«سواد سلامت» مجموعه اي از مهارت هاي خواندن، شنيدن، تجزيه و تحليل، تصميم گيري و توانايي به كارگيري اين مهارت ها در موقعيت‌هاي مرتبط با سلامت است كه لزوماً به سال هاي تحصيل يا توانايي خواندن عمومي هم مربوط نمي شود.
سواد سلامت مجموعه اي از مهارت هاي شناختي و اجتماعي است كه تعيين
كننده انگيزه و توانايي افراد براي به دست آوردن و دسترسي به اطلاعات، درك و
استفاده از آن ها براي ارتقاء و حفظ مناسب سلامت افراد است.
همچنين سواد سلامت به معناي ظرفيت افراد براي پردازش و درک اطلاعات سلامت و خدمات اساسي مورد نياز براي تصميمات مناسب جهت مراقبت از سلامت هم تعريف شده است.
با تعاريف ياد شده مشخص مي شود كه سواد سلامت كم، يك مانع اساسي در آموزش بيماران به خصوص افراد مبتلا به بيماري هاي مزمن است و از سوي ديگر، سواد سلامت با ميزان بالا، بيماري ها را در جامعه كاهش خواهد داد و همين طور مي تواند از هزینه هاي درمان هم بكاهد.
گفته مي شود كه واژه «سواد سلامت» از سال 1970 در متون سلامت به كار برده شده است.
در آمريكا واژه سواد سلامت شرحي است بر ارتباط بين بيمار و توانايي او در تطابق با رژيم هاي دارويي تجويز شده. بر اين اساس سواد سلامت كافي و كاربردي به معناي قادر بودن بيمار در به كار بردن مهارت ها در موارد مرتبط با سلامت مانند نسخه هاي دارويي، كارت هاي ويزيت، برچسب هاي دارويي و دستورات مربوط به مراقبت هاي خانگي مي شود.
قائم مقام درمان دانشگاه علوم پزشكي شيراز در اين خصوص مي گويد: بيشتر بيماري هاي غير‌واگير كنوني به علت فرهنگ هاي غلط تغذيه‌اي، رفتاری، كاهش فعاليت هاي سالم و همچنين عدم تحرك بدني رخ داده و اين مساله به نوعي تعادل را در حوزه سلامت به هم زده است.
دكتر كشاورزي در گفت و گو با خبرنگار «خبرجنوب» مي افزايد: درصد كمي از مردم اطلاعات كافي در مورد عوارض اين بيماري ها نداشته و به عبارتي سواد سلامت اندكي دارند. بسياري نيز با وجود بالا بودن سواد سلامت به اين مساله اعتقاد و باور قلبي نداشته و به عبارتي به اطلاعات سلامت موجود عمل نمي كنند و در اين خصوص رفتارهايي كه بايد را انجام نمي دهند.
وي يادآور مي شود: متاسفانه اين افراد بايد به عينه عوارض و مشكلات ناشي از عدم رعايت الگوي صحيح زندگي، تغييرات رفتاري را ببينند و پس از آن براي درمان اقدام كنند در حالي كه آن زمان ديگر كار از كار گذشته است!
قائم مقام درمان دانشگاه علوم پزشكي شيراز مي افزايد: بالا بودن سوانح و حوادث ترافيكي، عوارض ديابت، چاقي و همچنين سوء مصرف مواد مخدر جزو عمده ترين مواردي است كه به دليل كم بودن و يا ناكارآمدي سواد سلامت در فارس شيوع يافته است.
دكتر كشاورزي مي گويد: نقش رسانه ها و فضاي مجازي در افزايش سواد سلامت و عمل به آن انكار ناپذير است و بايد بيشتر به آن پرداخته شود چرا كه عدم توجه به سواد سلامت علاوه بر هزينه هاي درمان، عوارض جسمي جبران ناپذيري نيز به همراه دارد و در مراتب بالاتر ضمن ايجاد سرباري جامعه در بهداشت روان افراد نيز تاثير گذار است.
رئيس پژوهشكده سلامت دانشگاه علوم پزشكي شيراز هم در اين مورد مي گويد: سواد سلامت نشان دهنده توانايي افراد در به دست آوردن، تحلیل كردن و فهميدن اطلاعات و خدمات اوليه بهداشتي است كه به آن نياز دارند تا بتوانند در مورد مسايل مربوط به سلامت خود مشاركت و تصميم گيري كنند. دكتر حسن جولايي مي افزايد: هر كس كه الزاماً تنها مدرك دانشگاهي داشته باشد فرد باسواد از نظر سلامت شناخته نمي شود و كساني از اين نظر با سواد شناخته مي شوند كه موارد پيشگيري، درمان و مراقبت از خود را بدانند و به آن عمل كنند البته سواد سلامت افراد تنها وابسته به خودشان نيست و افراد ارائه دهنده خدمات بهداشتي مانند پرستاران و پزشكان هم در اين خصوص تاثير گذارند. وي عنوان مي كند: در پروتكل هاي جهاني بحث اين كه بيمار در مراقبت و درمان خود و انتخاب روش هاي درماني بايد مشاركت داشته بشد هم مدنظر است و توجه به سلامت معنوي نيز اهميت بسياري دارد.
