتم که گفتهاند: «دعانویسی حرفهای که شغل افراد سودجوست، صحیح نیست و غالب کتابهایی که به آن استناد میکنند، اعتباری ندارد.»(٤)
کارگر دعا نویس میگوید: «خیلی چیزها را از جن سؤال میکنم و با او در ارتباطم. وردی میخوانم و اَنتاس حاضر میشود؛ البته نه همه موقع؛ وقتی که دور و برم خلوت باشد. اسم شخص و مادرش را میدهم به جن و او میگوید چه دعایی بنویسم و این که کارش انجام میشود یا نه.»
- «پس تا به حال زیاد جن دیدی؟!»
- «بله. جن مثل انسان، ولی خیلی کوچکتر و کمی بور است. غذایش نیز یک پنجم انسان است. البته هم جن کافر داریم و هم مسلمان. جن مسلمان شبیه انسان است؛ ولی جن کافر به جای پنجه سم دارد که ما با آنها در ارتباط نیستیم!! آنها بیشتر کارهای بد را انجام میدهند. من خودم با یک جن مسلمان به نام اَنتاس در ارتباطم و شبهایی که خانه نیستم، مأمورش میکنم دور خانه نگهبانی دهد!!!»
گفتههای محمد در حالی است که آیتا... علوی گرگانی گفتهاند: «دعانویسی از نظر شرعی اشکال ندارد، ولی فالگیری و جنگیری مورد تأیید نیست؛ البته دعانویسی که فعلاً در مملکت ما رواج دارد و بیشتر افراد کلاهبردار به این امر مشغول هستند، جایز نیست. زیرا بسیاری از آنها معلومات کافی در این امر ندارند و گرفتن چنین پولهایی هم خالی از شبهه نیست و ما نباید خودمان را در معرض سوءاستفاده اینگونه افراد قرار دهیم.»(٥)
این دعانویس میگوید: «جنها به هر شکلی از جمله حیوانات ممکن است در بیایند و جلوی کسی که بترسد، ظاهر نمیشوند.»
ولی هر چه به او میگویم وردی بخوان تا الآن جلوی من ظاهر شود، این کار را نمیکند.
محمد ادعا میکند که با همین دعانوشتن چندمشکلش را حل کرده و دخترش را با رتبه خوب به دانشگاه فرستاده و شاغل کرده است!!! این طور که او میگوید اگر دعایش جواب ندهد، کوتاهی از خود شخص بوده که دستور آن را درست انجام نداده یا این که وقت انجام آن گذشته است. جالب است که دعا هم مثل خوراکی تاریخ انقضا دارد و اگر وقت آن گذشت، باید دوباره نوشته و طبیعتاً هزینهای دیگر پرداخت شود.
دعانویس مورد مصاحبه ما سه زن دارد و دو فرزند. میگوید زن قبلیاش اجازه نمیداد دعا بنویسد. کتابهایش را مخفی میکرد و نمیگذاشت کسی به خانه بیاید؛ با وجودی که خودش اهل دعا و مسجد بود.
دلیلش را که میپرسم، میگوید: «نمیدانم، شاید به دلیل وسواسی که داشت یا این که میگفت این کارها مزخرف است و دوست نداشت با کسی ارتباط داشته باشم.»
٧٠ درصد مراجعهکنندگان او را زنان ٤٠ سال به بالا یا دختران دم بخت تشکیل میدهند؛ کسانی که معمولاً سطح سواد پایینی دارند و از قشر ضعیف جامعهاند؛ شاید به دلیل این که فکر میکنند میتوانند با هزینه نه چندان زیادی مشکلشان را حل کنند.
دختران دم بخت از او میخواهند دعایی بنویسد که خواستگار خوب برایشان بیاید یا فلان خواستگار که رفته، برگردد و کار تمام شود.
مراجعه مردها هم بیشتر به خاطر کارشان است یا رسیدن به عشقشان و یا ازدواج مجدد.
برخی از دعانویسان با ادعاهای دروغ از اعتقادات مردم سوءاستفاده نموده و از آنان اخاذی مینمایند. حتی اخباری در برخی رسانهها خواندم که گاهی فرد دعانویس از مشتریان خود که بیشترشان را زنان جوان تشکیل میدهند، سوءاستفاده میکند.
اما او میگوید: «در این کار باید دلت پاک باشد و راز مردم را نگه داری. معمولاً به دست من زیاد اعتقاد دارند و همه میگویند دستت خوب است.»
این را که میگوید، بیلش را بر میدارد و صدای ریختن نخالههای ساختمان درون فرغون و خاک دوباره فضا را پر میکند...
منابع:
١و٢و٣و٤و٥- آیتا... العظمی مکارم شیرازی در اینباره فتوا داده است: « نوشتن دعاهایی که از حضرات معصومین (علیهم السلام) رسیده و در کتب معتبر موجود است، اشکالی ندارد. ولی دعانویسی حرفهای که شغل افراد سودجوست، صحیح نیست و غالب کتابهایی که به آن استناد میکنند، اعتباری ندارد. این امر اگر چه ممکن است، ولی شرعاً جایز نیست و بسیاری از مدعیان آن، افرادی دروغگو یا خطاکارند.»
آیتا... العظمی سیستانی نیز معتقد است: «مراجعه به دعانویس اشکال ندارد؛ ولی سحر و جادو جایز نیست. سحر و جادو از محرمات و معاصی کبیره است و جایز نیست.»
آیتا... العظمی صافی گلپایگانی هم معتقد است: «نوشتن دعاهایی که با دلیل معتبر از ائمه معصومین (علیهمالسلام) نقل شده و اجرت گرفتن در مقابل آن، اشکال ندارد. ولی مراجعه به فالگیرها یا دعانویسانی که به صورتهای مختلف از منابعی که اعتبار شرعی ندارد نقل میکنند یا مینویسند، جایز نیست و پول گرفتن اینگونه، اکل مال به باطل و حرام است. والله العالم.»
آیتا... العظمی علوی گرگانی هم فتوا داده است: «دعانویسی از نظر شرعی اشکال ندارد ولی فالگیری و جنگیری مورد تأیید نیست؛ البته دعانویسی که فعلاً در مملکت ما رواج دارد و بیشتر افراد کلاهبردار به این امر مشغول هستند، جایز نیست. زیرا بسیاری از آنها معلومات کافی در این امر ندارند و گرفتن چنین پولهایی هم خالی از شبهه نیست و ما نباید خودمان را در معرض سوءاستفاده اینگونه افراد قرار دهیم.»
در بخش استفتائات وبسایت آیتا... خامنهای نیز در پاسخ به این پرسشها که آیا پرداخت و دریافت پول در قبال دعانویسی جایز است و دعاهایی که نویسندگان آنها ادعا میکنند که در کتابهای قدیمی دعا نقل شدهاند، چه حکمی دارد؟ آمده است: «دریافت یا پرداخت مبلغی به عنوان اجرت نوشتن دعاهای وارده اشکالی ندارد. درباره سؤال دوم هم اگر دعاها از ائمه اطهار(ع) نقل و روایت شده باشد و یا مضامین آنها حق باشد، تبرک جستن به آن اشکالی ندارد؛ همانگونه که تبرک جستن به دعاهای مشکوک به این امید که از معصوم(ع) باشد، اشکالی ندارد.»