دكتر جولايي مي گويد: سواد سلامت ابعاد فراتري هم دارد و به عنوان مثال اگر فرد نسبت به بيماري خود اطلاعاتي كسب كند، اين امر به مشاركت در درمان براي بهبودي مي انجامد و اگر ما بخواهيم سيستم سلامت در كشور و استان بيمار محور باشد، به اين منظور بايد سواد سلامت مردم را افزايش دهيم و در اين خصوص داروساز، پزشك و پرستار مسئولند و بايد توضيحات كاملي به بيمار بدهند و فرآيند درمان به آن ها ارائه شود تا خود نيز تصميم گيرنده باشند.
اين مسئول دانشگاه علوم پزشكي شيراز مي‌افزايد: براي دستيابي به اهداف پيشگيري، درمان، توانبخشي و خدمات استاندارد سلامت بايد سواد سلامت مردم را بالا برد.
دكتر جولايي عنوان مي كند: سواد سلامت محدود به پيشگيري نمي شود و درمان موثر و مناسب بيماري ها را نيز تحت تاثير قرار مي دهد و مردم بايد سواد سلامت خود را بالا برده و ارائه كنندگان خدمات نيز بايد در اين زمينه فعاليت كنند.
وي مي گويد: مطالعات جهاني نشان داده كه اولين اولويت بايد بر روي سواد سلامت گذاشته شود و اين مساله از سوي سياستگذاران اين حوزه بايد بيش از پيش مدنظر قرار گيرد.
معاون امور اجتماعي بهزيستي فارس نيز در اين خصوص مي گويد: سواد سلامت در كاهش هزينه هاي درمان تاثير دارد و علاوه بر اين كنترل و پيشگيري از بيماري ها را در وضعيت مطلوب تري قرار مي دهد.
معصومه فروتن مي افزايد: به طور مثال بالا بودن سواد سلامت زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزيستي استان، زمينه مراقبت هاي عمومي از خود را در بين اين افراد به نحو موثري افزايش مي دهد و همين امر علاوه بر كنترل بيماري هاي غير واگير شناسايي به موقع برخي مشكلات را نيز به همراه دارد.
وي عنوان مي كند: البته با افزايش سواد سلامت مددجويان بهزيستي، امكانات براي ارائه خدمات نيز بايد توسعه يابد چرا كه اين امر به بالا رفتن چكاپ هاي دوره اي مي انجامد و شناسايي برخي بيماري ها نيز از ديگر مزيت هاي آن است.
فروتن شناسايي بيماري ها در سطح اوليه را از ديگر فوايد بالا رفتن سواد سلامت مي داند و مي گويد: البته پوشش بيمه اي و تامين امكانات مورد نياز نيز در اين مقوله بايد ديده شود تا از پس توقعات مددجويان و بيماران نيز برآييم.
همچنين سواد سلامت به معناي ظرفيت افراد براي پردازش و درک اطلاعات سلامت و خدمات اساسي مورد نياز براي تصميمات مناسب جهت مراقبت از سلامت هم تعريف شده است.
با تعاريف ياد شده مشخص مي شود كه سواد سلامت كم، يك مانع اساسي در آموزش بيماران به خصوص افراد مبتلا به بيماري هاي مزمن است و از سوي ديگر، سواد سلامت با ميزان بالا، بيماري ها را در جامعه كاهش خواهد داد و همين طور مي تواند از هزینه هاي درمان هم بكاهد.
گفته مي شود كه واژه «سواد سلامت» از سال 1970 در متون سلامت به كار برده شده است.
در آمريكا واژه سواد سلامت شرحي است بر ارتباط بين بيمار و توانايي او در تطابق با رژيم هاي دارويي تجويز شده. بر اين اساس سواد سلامت كافي و كاربردي به معناي قادر بودن بيمار در به كار بردن مهارت ها در موارد مرتبط با سلامت مانند نسخه هاي دارويي، كارت هاي ويزيت، برچسب هاي دارويي و دستورات مربوط به مراقبت هاي خانگي مي شود.
قائم مقام درمان دانشگاه علوم پزشكي شيراز در اين خصوص مي گويد: بيشتر بيماري هاي غير‌واگير كنوني به علت فرهنگ هاي غلط تغذيه‌اي، رفتاری، كاهش فعاليت هاي سالم و همچنين عدم تحرك بدني رخ داده و اين مساله به نوعي تعادل را در حوزه سلامت به هم زده است.
دكتر كشاورزي در گفت و گو با خبرنگار «خبرجنوب» مي افزايد: درصد كمي از مردم اطلاعات كافي در مورد عوارض اين بيماري ها نداشته و به عبارتي سواد سلامت اندكي دارند. بسياري نيز با وجود بالا بودن سواد سلامت به اين مساله اعتقاد و باور قلبي نداشته و به عبارتي به اطلاعات سلامت موجود عمل نمي كنند و در اين خصوص رفتارهايي كه بايد را انجام نمي دهند.
وي يادآور مي شود: متاسفانه اين افراد بايد به عينه عوارض و مشكلات ناشي از عدم رعايت الگوي صحيح زندگي، تغييرات رفتاري را ببينند و پس از آن براي درمان اقدام كنند در حالي كه آن زمان ديگر كار از كار گذشته است!
قائم مقام درمان دانشگاه علوم پزشكي شيراز مي افزايد: بالا بودن سوانح و حوادث ترافيكي، عوارض ديابت، چاقي و همچنين سوء مصرف مواد مخدر جزو عمده ترين مواردي است كه به دليل كم بودن و يا ناكارآمدي سواد سلامت در فارس شيوع يافته است.
دكتر كشاورزي مي گويد: نقش رسانه ها و فضاي مجازي در افزايش سواد سلامت و عمل به آن انكار ناپذير است و بايد بيشتر به آن پرداخته شود چرا كه عدم توجه به سواد سلامت علاوه بر هزينه هاي درمان، عوارض جسمي جبران ناپذيري نيز به همراه دارد و در مراتب بالاتر ضمن ايجاد سرباري جامعه در بهداشت روان افراد نيز تاثير گذار است.
رئيس پژوهشكده سلامت دانشگاه علوم پزشكي شيراز هم در اين مورد مي گويد: سواد سلامت نشان دهنده توانايي افراد در به دست آوردن، تحلیل كردن و فهميدن اطلاعات و خدمات اوليه بهداشتي است كه به آن نياز دارند تا بتوانند در مورد مسايل مربوط به سلامت خود مشاركت و تصميم گيري كنند. دكتر حسن جولايي مي افزايد: هر كس كه الزاماً تنها مدرك دانشگاهي داشته باشد فرد باسواد از نظر سلامت شناخته نمي شود و كساني از اين نظر با سواد شناخته مي شوند كه موارد پيشگيري، درمان و مراقبت از خود را بدانند و به آن عمل كنند البته سواد سلامت افراد تنها وابسته به خودشان نيست و افراد ارائه دهنده خدمات بهداشتي مانند پرستاران و پزشكان هم در اين خصوص تاثير گذارند. وي عنوان مي كند: در پروتكل هاي جهاني بحث اين كه بيمار در مراقبت و درمان خود و انتخاب روش هاي درماني بايد مشاركت داشته بشد هم مدنظر است و توجه به سلامت معنوي نيز اهميت بسياري دارد.
دكتر جولايي مي گويد: سواد سلامت ابعاد فراتري هم دارد و به عنوان مثال اگر فرد نسبت به بيماري خود اطلاعاتي كسب كند، اين امر به مشاركت در درمان براي بهبودي مي انجامد و اگر ما بخواهيم سيستم سلامت در كشور و استان بيمار محور باشد، به اين منظور بايد سواد سلامت مردم را افزايش دهيم و در اين خصوص داروساز، پزشك و پرستار مسئولند و بايد توضيحات كاملي به بيمار بدهند و فرآيند درمان به آن ها ارائه شود تا خود نيز تصميم گيرنده باشند.
اين مسئول دانشگاه علوم پزشكي شيراز مي‌افزايد: براي دستيابي به اهداف پيشگيري، درمان، توانبخشي و خدمات استاندارد سلامت بايد سواد سلامت مردم را بالا برد.
دكتر جولايي عنوان مي كند: سواد سلامت محدود به پيشگيري نمي شود و درمان موثر و مناسب بيماري ها را نيز تحت تاثير قرار مي دهد و مردم بايد سواد سلامت خود را بالا برده و ارائه كنندگان خدمات نيز بايد در اين زمينه فعاليت كنند.
وي مي گويد: مطالعات جهاني نشان داده كه اولين اولويت بايد بر روي سواد سلامت گذاشته شود و اين مساله از سوي سياستگذاران اين حوزه بايد بيش از پيش مدنظر قرار گيرد.
معاون امور اجتماعي بهزيستي فارس نيز در اين خصوص مي گويد: سواد سلامت در كاهش هزينه هاي درمان تاثير دارد و علاوه بر اين كنترل و پيشگيري از بيماري ها را در وضعيت مطلوب تري قرار مي دهد.
معصومه فروتن مي افزايد: به طور مثال بالا بودن سواد سلامت زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزيستي استان، زمينه مراقبت هاي عمومي از خود را در بين اين افراد به نحو موثري افزايش مي دهد و همين امر علاوه بر كنترل بيماري هاي غير واگير شناسايي به موقع برخي مشكلات را نيز به همراه دارد.
وي عنوان مي كند: البته با افزايش سواد سلامت مددجويان بهزيستي، امكانات براي ارائه خدمات نيز بايد توسعه يابد چرا كه اين امر به بالا رفتن چكاپ هاي دوره اي مي انجامد و شناسايي برخي بيماري ها نيز از ديگر مزيت هاي آن است.
فروتن شناسايي بيماري ها در سطح اوليه را از ديگر فوايد بالا رفتن سواد سلامت مي داند و مي گويد: البته پوشش بيمه اي و تامين امكانات مورد نياز نيز در اين مقوله بايد ديده شود تا از پس توقعات مددجويان و بيماران نيز برآييم.
نظر شما
